Κορωνοϊός: Γιατί κολλάμε ολοένα και περισσότερες ασθένειες από τα ζώα;

Αλλά ο νέος κορωνοϊός -που φαίνεται να έχει προέλθει από τα ζώα στην άγρια φύση- υπογραμμίζει τον κίνδυνο που διατρέχει ο άνθρωπος από ασθένειες που μεταδίδονται από ζώα. Αυτό είναι πιθανό να αποτελέσει μεγαλύτερο πρόβλημα στο μέλλον, καθώς η κλιματική αλλαγή και η παγκοσμιοποίηση μεταβάλλουν τον τρόπο αλληλεπίδρασης των ζώων και των ανθρώπων.
Πώς μπορούν τα ζώα να μεταδίδουν ασθένειες στους ανθρώπους
Τα τελευταία 50 χρόνια, μια σειρά από μολυσματικές ασθένειες έχουν εξαπλωθεί γρήγορα μετά από το εξελικτικό τους άλμα από τα ζώα στον άνθρωπο.

Η παγκόσμια κρίση του ιού HIV (AIDS) την δεκαετία του 1980 προήλθε από τους πιθήκους, η πανδημία της γρίπης των πτηνών την περίοδο 2004-2007 προήλθε από τα πουλιά και από τα γουρούνια δημιουργήθηκε η πανδημία γρίπης των χοίρων το 2009. Πιο πρόσφατα ανακαλύφθηκε σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο (SARS) από τις νυχτερίδες, ενώ από τις νυχτερίδες ξεκίνησε και ο ιός Ebola.

Ανέκαθεν οι άνθρωποι κολλούσαν διάφορες ασθένειες από τα ζώα. Μάλιστα, οι περισσότερες νέες μολυσματικές ασθένειες προέρχονται από άγρια ζώα. Αλλά η περιβαλλοντική αλλαγή επιταχύνει αυτή τη διαδικασία, ενώ ο συνωστισμός στις πόλεις τα πολύ συχνότερα διεθνή ταξίδια σημαίνει πως όταν εμφανίζονται αυτές οι ασθένειες, μπορούν να εξαπλωθούν πολύ πιο γρήγορα από το παρελθόν.

Πώς γίνεται μια ασθένεια να μεταδοθεί από ένα είδος σε άλλο;
Τα περισσότερα ζώα έχουν διάφορα παθογόνα (βακτήρια και ιούς) που μπορούν να προκαλέσουν ασθένειες.

Η εξελικτική επιβίωση ενός παθογόνου εξαρτάται από το πόσο αποτελεσματικά μπορεί να φτάσει σε νέους ξενιστές. Η μεταπήδηση από το ένα είδος στο άλλο είναι ένας τρόπος για να γίνει αυτό. Εν συνεχεία, το ανοσοποιητικό σύστημα του νέου ξενιστή προσπαθεί να εξοντώσει τους ξένους παθογόνους παράγοντες, που σημαίνει ότι τόσο το παθογόνο, όσο και ο οργανισμός του ξενιστή μπαίνουν σε μια αέναη εξελικτική “διελκυστίνδα”, προσπαθώντας να βρουν νέους τρόπους να εξοντώσουν ο ένας τον άλλον.

Για παράδειγμα, περίπου το 10% των ανθρώπων πέθαναν κατά τη διάρκεια της επιδημίας SARS το 2003, ενώ κάτω από το 0,1% πεθαίνουν από μια «συνήθη» επιδημία γρίπης.

Η περιβαλλοντική και κλιματική αλλαγή εξαλείφει και μεταβάλλει το οικοσύστημα των ζώων, αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο ζουν, τα μέρη όπου ζουν και τη διατροφή τους. Ο τρόπος που ζουν οι άνθρωποι έχει επίσης αλλάξει: το 55% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σήμερα στις πόλεις, σε σχέση με το 35% πριν από 50 χρόνια.

Και αυτές οι μεγαλύτερες πόλεις παρέχουν νέες κατοικίες για άγρια ζώα (όπως τρωκτικά, σκίουροι, αλεπούδες, πουλιά, τσακάλια, πίθηκοι) όπου μπορούν να ζήσουν σε καταπράσινους χώρους, όπως τα πάρκα και οι κήποι.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο
Οι νέες ασθένειες σε έναν νέο ξενιστή είναι συχνά πιο επικίνδυνες, γι’ αυτό και κάθε νέα ασθένεια είναι ανησυχητικό θέμα παγκόσμιας υγείας. Ορισμένες ομάδες ανθρώπων είναι πιο ευάλωτες στο να κολλήσουν αυτές τις νέες ασθενειών.

Οι φτωχότεροι κάτοικοι των πόλεων είναι πιθανότερο να εργάζονται στον καθαρισμό και την αποχέτευση, αυξάνοντας τις πιθανότητες αντιμετώπισης πηγών και φορέων ασθενειών. Μπορούν επίσης να έχουν ασθενέστερο ανοσοποιητικό σύστημα εξαιτίας της κακής διατροφής και της έκθεσης σε κακή ατμόσφαιρα και ανθυγιεινές εγκαταστάσεις. Και αν αρρωστήσουν, μπορεί να μην είναι σε θέση να λάβουν την πρέπουσα ιατρική περίθαλψη.

Οι νέες μολύνσεις μπορούν επίσης να εξαπλωθούν γρήγορα στις μεγάλες πόλεις, λόγω πολύ πυκνής συγκατοίκησης και μετακίνησης των ανθρώπων που αναπνέουν τον ίδιο αέρα και αγγίζουν τις ίδιες επιφάνειες.
Σε ορισμένους πολιτισμούς, οι άνθρωποι τρέφονται με ζώα της άγριας φύσης, που κατοικούν στον αστικό ιστό ή στη γύρω περιοχή.
Οι πανδημίες αποτελούν μέρος του μέλλοντός μας
Το να αποδεχτούμε ότι νέες ασθένειες θα αναδύονται περιοδικά και ότι η διάδοσή τους θα γίνεται με τέτοιους τρόπους, θα μας φέρει σε θέση ισχύος για την καταπολέμηση νέων πανδημιών, οι οποίες αποτελούν αναπόφευκτο μέρος του μέλλοντός μας.

Πριν από έναν αιώνα, η ισπανική πανδημία γρίπης μόλυνε περίπου μισό δισεκατομμύριο ανθρώπους και σκότωσε 50-100 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως.

Η επιστημονική πρόοδος και οι τεράστιες επενδύσεις στην παγκόσμια υγεία σημαίνουν ότι μια αντίστοιχη ασθένεια θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί καλύτερα στο μέλλον.

MUST READ

Γκος στο «10»: «Τώρα βλέπετε τις πραγματικές δυνατότητές μας»

Ωστόσο, ο κίνδυνος παραμένει πραγματικός και ενδεχομένως καταστροφικός. Εάν κάτι παρόμοιο επαναληφθεί (δηλαδή μια νέα ασθένεια για την οποία θα ήμαστε πλήρως απροετοίμαστοι) θα αλλάξει και πάλι όλος ο πλανήτης.