Deep Red

Το μακρινό 1997 στην Νέα Υόρκη το λογισμικό «Deep Blue» κατάφερε για πρώτη φορά στην ιστορία να κερδίσει σε ένα παιχνίδι σκάκι τον εν ενεργεία παγκόσμιο πρωταθλητή του αθλήματος Garry Kasparov. Το γεγονός αυτό σήμανε την αυγή μιας νέας εποχής · οι μηχανές ήταν πλέον σε θέση να εκτελέσουν περίπλοκες διανοητικές εργασίες, ξεπερνώντας σε απόδοση ακόμα και το ίδιο το ανθρώπινο μυαλό. Στα χρόνια που ακολούθησαν η κατάσταση «χειροτέρεψε» δραματικά. Ο άνθρωπος φαινόταν να μην έχει απολύτως καμία ελπίδα απέναντι στις νεότερες εκδοχές του «Deep Blue». Η λύση βρέθηκε ίσως στο τελευταίο μέρος που θα περίμενε κανείς. Οι σκακιστές εφοδιάστηκαν με ένα δικό τους ηλεκτρονικό υπολογιστή, ο οποίος ανέλυε σε πραγματικό χρόνο τις δεκάδες διαφορετικές διαθέσιμες κινήσεις και στην συνέχεια τους πρότεινε μερικές από αυτές. Στην προσπάθεια τους να παραμείνουν ανταγωνιστικοί, οι σκακιστές μετεξελίχθηκαν σε αυτό που ο Jeff Bezos – CEO της Amazon – ονομάζει «κένταυρος του μέλλοντος». Όπως ακριβώς δηλαδή ο μυθολογικός κένταυρος είναι ένα πλάσμα που συνδυάζει τα δυνατά στοιχεία δύο διαφορετικών ειδών (άνθρωπος/ άλογο), έτσι και αυτοί συνδύασαν την αναλυτική ικανότητα των μηχανών με τις γνώσεις τους γύρω από το σκάκι. Πολύ σύντομα το ενδιαφέρον επέστρεψε και πάλι στα τουρνουά.

Η ιστορία του Daryl Morey είναι τόσο περίεργη όσο είναι και ενδιαφέρουσα. Ο θρύλος λέει πως κάποια στιγμή στα νιάτα του – πολύ πριν αναλάβει τους Rockets – έπεσε στα χέρια του το βιβλίο του Paul Meehl με τίτλο «Clinical vs Statistical Prediction». Σε αυτό ο συγγραφέας περιγράφει πως ένας απλοϊκός αλγόριθμος της δεκαετίας του 1950, μπορούσε να προβλέπει με μεγαλύτερη ακρίβεια την κλινική πορεία ενός ασθενούς και να καταλήγει σε πιο σωστές διαγνώσεις, σε σχέση με τους θεράποντες γιατρούς. Το βιβλίο αυτό έβαλε σε σκέψεις τον Morey, που από πολύ μικρός έτρεφε μια ιδιαίτερη αγάπη για τα μαθηματικά. Το τελειωτικό όμως χτύπημα ήρθε λίγο καιρό μετά μέσα από τις σελίδες ενός τεύχους του Sports Illustrated. Οι αναλυτές του περιοδικού προέβλεπαν με σιγουριά πως οι Cleveland Indians διέθεταν με διαφορά την καλύτερη ομάδα της λίγκας και τους είχαν χρίσει ως το αδιαφιλονίκητο φαβορί για τον τίτλο. Το τέλος εκείνης της σεζόν βρήκε τους Indians εκτός playoffs και μάλιστα με το χειρότερο ρεκόρ της ιστορίας τους. «Μάλλον οι ειδικοί δεν γνωρίζουν όσα πράγματα νομίζουμε ότι γνωρίζουν ή όσα πιστεύουν οι ίδιο ότι γνωρίζουν» σκέφτηκε τότε. «Πώς είναι δυνατόν να πέφτουν τόσο έξω;» αναρωτήθηκε. Αυτή ήταν και η στιγμή που αποφάσισε να στραφεί επαγγελματικά στον αθλητισμό και στο μπάσκετ.

Ο πρωταγωνιστής της ιστορίας μας πίστευε από πολύ μικρός σε μια στατιστική μέθοδο ανάλυσης δεδομένων για την λήψη αποφάσεων. Είχε μάλιστα δημιουργήσει από μόνος του και το δικό του στατιστικό μοντέλο. Με βάση αυτό θα μπορούσε να προβλέπει με μεγαλύτερη ακρίβεια από τους ειδικούς την μελλοντική απόδοση ενός παίκτη και να δημιουργεί συστηματικά νικήτριες ομάδες. Η πρόσληψη του από τους Rockets μερικά χρόνια αργότερα (2007) φάνταζε ως μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να εφαρμόσει τις ιδέες του στην πράξη. Για να θέσει σε λειτουργία όμως το μοντέλο του χρειαζόταν δεδομένα. Δεδομένα άγνωστα και δυσεύρετα εκείνη την εποχή. Κάπως έτσι λοιπόν ξεκίνησε το μακρύ ταξίδι της συλλογής δεδομένων. Υπό την καθοδήγηση του οι Rockets άρχισαν να συλλέγουν στοιχεία πολύ διαφορετικά από τους υπόλοιπους. Οι πόντοι και τα rebound δεν είχαν πλέον τόση σημασία, καθώς οι πόντοι ανά λεπτό και το Reb% (το ποσοστό δηλαδή των διαθέσιμων rebound) ήταν πολύ περισσότερο ενδεικτικά για την απόδοση ενός αθλητή. Επιπλέον αναζητούσαν μοτίβα στις ζωές των παικτών, που δεν είχαν απαραίτητα σχέση με το μπάσκετ. Βοηθούσε άραγε να έχει κανείς δύο γονείς στην ζωή του; Οι αριστερόχειρες μπασκετμπολίστες έχουν πράγματι πλεονέκτημα;

Τα πράγματα βέβαια δεν εξελίχθηκαν αρχικά όπως τα είχε υπολογίσει. Το παράδειγμα του Deandre Jordan είναι χαρακτηριστικό. Στο draft του 2008 το Houston προτίμησε να ποντάρει στα προσόντα του Joey Dorsey (γνωστός και από το πέρασμα του από τον Ολυμπιακό) προσπερνώντας τον Jordan, ο οποίος μέσα σε λίγο διάστημα έμελλε να εξελιχθεί σε έναν από τους πιο κυρίαρχους Centers ολόκληρης της λίγκας. Η διαφορά στην απόδοση των δυο παικτών στο πρωτάθλημα του NCAA ήταν χαώδης. Υπήρχε όμως ένα πρόβλημα. Όπως αποκαλύφθηκε αργότερα, ο Jordan μισούσε τον προπονητή του στο κολλέγιο και δεν ήθελε καν να σπουδάσει. Πως είναι δυνατόν να βγάλεις ασφαλές στατιστικά συμπέρασμα για ένα τύπο που παίζει επίτηδες χάλια; Σαν να μην έφτανε αυτό ένας από τους scouters της ομάδας είχε εισηγηθεί την απόκτηση του εν λόγω μπασκετμπολίστα, βασισμένος στα τρομακτικά αθλητικά του προσόντα. Ένας άνθρωπος είχε καταφέρει να δει αυτό που η στατιστική αδυνατούσε! Ο Morey γρήγορα κατάλαβε το λάθος του. Κανένα μοντέλο δεν μπορεί να προβλέψει τι μπορεί να κρύβεται πίσω από τα φαινομενικά αθώα πρόσωπο των αθλητών: εξαρτήσεις, ψυχολογικά προβλήματα, μια βαθειά αδιαφορία για την σκληρή δουλειά. Η συμμετοχή του ανθρώπινου παράγοντα φαινόταν απαραίτητη. Έτσι όπως ακριβώς και οι επαγγελματίες σκακιστές, έβαλε στόχο να καταφέρει να συνδυάσει τα αποτελέσματα του μοντέλου του με τις εισηγήσεις των ειδικών (scouters, προπονητές) της ομάδας του. Το υπόδειγμα του Κενταύρου βροντοφώναζε και πάλι παρών.

MUST READ

Γκος στο «10»: «Τώρα βλέπετε τις πραγματικές δυνατότητές μας»

Στα 11 περίπου χρόνια που βρίσκεται στο τιμόνι των Houston Rockets, ο οργανισμός διαθέτει το τρίτο μεγαλύτερο άθροισμα νικών στην λίγκα, πίσω μόνο από τους Spurs και το Dallas. Την περασμένη μάλιστα σεζόν, ένας τραυματισμός του CP3 τους στέρησε (πιθανότατα) την δυνατότητα να συμμετέχουν έπειτα από πολύ καιρό στους τελικούς του ΝΒΑ, αποκλείοντας ταυτόχρονα τους κραταιούς Warriors. Το γεγονός πως στις μέρες μας η συντριπτική πλειοψηφία των ομάδων χρησιμοποιεί στατιστικά μοντέλα για την αξιολόγηση παικτών, λέει από μόνο του πολλά για το έργο του εμβληματικού GM του Houston. Η σεζόν που ξεκινάει σε λίγες μέρες βρίσκει ξανά τους Rockets ως ένα από τα φαβορί για τον τίτλο. Ίσως φέτος να είναι η χρονιά που οι θεοί του μπάσκετ θα χαρίσουν στον Daryl Morey αυτό που πραγματικά του λείπει. Το δαχτυλίδι του πρωταθλητή. Καλή μας σεζόν!