Κοροναϊός: Η ρίζα του κακού έγκειται στην περιφρόνηση για τη φύση και τα ζώα

Είτε προέρχεται από τις νυχτερίδες είτε πέρασε στον άνθρωπο μέσω του παγκολίνου ως ξενιστή, ο κοροναϊός που ανέτρεψε τη ζωή στον πλανήτη προέρχεται από το ζωικό βασίλειο, αυτό είναι βέβαιο.

Αλλά η μεταφορά του στον άνθρωπο οφείλεται στις ανθρώπινες δραστηριότητες, και εάν δεν αλλάξει τίποτε, θα ακολουθήσουν και άλλοι.

Οι ζωονόσοι, όπως ονομάζονται οι ασθένειες ή μολύνσεις που μεταφέρονται από τα ζώα στους ανθρώπους, δεν είναι κάτι καινούριο.

Φυματίωση, λύσσα, τοξοπλάσμωση, ελονοσία…

Σύμφωνα με το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον, το 60% των μολύνσεων στον άνθρωπο προέρχεται από τα ζώα.

Ο αριθμός αυξάνεται στο 75% αν περιληφθούν «νέες» ασθένειες, όπως ο Εμπολα, το AIDS, οι διάφορες γρίπες των πτηνών, οι άλλοι ιοί, SARS, Zika.

«Η εμφάνιση νόσων που προέρχονται από τα ζώα συνδέεται συχνά με περιβαλλοντικές αλλαγές», που «συνήθως συνδέονται με τις ανθρώπινες δραστηριότητες, από την αλλαγή της χρήσης της γης μέχρι την κλιματική αλλαγή», ανέφερε σε έκθεσή του του 2016 το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (PNUE).

«Με δεδομένη την αύξηση του ανθρώπινου πληθυσμού και την όλο και πιο εντατική εκμετάλλευση των πόρων του πλανήτη, η καταστροφή όλο και περισσότερων οικοσυστημάτων πολλαπλασιάζει τις επαφές» ανάμεσα στα είδη, λέει η Gwenaël Vourc’h, υποδιευθύντρια της Μονάδας Κτηνιατρικής Επιδημιολογίας του INRAE, γαλλικού ερευνητικού ινστιτούτου.

Αιτία, η αποψίλωση των δασών για να γίνει χώρος για την καλλιέργεια της γης, η εντατική κτηνοτροφία, όπου τα ζώα μπορούν να γίνουν η γέφυρα προς τον άνθρωπο (κυρίως με την ανάπτυξη αντοχής στα αντιβιοτικά που χρησιμοποιούνται κατά κόρον στην αγροτική βιομηχανία), η αστικοποίηση και η κατάτμηση των οικοσυστημάτων, που ανατρέπουν την ισορροπία ανάμεσα στα είδη.

Και αυτά χωρίς να υπολογίζεται η υπερθέρμανση του πλανήτη, που μπορεί να οδηγήσει είδη του ζωικού βασιλείου, φορείς νόσων, σε περιοχές όπου δεν ζούσαν προηγουμένως.

Πρωτοφανής η ταχύτητα μεταβολής του φυσικού περιβάλλοντος

«Η διαδικασία που οδηγεί ένα μικρόβιο, έναν ιό, από έναν πληθυσμό σπονδυλωτών -όπως οι νυχτερίδες- μέχρι τον άνθρωπο είναι πολύπλοκη, αλλά προκαλείται από τον άνθρωπο… καθώς οι ανθρώπινες ενέργειες δημιουργούν την ευκαιρία στα μικρόβια να πλησιάσουν τους ανθρώπινους πληθυσμούς» λέει η Anne Larigauderie, εκτελεστική γραμματέας της Διακυβερνητικής Πλατφόρμας του ΟΗΕ για τη Βιοποικιλότητα (IPBES).

«Η ταχύτητα της μεταβολής του φυσικού περιβάλλοντος κατά τα τελευταία 50 χρόνια είναι πρωτοφανής στην ιστορία της ανθρωπότητας. Και ο σημαντικότερος παράγοντας αυτής της αλλαγής είναι η μετατροπή της γης» προσθέτει.

Άλλωστε, πέραν της σημερινής πανδημίας, η IPBES εκτιμά ότι οι ζωονόσοι προκαλούν περί τις 700.000 θανάτους ετησίως.

Μελέτη αμερικανών ερευνητών, η οποία πραγματοποιήθηκε πριν από την εμφάνιση της σημερινής επιδημίας και δημοσιεύτηκε την περασμένη Τετάρτη, εντοπίζει τα τρωκτικά, τα πρωτεύοντα και τις νυχτερίδες ως φορείς της πλειονότητας των ιών που μεταφέρονται στον άνθρωπο (75,8%).

Αλλά και τα οικόσιτα ζώα είναι επίσης φορείς του 50% των ταυτοποιημένων ζωονόσων.

Και αν επικεντρώσουμε την προσοχή μας στα απειλούμενα είδη της άγριας ζωής, η μελέτη δείχνει ότι τα είδη που μεταδίδουν τους περισσότερους ιούς στον άνθρωπο «είναι ακριβώς τα είδη που οι πληθυσμοί τους μειώνονται εξαιτίας της εκμετάλλευσης και της απώλειας των οικοσυστημάτων τους».

«Μεταβάλλουμε τη γη… γεγονός που αυξάνει τη συχνότητα και την ένταση των επαφών ανάμεσα στον άνθρωπο και την άγρια πανίδα, δημιουργώντας ιδεώδεις συνθήκες για τη μετάδοση ιών» λέει η Christine Johnson της Κτηνιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, επικεφαλής της μελέτης.

«Παγκόσμια τραγωδία»

Η τάση δε θα ανατραπεί, προειδοποιεί η Anne Larigauderie της IPBES, διότι η αλλαγή της χρήσης της γης, «σε συνδυασμό με την αύξηση των εμπορικών συναλλαγών και των ταξιδιών», θα αυξήσει τη συχνότητα των πανδημιών στο μέλλον.

Η απάντηση, κατά συνέπεια, πρέπει να είναι συστημική, σύμφωνα με την Gwenaël Vourc’h:

«Πέραν της ad hoc αντιμετώπισης κάθε επιδημίας, πρέπει να σκεφτούμε το μοντέλο μας», και κυρίως να επανεξετάσουμε τη σχέση μας με τα φυσικά οικοσυστήματα και το ρόλο που διαδραματίζουν.

Η Anne Larigauderie συμφωνεί και κάνει λόγο για μια «δραστική αλλαγή για να βρεθεί λύση σε αυτήν την παγκόσμια τραγωδία», μέσω τoυ περιβαλλοντικού προσανατολισμού των οικονομικών δραστηριοτήτων, από το χρηματοπιστωτικό τομέα μέχρι την αλιεία, τις μεταφορές και την ενέργεια.

«Αποτελεσματικές στρατηγικές για τον έλεγχο των περισσότερων παραμελημένων ζωονόσων υπάρχουν ήδη, αλλά το βασικό πρόβλημα είναι η έλλειψη επενδύσεων» ανέφερε η έκθεση του PNUE το 2016.

«Η ακεραιότητα των οικοσυστημάτων αποτελεί τη βάση της υγείας και της ανάπτυξης του ανθρώπου».

Στα 86 της χρόνια, η Jane Goodall πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της μελετώντας και υπερασπιζόμενη τα ζώα, κυρίως τους χιμπατζήδες της Αφρικής, και ιδιαίτερα της Τανζανίας.

«Είχε προβλεφθεί ότι αυτό θα συνέβαινε και θα ξανασυμβεί μέχρι τα πάρουμε το μάθημά μας» προειδοποιεί η βρετανίδα ζωολόγος.

Η ίδια ξέρει ότι οι αιτίες της πανδημίας είναι προφανείς:

«Η περιφρόνησή μας για τη φύση και η έλλειψη σεβασμού για τα ζώα, με τα οποία θα έπρεπε να μοιραζόμαστε τον πλανήτη».

(Πηγή πληροφοριών: ΑΠΕ – ΜΠΕ)