Πώς θα διασωθεί η γεωργία και η αλιεία από την κρίση του κοροναϊού – Τα χρηματοδοτικά εργαλεία

Ο αγροδιατροφικός τομέας επηρεάζεται σημαντικά από την αιφνιδιαστική οικονομική κρίση που ξέσπασε ως αποτέλεσμα των περιοριστικών μέτρων αντιμετώπισης της πανδημίας του COVID 19, κυρίως λόγω της προκαλούμενης διάρρηξης της εφοδιαστικής αλυσίδας και της αυξημένης αβεβαιότητας που επέρχεται σε ένα παραγωγικό τομέα, ο οποίος παραδοσιακά αποστρέφεται τον κίνδυνο.

Στο πλαίσιο αυτό, μια από τις πρωταρχικές αποκρίσεις θα πρέπει να περιλαμβάνει πολιτικές που δημιουργούν ένα κλίμα ασφάλειας και εμπιστοσύνης, αυξάνουν τη ρευστότητα των παραγωγών και των επιχειρήσεων και διευκολύνουν την ανάληψη εκ μέρους τους μεγαλύτερου ρίσκου.

Μια πρώτη αποτίμηση της κατάστασης καταδεικνύει ότι τα περιοριστικά μέτρα αντιμετώπισης της μετάδοσης του κορονοϊού που εφαρμόζονται έχουν προκαλέσει σε διεθνές επίπεδο πλήγμα στην κατανάλωση και στις εξαγωγές γεωργικών προϊόντων και τροφίμων, ως επακόλουθο της αναστολής λειτουργίας επιχειρήσεων εστίασης, αναψυχής, ξενοδοχείων, λαϊκών αγορών, κλπ., και του περιορισμού στις μετακινήσεις των πολιτών.

Επίσης, η μη διάθεση των παραγόμενων προϊόντων οδηγεί στην ανάγκη αποθεματοποίησής τους, για όποια προϊόντα είναι αυτό εφικτό, με αποτέλεσμα την αύξηση στα λειτουργικά κόστη των παραγωγών, μεταποιητικών επιχειρήσεων και εμπόρων.

Παράλληλα, η καταγεγραμμένη μείωση των κρατήσεων στο τομέα του Τουρισμού για το επερχόμενο διάστημα, συμπεριλαμβανομένων των μηνών του καλοκαιριού, δημιουργεί αβεβαιότητες ως προς τη διοχέτευση της γεωργικής παραγωγής, καθώς και λειτουργικά και οικονομικά προβλήματα ως προς τον προγραμματισμό της.

Κατηγορίες προϊόντων που είναι περισσότερο ευάλωτες στην παρούσα συγκυρία, είναι τα νωπά-ευπαθή προϊόντα στα οποία συγκαταλέγονται τα πρώιμα οπωροκηπευτικά, των οποίων η συγκομιδή, η αποθήκευση, η συντήρηση και η διάθεσή τους γίνεται ή θα γίνει στο διάστημα της πανδημίας. Δεδομένου ότι τα προϊόντα αυτά έχουν κυρίως εξαγωγικό προσανατολισμό, δοκιμάζονται περισσότερο, αφενός λόγω της εποχικότητας τους, αφετέρου λόγω των περιοριστικών μέτρων στη μετακίνηση εργατικού δυναμικού από τρίτες χώρες, της μείωσης της κατανάλωσης και των εξαγωγών, των καθυστερήσεων στις μεταφορές κλπ.

Ιδιαίτερα ευαίσθητοι στη κρίση είναι και οι κλάδοι της ανθοκομίας, της οινοποιίας, των αρωματικών φυτών, κλπ., που πλήττονται από την αναστολή λειτουργίας των καταστημάτων λιανικής και εστίασης, τους περιορισμούς σε μετακινήσεις, συναθροίσεις, κοινωνικές και άλλες εκδηλώσεις κλπ.

Με ιδιαίτερη προσοχή παρακολουθούμε την αγορά και την περίοδο του Πάσχα, που αποτελεί διέξοδο για τη διάθεση ενός μεγάλου μέρους της ζωικής παραγωγής του κλάδου της αιγοπροβατοτροφίας, που συνιστά την ραχοκοκαλιά της ελληνικής κτηνοτροφίας.

Σοβαρό πλήγμα, επίσης, έχει δεχθεί και ο κλάδος των υδατοκαλλιεργειών, τα προϊόντα του οποίου εξάγονται στην πλειοψηφία τους ή παραδοσιακά καταναλώνονται κυρίως σε καταστήματα εστίασης, προκαλώντας σοβαρό/εκτεταμένο πρόβλημα ρευστότητας και διαχείρισης των αποθεμάτων τους των επιχειρήσεων τους.

Οι κυβερνητικές πρωτοβουλίες στήριξης

Υπό αυτές τις συνθήκες, θα πρέπει να διασφαλιστεί η χρηματοδοτική στήριξη των πληττόμενων κλάδων και επιχειρήσεων, ώστε να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της πανδημίας στη λειτουργία και εμπορική τους δραστηριότητα.

Στη κατεύθυνση αυτή, η Κυβέρνηση και το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων αξιοποιεί κάθε δυνατό μέσο και μηχανισμό στήριξης σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων, τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, τα Επενδυτικά και Διαρθρωτικά Ταμεία της Ε.Ε., κλπ.

Σε πρώτη φάση ενσωματώσαμε στη σχετική λίστα με τους κλάδους που εντάσσονται στα μέτρα στήριξης που εξήγγειλε η Κυβέρνηση, τους ΚΑΔ των πληττόμενων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στη Γεωργία και στην Αλιεία.

Επιπλέον, κατόπιν συνεννοήσεως με το Υπουργείο Οικονομικών, έχουμε στη διάθεσή μας ποσό ύψους 150 εκ. € για την παροχή άμεσων ενισχύσεων προς τους παραγωγούς και την στοχευμένη ενίσχυση των κλάδων που πλήττονται. Τα μέγιστα ποσά που μπορούν να διατεθούν για γεωργοκτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις ανέρχονται στο όριο των 100.000€ και για αλιευτικές στο όριο των 120.000 €. Επιπλέον, στο ίδιο πλαίσιο δίνεται η δυνατότητα σε επιχειρήσεις μεταποίησης και εμπορίας αγροτικών και αλιευτικών προϊόντων να ενταχθούν σε αντίστοιχα μέτρα ενίσχυσης της ρευστότητας του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων τα οποία αφορούν στην επιστρεπτέα προκαταβολή ύψους 1,2 δις, στο ταμείο εγγυοδοσίας ύψους 2 δις για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και στην επιδότηση τόκων ενήμερων δανείων ύψους 1 δις. Επιπρόσθετα, υπάρχει και η δυνατότητα το ΥπΑΑΤ να χρησιμοποιήσει και τα υπόλοιπα αδιάθετα ποσά των κρατικών ενισχύσεων De Minimis για τους κλάδους της γεωργίας και κτηνοτροφίας (συνολικού ύψους 20 εκ. €) καθώς και της αλιείας και υδατοκαλλιέργειας (συνολικού ύψους 20 εκ. €).

Ταυτόχρονα, αξιοποιούμε τις δυνατότητες που παρέχουν τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα της Ε.Ε. για την Αγροτική Ανάπτυξη και την Αλιεία. Για το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης επικεντρώνουμε τις προσπάθειές μας στην ενεργοποίηση του Ταμείου Εγγυήσεων Αγροτικής Ανάπτυξης (χρησιμοποιώντας πόρους 80 εκ €), το οποίο σε πρώτη φάση μπορεί να μοχλεύσει πόρους άνω των 400 εκ. € για τη χορήγηση δανείων με προνομιακούς όρους. Μάλιστα, με τις τροποποιήσεις που εισηγηθήκαμε μέσω των δύο προσωρινών πακέτων στήριξης της Ε.Ε. αυξάνεται η ευελιξία του, με την πρόβλεψη παροχής κεφαλαίου κίνησης έως 200.000 € στους τελικούς αποδέκτες.

Σε εξέλιξη βρίσκεται και η πρωτοβουλία που έχουμε αναλάβει για την τόνωση του επενδυτικού περιβάλλοντος, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και τις ελληνικές τράπεζες, πρωτοβουλία που αφορά στην διάθεση 200 εκ. € περίπου, για την παροχή μακροπρόθεσμων δανείων χαμηλού επιτοκίου.

Αντίστοιχες ενέργειες κάνουμε και για το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας και Θάλασσας, όπου στο πλαίσιο διεύρυνσης των επιλεξιμοτήτων που πετύχαμε στις πρόσφατες τροποποιήσεις των σχετικών κανονισμών της Ε.Ε., ετοιμάζουμε δύο νέα μέτρα συνολικού προϋπολογισμού άνω των 100 εκ. € (προσωρινή παύση των αλιευτικών δραστηριοτήτων και Μέτρα για τη δημόσια υγεία), τα οποία θα αφορούν στην στήριξη των αλιέων και υδατοκαλλιεργητών εξαιτίας της απώλειας εισοδήματός τους ως αποτέλεσμα της αναστολής ή του περιορισμού των δραστηριοτήτων τους, λόγω της πανδημίας.

Τέλος, πολύ σημαντικές δυνατότητες ως προς την απαιτούμενη ρευστότητα για την υλοποίηση των αναγκαίων πολιτικών αντιμετώπισης των επιπτώσεων της κρίσης αναμένεται να προκύψουν από την εξειδίκευση των πρωτοβουλιών που αναλήφθηκαν σε ευρωπαϊκό επίπεδο με το πακέτο στήριξης των 540 δις € που εγκρίθηκε πρόσφατα (100 δισ. € στο πλαίσιο του εργαλείου SURE, 200 δισ. € από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, 240 δισ. € από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας).

Συμπέρασμα

Η διασφάλιση της βιωσιμότητας του πρωτογενή μας τομέα την κρίσιμη αυτή περίοδο είναι ζωτικής σημασίας όχι μόνο για τους ίδιους τους παραγωγούς, αλλά και για την συνολικότερη στήριξη της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής της ελληνικής υπαίθρου, την διατροφική επάρκεια και την επισιτιστική ασφάλεια της χώρας, καθώς και την διαμόρφωση των κατάλληλων συνθηκών για την ταχεία ανάκαμψη από την κρίση την επόμενη μέρα.