Η οικονομία μετά την καραντίνα – Καλώς ορίσατε στο φαινόμενο της «άδειας καρέκλας»

Η Ισπανία επανέρχεται σταδιακά τη Δευτέρα σε μια μορφής κανονικότητα επιτρέποντας σε κάποιες επιχειρήσεις να λειτουργήσουν. Όμως, μόνο με ραντεβού.

Έχοντας εφαρμόσει ένα από τα πιο αυστηρά lockdown τις τελευταίες έξι εβδομάδες στο πλαίσιο περιορισμού εξάπλωσης της πανδημίας του κοροναϊού, οι ισπανικές αρχές θα χαλαρώσουν σταδιακά μερικούς από τους περιορισμούς από την ερχόμενη εβδομάδα, συμπεριλαμβανομένου του να επιτρέψουν σε μικρότερα καταστήματα που δεν σχετίζονται με το φαγητό, να ανοίξουν ξανά τις πόρτες τους. Ωστόσο, υπάρχει μια παγίδα: σε πολλά καταστήματα, οι πελάτες θα πρέπει πρώτα να κλείσουν ραντεβού.

Σύμφωνα με τους Financial Times, ο Daniel Moratilla, ο οποίος διευθύνει την Bike Brothers, ένα κατάστημα ποδηλάτων κοντά στο πάρκο Casa de Campo της Μαδρίτης, έχει ήδη 15 ραντεβού για τη Δευτέρα και αναμένεται να έχει 30 έως 40 την ημέρα το επόμενο διάστημα. Το σύστημα κρατήσεων υποτίθεται ότι αποτελεί προσωρινή προστασία για τον περιορισμό της μετάδοσης κινδύνου, ωστόσο ο Moratilla θα συνεχίσει να λειτουργεί, επειδή το κατάστημά του 70 τετραγωνικών μέτρων είναι πολύ μικρό για να επιτρέψει την κοινωνική απόσταση μεταξύ των πελατών του.

«Τι άλλο μπορούμε να κάνουμε; Πρέπει να προσαρμοστούμε» λέει. «Είναι σαν να είμαστε γιατροί ή οδοντίατροι» υποστηρίζει ο Maximino Sordo, ο οποίος διευθύνει ένα κατάστημα στο κέντρο της Μαδρίτης χωρίς κρατήσεις για την επόμενη εβδομάδα.

Καλώς ήλθατε στη νέα οικονομική πραγματικότητα, στο «φαινόμενο της άδειας καρέκλας», που είναι πιθανό να αποτελεί χαρακτηριστικό του δυτικού κόσμου για αρκετούς μήνες.

Αλλάζουν όλα

Στις περισσότερες χώρες του πλανήτη, τίποτα δεν θα είναι το ίδιο όσον αφορά στις επιχειρήσεις. Οι επόμενοι μήνες θα περιλαμβάνουν νέα μοτίβα στις βάρδιες των εργοστασίων, μισοάδεια λεωφορεία και τρένα, κλιμακωτές ώρες λειτουργίας και ασυνήθιστα ευρύχωρα εστιατόρια.

Χωρίς διαθέσιμο εμβόλιο ή θεραπεία κατά του κοροναϊού, τα τμήματα της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής θα εξακολουθήσουν να υπόκεινται σε απαιτήσεις κοινωνικής απόστασης και περιορισμούς ταξιδιών. Οι καταναλωτές και οι καταστηματάρχες θα έρχονται σε επαφή προηγουμένως προκειμένου να αποφεύγεται ο συνωστισμός τόσο στα καταστήματα όσο και στους χώρους εργασίας, πιθανώς μειώνοντας την παραγωγικότητα και την παραγωγή.

Μετά από μια εβδομάδα κατά την οποία οι ΗΠΑ και η ευρωζώνη κατέγραψαν ιστορικές πτώσεις του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος το πρώτο τρίμηνο, οι οικονομολόγοι αναθεωρούν τις ήδη ζοφερές προβλέψεις για το δεύτερο τρίμηνο του 2020. Η κάποτε αναμενόμενη οικονομική ανάκαμψη σε σχήμα V μοιάζει πλέον – στην καλύτερη περίπτωση – με ένα τεντωμένο U.

Σε τεντωμένο σχοινί

Οι κυβερνήσεις προσπαθούν προσωρινά να επιτύχουν μια ισορροπία μεταξύ αργής χαλάρωσης των περιορισμών που συνεπάγεται διαρκή οικονομική ζημιά και διακινδύνευσης ενός καταστροφικού δεύτερου κύματος πανδημίας αν προβούν σε βιαστικές κινήσεις. Ο γάλλος πρωθυπουργός Έντουαρντ Φιλίπ έθεσε αυτό το δίλημμα που αντιμετωπίζουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής την περασμένη εβδομάδα. «Είναι ένα τεντωμένο σχοινί» είπε ο Φιλίπ στην Εθνοσυνέλευση. «Λίγη αδιαφορία και η επιδημία ξεκινά ξανά. Πάρα πολύ προσοχή και η χώρα καταρρέει».

Με την ενθάρρυνση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, κάποιοι κυβερνήτες πολιτειών τις τελευταίες ημέρες επιταχύνουν τις διαδικασίες για να ανοίξουν ξανά τις επιχειρήσεις, χωρίς να συμμορφώνονται με τις οδηγίες του Λευκού Οίκου που πρέπει να επιδείξουν επί δύο εβδομάδες καθοδική πορεία επιβεβαιωμένων κρουσμάτων κοροναϊού. Στις μεγαλύτερες οικονομίες, σύμφωνα με τα σχέδια που παρουσίασαν οι ηγέτες της Ευρώπης τις τελευταίες δύο εβδομάδες, η έξοδος από το lockdown θα είναι προσωρινή, σταδιακή και, σε πολλά μέρη, περίπλοκη καθώς οι κανόνες προσαρμόζονται στις τοπικές συνθήκες.

Για παράδειγμα, η Γερμανία ανέβαλε την Πέμπτη την απόφαση για το άνοιγμα των νηπιαγωγείων και των σχολείων έως ότου υπάρξουν περισσότερα στοιχεία σχετικά με τον πιθανό αντίκτυπο, ενώ στη Γαλλία το σχέδιο χαλάρωσης είναι προσωρινό και προοδευτικό. Η Ισπανία, η χώρα με τον τρίτο υψηλότερο αριθμό θανάτων στην Ευρώπη, παρά το γεγονός ότι εφάρμοσε ένα από τα αυστηρότερα lockdown, δημοσίευσε την Τρίτη μια στρατηγική εξόδου που δεν έχει καθορισμένο χρονοδιάγραμμα, αλλά αντίθετα στοχεύει σε τέσσερις φάσεις χαλάρωσης πριν φτάσει σε μια «νέα ομαλότητα» που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων δραστικούς περιορισμούς στη χωρητικότητα επιχειρήσεων.

Νέα πρωτόκολλα ασφαλείας

Σε όλο τον κόσμο, οι επιχειρήσεις σπεύδουν να εφαρμόσουν νέα πρωτόκολλα ασφαλείας για την προστασία των υπαλλήλων και των πελατών τους, ώστε να μπορούν να επανεκκινήσουν τη δραστηριότητα.

Οι επιχειρήσεις προμηθεύονται Plexiglas, τα οποία εγκαθίστανται σε καταστήματα σούπερ μάρκετ και καταστήματα σε όλο τον κόσμο. Ο Claudio Ferrari, διευθυντής του Nuova Neon Group, ενός μικρού κατασκευαστή πλαστικών κοντά στη Μόντενα της βόρειας Ιταλίας, λέει ότι τις τελευταίες εβδομάδες έχει «συγκλονιστεί» από τη ζήτηση.

Η εταιρεία λαμβάνει παραγγελίες από γαλλικά εστιατόρια και γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες, καθώς και καταστήματα, τράπεζες και φαρμακεία. «Είμαστε εδώ και 30 χρόνια και φτιάχνουμε βιτρίνες για μουσεία ή καταστήματα που προβάλλουν τα προϊόντα τους. Αλλά δεν έχουμε βιώσει ποτέ κάτι τέτοιο» λέει ο κ. Ferrari.

Για πολλές επιχειρήσεις όμως, το μεγαλύτερο πρόβλημα θα είναι η έλλειψη ζήτησης από φοβισμένους πελάτες. Το πείραμα της Γερμανίας με το άνοιγμα του λιανικού εμπορίου ήταν απογοητευτικό. Το εμπορικό κέντρο Alexa, σε απόσταση αναπνοής από την πλατεία Alexanderplatz του Βερολίνου, ήταν ανοιχτό την Πέμπτη, αλλά σχεδόν άδειο.

«Χρειάζονται περισσότερα μετρητά από τα νέα ρούχα» λέει μια πωλήτρια στους Financial Times. Το CoffeeDesk, ένα συνήθως πολυσύχναστο καφέ στο κέντρο της Βαρσοβίας, άνοιξε ξανά για να πουλήσει τραπέζια και εξοπλισμό παρασκευής καφέ μετά από εβδομάδες κλεισίματος. Αλλά είναι άδειο αυτή τη στιγμή. Ο ιδιοκτήτης Lukasz Wichlacz, λέει ότι η επιστροφή στην κανονικότητα θα διαρκέσει πολύ. «Δεν νομίζω ότι τα πράγματα θα επανέλθουν στο φυσιολογικό φέτος. Νομίζω ότι θα μπορούσε να υπάρξει ένα δεύτερο κύμα [λοιμώξεων], για παράδειγμα. . . Και νομίζω ότι οι άνθρωποι θα φοβούνται. . . και αυτός είναι ένας κίνδυνος» λέει.

Πολλές εταιρείες θα πρέπει να επανεκτιμήσουν πλήρως τα επιχειρηματικά τους μοντέλα, ανέφεραν οι σύμβουλοι της Bain & Company σε μια έκθεση αυτή την εβδομάδα. «Για τα περισσότερα στελέχη, το έργο που θα κάνουμε θα μοιάζει λιγότερο με την επανεκκίνηση μιας επιχείρησης από την [στην πραγματικότητα] έναρξη μιας επιχείρησης».

«Πιστεύουμε ότι ο βραχυπρόθεσμος αντίκτυπος αυτής της κρίσης θα είναι δύσκολος και θα αφήσει μια ουλή στην οικονομία για χρόνια» λέει ο Andrew Kenningham, επικεφαλής οικονομολόγος της Ευρώπης στην Capital Economics. «Αλλά μόλις επιτευχθεί μια νέα ισορροπία, δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο θα πρέπει να υπάρχει υψηλότερη ανεργία ή σημαντικά ασθενέστερη ανάπτυξη». Αυτή η νέα ομαλότητα όμως αποτελεί μακρινή προοπτική.