ΑΟΖ: Μετά τη συμφωνία με την Ιταλία η Αίγυπτος – Πόσο δύσκολη είναι η διαπραγμάτευση

Οι διαπραγματεύσεις που αφορούν την οριοθέτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων δεν είναι ποτέ εύκολες, ακριβώς εξαιτίας της φύσης των επίδικων. Δεν είναι λίγες οι φορές που χώρες έχουν προτιμήσει να μένουν ανοιχτά θέματα, παρά να θεωρηθεί ότι έκαναν μεγάλες υποχωρήσεις.

Αυτή η δυσκολία φάνηκε ακόμη και στη διαπραγμάτευση για την αμοιβαία οριοθέτηση ΑΟΖ με την Ιταλία, παρότι η βασική προεργασία, αυτή που αφορούσε τη χάραξη των ορίων είχε γίνει… 43 χρόνια πριν όταν οι δύο χώρες είχαν συνομολογήσει τα όρια των αντίστοιχων υφαλοκρηπίδων τους, όρια που με βάση το διεθνές δίκαιο για τη θάλασσα είναι τα ίδια και για μια ΑΟΖ. Και αυτό γιατί ανεβαίνοντας από το υπέδαφος προς την επιφάνεια της θάλασσας (θυμίζουμε ότι η διαφορά ανάμεσα στην ΑΟΖ και την υφαλοκρηπίδα είναι ότι η πρώτη δεν περιλαμβάνει μόνο το υπέδαφος αλλά και τα υπερκείμενα νερά) βρίσκουμε τα ζητήματα αλιείας και εκεί χρειάστηκε αρκετή διαπραγμάτευση, ώστε να μη χάσουν οι Ιταλοί ψαράδες δικαιώματα που θεωρούν δεδομένα, ξεκινώντας από την περίφημη κόκκινη γαρίδα.

Όμως, με την Αίγυπτο τα πράγματα ήταν και είναι πιο δύσκολα.

Οι δυσκολίες της διαπραγμάτευσης με την Αίγυπτο

Οι λόγοι της δυσκολίας ως προς τη διαπραγμάτευση με την Αίγυπτο, όπως έχουν ούτως ή άλλως αναδυθεί είναι αρκετοί.

Μια πλήρης οριοθέτηση ΑΟΖ ανάμεσα στην Ελλάδα και την Αίγυπτο, σημαίνει συνυπολογισμό της συνολικής επήρειας των ελληνικών νησιών συμπεριλαμβανομένου του συμπλέγματος του Καστελόριζου.

Σε μια τέτοια περίπτωση ακυρώνεται μεγάλο μέρος του τουρκικού σχεδίου για τη «Γαλάζια Πατρίδα», συμπεριλαμβανομένων και όσων περιλαμβάνονται στο τουρκολιβυκό σύμφωνο. Αυτό είναι και ο λόγος που για την ελληνική διπλωματία είναι τόσο σημαντική μια οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο. Γιατί σε αυτή την περίπτωση δεν θα επρόκειτο για μια περισσότερο συμβολική κίνηση, όπως εν πολλοίς ισχύει με την ελληνοϊταλική συμφωνία, εφόσον αυτή δεν εμπλεκόταν σε διαφιλονικούμενες περιοχές, αλλά μια κίνηση που όντως θα ανέτρεπε τα δεδομένα του τουρκολιβυκού συμφώνου.

Δηλαδή, είναι μια οριοθέτηση που φέρνει την Αίγυπτο σε αντιπαράθεση με την Τουρκία στο συγκεκριμένο θέμα. Και αυτό την ώρα που η Τουρκία έχει επιμείνει ότι η δική της πρόταση για τη χάραξη ΑΟΖ στην περιοχή προσφέρει στην Αίγυπτο μεγαλύτερες εκτάσεις (συμπεριλαμβανομένων και «οικοπέδων» που ανήκουν στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας).

Είναι αλήθεια ότι ανάμεσα στην Τουρκία και τη σημερινή Αιγυπτιακή κυβέρνηση οι σχέσεις δεν είναι οι καλύτερες. Ας μην ξεχνάμε ότι η άνοδος του στρατηγού Σίσι στην εξουσία έγινε ύστερα από την ανατροπή της κυβέρνησης των Αδελφών Μουσουλμάνων, ρεύματος πολύ κοντά στις απόψεις του Ερντογάν. Επίσης, Αίγυπτος και Τουρκία στηρίζουν αντίπαλες παρατάξεις στον λιβυκό εμφύλιο πόλεμο και έρχονται σε αντιπαράθεση και γι’ αυτό το μέτωπο.

Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι η Αίγυπτος είναι διατεθειμένη αυτή τη στιγμή να ανοίξει όλα τα μέτωπα και όλα τα πεδία αντιπαράθεσης με την Τουρκία. Προφανώς θα προτιμούσε μια συνολικότερη ρύθμιση, εντός της οποία Τουρκία και Ελλάδα θα έβρισκαν ένα σημείο ισορροπίας.

Το ερώτημα μιας τμηματικής συμφωνίας

Τη δυσκολία ως προς τη διαπραγμάτευση την αναγνώρισε και ο ίδιος ο Έλληνας ΥΠΕΞ Νίκος Δένδιας, ο οποίος τόνισε ότι δεν «δεν πρέπει να είμαστε υπεραισιόδοξοι. Δουλεύαμε ένα χρόνο για την Ιταλία επί 14ωρα και 15ωρα… Οι Αιγύπτιοι προσπαθούν να μην μπλέκονται με θέματα άλλων χωρών στην περιοχή. Εάν μπορούσαν θα απέφευγαν να πατήσουν ‘’τουρκικό κάλο’’».

Επίσης, ο Έλληνας ΥΠΕΞ αναγνώρισε την προσπάθεια των Τούρκων να πείσουν την αιγυπτιακή πλευρά ότι η δική τους αντίληψη είναι πιο συμφέρουσα: «σας δίνουμε 30 με 40% παραπάνω απ’ ό,τι οι Έλληνες».

Όλα αυτά συγκλίνουν σε μια εικόνα ότι η Αίγυπτος δύσκολα θα μπορούσε σε αυτή τη φάση να συναινέσει σε συνολική οριοθέτηση ΑΟΖ με την Ελλάδα. Είναι σαφές ότι θα προτιμούσε να αποφύγει το να πάρει θέση στο σύνολο των ζητημάτων που αποτελούν ελληνοτουρκικές διαφορές.

Απέναντι σε αυτή τη δυσκολία, η ελληνική διπλωματία δείχνει να προσανατολίζεται στη διαπραγμάτευση μιας τμηματικής συμφωνίας. Όπως είπε χαρακτηριστικά ο κ. Δένδιας «όταν δεν μπορείς να λύσεις το σύνολο είναι ωφέλιμο να λύσεις ένα μέρος είναι κάτι που μπορείς να συζητήσεις. Σημασία έχει να κανείς μια αρχή».

Σε μια τέτοια περίπτωση Ελλάδα και Αίγυπτος θα μπορούσαν να συμφωνήσουν για ένα μέρος της μεταξύ τους οριοθέτησης και συγκεκριμένα αυτό που δεν εφάπτεται ζητημάτων όπως η αυτοτελής ΑΟΖ του Καστελόριζου. Θα ήταν μια συμφωνία, όμως, που θα ακύρωνε σε μεγάλο βαθμό τις προβλέψεις του τουρκολιβυκού συμφώνου και θα αναγνώριζε την εγκυρότητα των ελληνικών θέσεων, την ώρα που εμμέσως πλην σαφώς θα υπογράμμιζε ότι άλλα ζητήματα είναι όντως υπόθεση πιο συνολικής και ίσως πολυμερούς διαπραγμάτευσης, ή προσφυγής σε διεθνή δικαιοδοτικά όργανα.

Βέβαια ακόμη και μια τέτοια «τμηματική συμφωνία» από την Τουρκία θα ερμηνευόταν ως μια επιθετική ενέργεια και άρα επιστρέφουμε στο εάν και κατά πόσο η αιγυπτιακή κυβέρνηση είναι διατεθειμένη τώρα να προχωρήσει σε κάτι τέτοιο.

Σε κάθε περίπτωση όλα αυτά ορίζουν τις πραγματικές προκλήσεις μιας διαπραγμάτευσης που κάθε άλλο παρά εύκολη θα είναι και κάθε άλλο παρά δεδομένο ότι θα ευοδωθεί σε βραχύ χρόνο.