Κορωνοϊός: Πόση βάση έχει η θεωρία περί κατασκευής του στο εργαστήριο;

Η εφημερίδα Washington Post, επικαλούμενη διπλωματικά τηλεγραφήματα, δημοσίευσε πληροφορίες, σύμφωνα με τις οποίες, το 2018, Αμερικανοί επιστημονικοί διπλωμάτες εστάλησαν επανειλημμένα σε μια κινεζική ερευνητική εγκατάσταση. Κατά την παραμονή τους, οι αξιωματούχοι έστειλαν δύο προειδοποιήσεις προς την Ουάσινγκτον κάνοντας λόγο για ελλιπή ασφάλεια στο συγκεκριμένο εργαστήριο.

Σύμφωνα με το άρθρο, ανησυχούσαν για αδυναμίες ασφάλειας και διαχείρισης στο Ινστιτούτο Βιολογίας της Γουχάν (WIV) καλώντας παράλληλα για περισσότερη βοήθεια.

Η ίδια πηγή υποστηρίζει ότι οι διπλωμάτες ανησυχούσαν ότι η έρευνα του εργαστηρίου πάνω σε κορωνοϊούς νυχτερίδων θα μπορούσε να προκαλέσει μία νέα πανδημία, όπως εκείνη του SARS. Η εφημερίδα πιθανολογεί ότι εκείνη η αναφορά, δύο χρόνια πριν, ίσως πυροδότησε τη συζήτηση στην αμερικανική κυβέρνηση για το αν το WIV ή κάποιο άλλο εργαστήριο της Γουχάν υπήρξε η πηγή του φονικού ιού.

Επιπλέον, το φιλοκυβερνητικό Fox News, φιλοξένησε κι αυτό με τη σειρά του τη θεωρία της εργαστηριακής προέλευσης του ιού, ο οποίος συνδέθηκε αρχικά με την αγορά στην Γουχάν.

Παρά, ωστόσο, την «καριέρα» τέτοιων θεωριών στα κοινωνικά μέσα, δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι ο Sarvs-CoV02 (ο οποίος προκαλεί τον Covid-19) απελευθερώθηκε κατά λάθος σε κάποιο εργαστήριο.

Τι είδους μέτρα ασφαλείας παίρνουν τα εργαστήρια;
Σύμφωνα με το BBC, τα εργαστήρια που εξετάζουν ιούς και βακτήρια ακολουθούν ένα σύστημα γνωστό ως BSL (Biosafely Level). Υπάρχουν τέσσερα επίπεδα, ανάλογα με τον τύπο των ιών που εξετάζονται και τα μέτρα προφύλαξης που είναι αναγκαία για την απομόνωσή τους.

Το Επίπεδο Βιοασφάλειας 1 (BSL-1) είναι το χαμηλότερο και χρησιμοποιείται για τη μελέτη γνωστών βιολογικών ουσιών που δεν αποτελούν ανθρώπινη απειλή.

Οι προφυλάξεις από πιθανή μόλυνση αυξάνουν σταδιακά μέχρι να φτάσουν στο ανώτερο Επίπεδο Βιοασφάλειας 4, το οποίο προορίζεται για εργαστήρια που έχουν να κάνουν με τις πιο επικίνδυνες παθογένειες, για τις οποίες υπάρχουν λίγα διαθέσιμα εμβόλια ή θεραπείες: τον έμπολα, το ιό Μάρμπουργκ και, στην περίπτωση μόλις δύο ινστιτούτων στις ΗΠΑ και τη Ρωσία, της ευλογιάς.

Τα στάνταρ BSL εφαρμόζονται διεθνώς, αλλά με κάποιες παραλλαγές, όπως για παράδειγμα στη Ρωσία, η οποία θεωρεί ως επιπέδου BSL-1 τα εργαστήρια που εμφανίζουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο μόλυνσης και BSL-4 τα πλέον ακίνδυνα, δηλαδή αντίστροφα με ό,τι ισχύει για τις άλλες χώρες.

Παρότι όμως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει δημοσιεύσει ένα εγχειρίδιο των διαφορετικών επιπέδων, τα στάνταρ βιοασφάλειας δεν περιλαμβάνονται σε καμία συνθήκη.

Έχουν αναπτυχθεί ώστε οι εργαζόμενοι στα εργαστήρια να εργάζονται με ασφάλεια χωρίς να κινδυνεύουν να μολύνουν τον εαυτό τους ή την κοινότητά τους αλλά και για να αποφεύγονται απελευθερώσεις μολύνσεων στο περιβάλλον.

Αν κάποιος θέλει να δουλέψει πάνω σε κάποιο project με διεθνείς συνεργασίες, πρέπει να ικανοποιεί τα παραπάνω πρότυπα. Το Ινστιτούτο Βιολογίας της Γουχάν έχει λάβει χρηματοδότηση από τις ΗΠΑ, μαζί με βοήθεια από αμερικανικά ερευνητικά ιδρύματα. Οι αξιωματούχοι από τις ΗΠΑ ωστόσο συνέστησαν να του δοθεί ακόμη περισσότερη βοήθεια.

Για τι είδους κενά ασφαλείας κάνουν λόγο οι ΗΠΑ;
Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους τα μέτρα ασφαλείας είναι πιθανό να παραβιαστούν στα εργαστήρια που μελετούν στελέχη ιών.

Αυτά περιλαμβάνουν το ποιος έχει πρόσβαση στο εργαστήριο, την επάρκεια στην εκπαίδευση και την επιμόρφωση των επιστημόνων και των τεχνικών, τη διαδικασία στην καταγραφή του ιστορικού, τις σημάνσεις, τις πρακτικές ειδοποίησης ατυχημάτων, τις διαδικασίες έκτακτης ανάγκης κλπ.

Πόσο συχνά όμως αυτές οι ανησυχίες εκφράζονται μέσω διπλωματικών τηλεγραφημάτων;

Ατυχήματα μπορεί να συμβούν. Το 2014, ξεχασμένα φιαλίδια ευλογιάς βρέθηκαν σε ένα χαρτόκουτο σε ένα ερευνητικό κέντρο κοντά στην Ουάσινγκτον. Το 2015 ο αμερικανικός στρατός κατά λάθος έστειλε ενεργά δείγματα άνθρακα αντί νεκρών σπόρων σε εννέα εργαστήρια σε όλη τη χώρα καθώς και σε μια στρατιωτική βάση στη Νότια Κορέα.

Υπάρχουν παραλλαγές στα πρότυπα ασφάλειας στον μεγάλο αριθμό εργαστηρίων στο κάτω άκρο της κλίμακας BSL και πολλές μικρότερες παραβιάσεις δεν γίνονται ποτέ είδηση.

Ωστόσο, υπάρχουν σχετικά λίγα εργαστήρια που έχουν χαρακτηριστεί BSL-4. Η Wikipedia παραθέτει μία λίστα με πάνω από 50 σε όλο τον κόσμο, ένα εκ των οποίων το WIV, ωστόσο δεν υπάρχει εξουσιοδοτημένη λίστα.

Τα εργοστάσια πρέπει να είναι κατασκευασμένα με πολύ υψηλές προδιαγραφές, επειδή αντιμετωπίζουν τα πιο επικίνδυνα παθογόνα που είναι γνωστά στην επιστήμη. Ως αποτέλεσμα, έχουν γενικά καλό ιστορικό ασφαλείας. Επομένως, τυχόν ανησυχίες σχετικά με τις διαδικασίες σε κάποια από αυτές τις εγκαταστάσεις θα ήταν κάτι παραπάνω από αξιοσημείωτες.