Η επόμενη μέρα των ελληνοτουρκικών σχέσεων: Οι προσδοκίες και η πραγματικότητα

Προσδοκίες για αποκλιμάκωση της σοβαρής κρίσης που έχει προκαλέσει η τουρκική επιθετικότητα δημιούργησε η πρόσφατη τηλεφωνική επικοινωνία που είχε ο Κυριάκος Μητσοτάκης με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Η συνομιλία των δύο ηγετών ήρθε σε μια περίοδο που η Άγκυρα επιδεικνύει απροκάλυπτα την επεκτατική πολιτική της στο Αιγαίο, στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά και στη Λιβύη όπου στηρίζει απροκάλυπτα τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση του Σάρατζ.

Σύμφωνα με τον διευθυντή Ερευνητικών Προγραμμάτων του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων Κωνσταντίνο Φίλη, η επικοινωνία μεταξύ των δύο ηγετών είχε διακοπεί πλήρως τους τελευταίους τρεις μήνες, γεγονός που -με δεδομένο ότι στην Τουρκία το σύστημα εξουσίας είναι προσωποκεντρικό- είχε επιφέρει πλήρη διακοπή των διαύλων επικοινωνίας μεταξύ των δύο χωρών.

Όπως εξήγησε ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, μιλώντας στον Σκάι, η επικοινωνία Μητσοτάκη – Ερντογάν ήταν επιβεβλημένη καθώς σε διαφορετική περίπτωση «θα ήταν νομοτελειακή μια κρίση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας».

Παρόλα αυτά, οι προσδοκίες που θα πρέπει να έχουμε για την εξέλιξη της κατάστασης στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο θα πρέπει, σύμφωνα με τον κ. Φίλη, να είναι περιορισμένες.

«Δεν νομίζω ότι κανείς ανέμενε -και αφελής να ήταν, ότι ένα τηλεφώνημα 30 -35 λεπτών καθαρής συνομιλίας θα μπορούσε να αλλάξει την τουρκική πολιτική ούτε ο τουρκικός αναθεωρητισμός θα μετριαστεί, ούτε πρόκειται να αλλάξει στην ουσία», σημείωσε χαρακτηριστικά.

Ο κ. Φίλης είπε ότι η τηλεφωνική επικοινωνία, δεν επιλύει αλλά ούτε διευθετεί τα ελληνοτουρκικά προβλήματα ενώ δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή βάση για ουσιαστική διαπραγμάτευση και διάλογο με την Άγκυρα. 

Οι λόγοι που οδήγησαν στην επικοινωνία Μητσοτάκη – Ερντογάν

Σύμφωνα με τον κ. Φίλη μεταξύ των παραγόντων που συνεκτίμησε ο Ερντογάν για να συνομιλήσει με τον Έλληνα πρωθυπουργό είναι και πως η Άγκυρα βρίσκεται σε κρίση οικονομίας, ενώ η Ελλάδα διαμορφώνει ένα μέτωπο με τη Γαλλία, έναντι της πολιτικής που ακολουθεί η Άγκυρα.

«Δεν λέω πως είναι πανίσχυρο το μέτωπο αυτό, ούτε λέω ότι αυτό την έχει τρομοκρατήσει, αλλά πάντως υπάρχει μια κινητικότητα: με την συμφωνία με την Ιταλία και με τις συζητήσεις που γίνονται με την Αίγυπτο που αυτό είναι κάτι που ενοχλεί πάρα πολύ και ερεθίζει πάρα πολύ τα τουρκικά αντανακλαστικά. Και οι ανακοινώσεις από πλευράς ΕΕ και η στάση του Μπορέλ και η άσκηση που κάναμε την περασμένη εβδομάδα, όλα αυτά συνετέλεσαν σε κάποιο βαθμό στον να δεχθεί και η άλλη πλευρά να γίνει αυτή η επικοινωνία».

Παράλληλα, ο κ. Φίλης επεσήμανε και τη σημασία που έχει η μεσολάβηση Βερολίνου – Ουάσιγκτον για την προσέγγιση των δυο ηγετών, μεσολάβηση που είναι «ευπρόσδεκτη και δείχνει ότι υπάρχει συνειδητοποίηση και στη άλλη πλευρά του ατλαντικού και στην ΕΕ ότι η κατάσταση είναι πραγματικά δύσκολη». 

Ντονμέζ: «Κάνουμε γεωτρήσεις στα όρια της Γαλάζιας Πατρίδας»

Δεν πρόλαβαν να περάσουν δύο εικοσιτετράωρα από την τηλεφωνική επαφή των δύο ηγετών και η Άγκυρα ήρθε να επιβεβαιώσει τη σταθερά αδιάλλακτη κατεύθυνση που έχει δώσει στην πολιτική της.

Αυτή τη φορά τη σκυτάλη πήρε ο υπουργός Ενέργειας Φατίχ Ντονμέζ ο οποίος επιχείρησε να δικαιολογήσει την παράνομη δραστηριότητα της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο χρησιμοποιώντας μια σειρά από έωλα επιχειρήματα και το αφήγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας».

«Κάνουμε γεωτρήσεις στα όρια της Οικονομικής Ζώνης της Γαλάζιας Πατρίδας και σε τεμάχια που μας έχει παραχωρήσει η «Τουρκική Δημοκρατία Βόρειας Κύπρου» είπε ο Ντονμέζ μιλώντας στο τηλεοπτικό δίκτυο «Κανάλ 7».

Σύμφωνα με τον ίδιο, η Τουρκία έχει πραγματοποιήσει μέχρι σήμερα έξι αναγνωριστικές γεωτρήσεις τόσο στα τεμάχια που της έχει παραχωρήσει η κυβέρνηση των Κατεχόμενων «όσο και εντός της δικής μας υφαλοκρηπίδας. Και η έβδομη συνεχίζεται στα δυτικά του νησιού» είπε ο τούρκος υπουργός Ενέργειας, παρουσιάζοντας πάλι τους χάρτες που η Άγκυρα έχει χαράξει αυθαίρετα και βάσει των οποίων ενεργεί στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ο Φατίχ Ντονμέζ, όπως μεταδίδει η ιστοσελίδα sigmalive.com, εξήγησε ότι θα γίνουν επαναληπτικές γεωτρήσεις σε όλες τις περιοχές που έχουν ήδη πραγματοποιήσει «αναγνωριστικές» -όπως τις χαρακτήρισε- γεωτρητικές δραστηριότητες, καθώς οι σεισμικές έρευνες επίσης συνεχίζονται.

Παράλληλα, ο τούρκος υπουργός Ενέργειας αναφέρθηκε στο τουρκο-λυβικό μνημόνιο και παραδέχτηκε ότι η συμφωνία έχει επικυρωθεί από τα κοινοβούλια των δύο χωρών αλλά δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί η διαδικασία της καταχώρησης των συντεταγμένων στον ΟΗΕ. 

«Στοχεύουμε σε ειρήνη στη Λιβύη. Δεν είμαστε αποικιοκράτες»

«Αυτό που κοιτάζουμε τώρα στη Λιβύη είναι πώς μπορούμε να προχωρήσουμε και να ενισχύσουμε τη συνεργασία μας. Αλλά το κατεξοχήν ζήτημα και στόχος τώρα στη Λιβύη είναι –αναμφίβολα- να εγκαθιδρυθεί μια μόνιμη ειρήνη και να επέλθει ηρεμία» πρόσθεσε ο τούρκος υπουργός Ενέργειας, ενώ όσον αφορά τη συνεργασία Άγκυρας-Τρίπολης για την ανασύσταση του κράτους της Λιβύης, ο Φατίχ Ντονμέζ αναφέρθηκε στη σχεδιαζόμενη συμβολή των τουρκικών εταιρειών στην εξόρυξη των πετρελαίων της χώρας, προκειμένου να τα καρπωθεί ο λαός της κι όχι η Τουρκία, όπως τόνισε.

«Εμείς εκεί σχεδιάζουμε να συνεργαστούμε μαζί με την εθνική πετρελαϊκή εταιρεία της Λιβύης. Εξάλλου και στο παρελθόν είχε γίνει κάτι αντίστοιχο. Αλλά στο μεταξύ, μπορεί να υπάρξουν κι άλλες διεθνείς πετρελαϊκές εταιρίες με τις οποίες μπορούμε να κινηθούμε από κοινού. Αλλά αυτό ο καιρός θα το δείξει. Και να πούμε αυτό: Το πετρέλαιο και οι φυσικοί πόροι της περιοχής είναι για τη ευημερία και την ανάπτυξη του Λιβυκού λαού. Δεν είμαστε αποικιοκράτες. Δεν πηγαίνουμε εκεί έχοντας ιμπεριαλιστικά κίνητρα» δήλωσε εμφαντικά. 

Η σημασία της επίσκεψης Δένδια στην Τυνησία

«Η Τουρκία παίζει ένα επικίνδυνο παιχνίδι σήμερα στη Λιβύη. Δεν πρόκειται να ανεχθούμε αυτόν τον ρόλο της Τουρκίας» διεμήνυσε την περασμένη εβδομάδα από το Παρίσι ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, έχοντας στο πλευρό του τον πρόεδρο της Τυνησίας Καΐς Σαγιέν.

Ήταν μια συνάντηση που έδωσε ένα πρώτο δείγμα γραφής για τη σημασία που έχει η χώρα αυτή της βόρειας Αφρικής (η οποία άλλωστε ως πρώην γαλλική αποικία βρίσκεται κοντά στη Γαλλία, όχι μόνο γεωπολιτικά αλλά και οικονομικά-εμπορικά) για το μέτωπο που έχουν δημιουργήσει η Ελλάδα και η Γαλλία με στόχο τη συγκράτηση της τουρκικής επεκτατικότητας στη Λιβύη.

Τον κομβικό ρόλο που μπορεί να παίξει η Τυνησία – η οποία άλλωστε συνορεύει με τη Λιβύη- επιβεβαιώνει και η επίσκεψη πυο πραγματοποιεί από σήμερα ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας Νίκος Δένδιας, ο οποίος μεταβαίνει στην Τύνιδα για συνομιλίες με τον ομόλογό του, ενώ πρόκειται να γίνει δεκτός και από τον πρόεδρο και τον πρωθυπουργό της χώρας.

Η Τυνησία έχει ιδιαίτερη σημασία στην τρέχουσα συγκυρία, ως χώρα που βρίσκεται ακριβώς δίπλα στη Λιβύη και βιώνει άμεσα τις επιπτώσεις του λιβυκού εμφυλίου. Ενδεικτικές είναι οι δηλώσεις του Τυνήσιου προέδρου Καΐς Σαγιέντ, ο οποίος έχει αποκηρύξει κατ’ επανάληψη ως καταστροφική μια ενδεχόμενη διχοτόμηση της Λιβύης. Σημειωτέον ότι στην Τυνησία έχει άλλωστε τα κεντρικά της και η αποστολή των Ηνωμένων Εθνών για τη Λιβύη (United Nations Support Mission in Libya – UNSMIL).

Ο Τούρκος πρόεδρος, μάλιστα, λέγεται πως τον Δεκέμβριο του 2019, με «φρέσκο» ακόμη τότε το μνημόνιο Ερντογάν – Σάρατζ, είχε προσεγγίσει και τον Καΐς Σαγιέντ κατά τη διάρκεια ξαφνικής επίσκεψής του στην Τυνησία, ζητώντας να επιτραπεί στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις να χρησιμοποιούν την επικράτεια της Τυνησίας ως εφαλτήριο για τις επιχειρήσεις τους στη Λιβύη, πρόταση πυο δεν έγινε αποδεκτή.

Σε πλήρη συνεργασία το ελληνογαλλικό μέτωπο

Ο έλληνας πρωθπυουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν συντονίζουν τις κινήσεις τους ενόψει της Συνόδου Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) στα μέσα Ιουλίου. όπου αναμένεται να θέσουν ξανά το ζήτημα της τουρκικής πολιτικής στην Ανατολική μεσόγειο και σοτν εξελισσόμενο εμφύλιο της Λιβύης.

Το κοινό μέτωπο επιβεβαιώνεται και με τον ύπατο εκπρόσωπο της Ε.Ε. για την Εξωτερική Πολιτική, Ζοζέπ Μπορέλ, ο οποίος κατά την επίσκεψη του στην Κύπρο πέταξε με ελικόπτερο πάνω από την κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ), συνοδευόμενος από τον υπουργό Άμυνας της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας έστειλε το μήνυμα ότι Ελλάδα, Κύπρος και Ε.Ε. τηρούν ενιαία στάση σε ό,τι αφορά τις απειλές της Άγκυρας για έρευνες και γεωτρήσεις στην περιοχή: «Όσον αφορά τις γεωτρήσεις της Τουρκίας η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδεικνύει συνεχώς την ακλόνητη υποστήριξη και την αλληλεγγύη της προς την Κύπρο».

Το τείχος που έχουν υψώσει απέναντι στην Άγκυρα Ελλάδα, Γαλλία και Ευρωπαϊκή Ένωση -το οποίο άλλωστε αναμένεται να εκδηλωθεί στο Συμβούλιο Κορυφής- προκαλεί εκνευρισμό στην Τουρκία που κλιμακώνει τις απειλές της, τουλάχιστον σε ρητορικό επίπεδο.