Το παζάρι της Ελλάδας με την Αίγυπτο για μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ – Τι θα κάνει η Τουρκία

Κερδίζει έδαφος η θέση υπέρ μιας συμφωνίας Ελλάδας και Αιγύπτου που θα προβλέπει τη μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ και όχι συνολική οριοθέτηση και μάλιστα διαμορφώνεται ένα πλήρως συναινετικό τοπίο μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, κυβέρνησης και αξιωματικής αντιπολίτευσης, προς σ’ αυτή την κατεύθυνση.

Υπό την πίεση που ασκεί η ύπαρξη του τουρκολιβυκού συμφώνου, στην Αθήνα διαμορφώνεται ένα ρεύμα από αρμόδιους πολιτικούς παράγοντες αλλά και ειδικούς αναλυτές που λέει ότι προκειμένου να παρακαμφθεί η διαφωνία Ελλάδας και Αιγύπτου για το σύμπλεγμα του Καστελόριζου, μπορούν οι δύο χώρες να προχωρήσουν σε μια μερική ανακήρυξη των μεταξύ τους θαλάσσιων ζωνών.

Η Αίγυπτος και ο τουρκικός κάλος

Η θέση αυτή επί της ουσίας είναι και ο μπούσουλας της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής καθώς με γνώμονα αυτή τη θέση μεταβαίνει την ερχόμενη εβδομάδα, στις 18 Ιουνίου, στο Κάιρο ο Νίκος Δένδιας, ενώ εκτός από κυβερνητική θέση, στήριξη προς σ’ αυτή την κατεύθυνση δίνει και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλέξης Τσίπρας ο οποίος ανοιχτά τοποθετήθηκε σήμερα υπέρ της μερικής οριοθέτησης της ΑΟΖ με την Αίγυπτο.

Ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας ουσιαστικά προανήγγειλε εμμέσως πλην σαφώς πως επιδίωξη της ελληνικής διπλωματίας υπό τις παρούσες συνθήκες είναι η μερική οριοθέτηση.
«Υπάρχουν προσδοκίες για να καταλήξουμε σε συμφωνία για ΑΟΖ και με την Αίγυπτο» τόνισε ο κ. Δένδιας, ωστόσο ξεκαθάρισε ότι «δεν πρέπει να είμαστε υπεραισιόδοξοι. […] Οι Αιγύπτιοι προσπαθούν να μην μπλέκονται με θέματα άλλων χωρών στην περιοχή. Εάν μπορούσαν θα απέφευγαν να πατήσουν ‘»τουρκικό κάλο»».

Σε αυτό το πλαίσιο ο κ. Δένδιας άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο τμηματικής συμφωνίας με την Αίγυπτο, τονίζοντας ότι «όταν δεν μπορείς να λύσεις το σύνολο είναι ωφέλιμο να λύσεις ένα μέρος είναι κάτι που μπορείς να συζητήσεις. Σημασία έχει να κανείς μια αρχή».

Τυχόν συμφωνία με το Κάιρο, τόνισε ο κ. Δένδιας θα προκαλούσε τεράστιο πρόβλημα, και λογικής ύπαρξης στο τουρκολιβυκή σύμφωνο, γιατί ήδη έχει πρόβλημα νομικής ύπαρξης, αποκαλύπτοντας ότι γι’ αυτό η Τουρκία πλειοδοτεί προς την Αίγυπτο «σας δίνουμε 30 με 40% παραπάνω απ’ ό,τι οι Έλληνες».

Απλόχερη στήριξη Τσίπρα στη μερική οριοθέτηση με Αίγυπτο

Από την πλευρά του ο Αλέξης Τσίπρας μιλώντας στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών ανέφερε: «Να προχωρήσουμε σε συμφωνία με την Αίγυπτο ακόμη και με μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ και να προχωρήσουμε και στην επέκταση των 12 μιλιών στα χωρικά μας ύδατα στο Ιόνιο».

Μάλιστα κατά τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ η έστω και μερική οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο είναι μία από τις δύο προϋποθέσεις για να παράσχει απλόχερη στήριξη ο ΣΥΡΙΖΑ σε μια εθνική γραμμή ως συνέχεια της χτεσινής συμφωνίας με την Ιταλία για την ΑΟΖ, την οποία ο ΣΥΡΙΖΑ χαιρέτισε παρά το γεγονός ότι θεωρεί αποτέλεσμα συμβιβασμού.

Η προοπτική αυτή της μερικής οριοθέτησης της ΑΟΖ με την Αίγυπτο είτε ως εκτίμηση, είτε ως θέση και άποψη εκφράζεται και από ειδικούς διεθνολόγους ως το πλέον ρεαλιστικό σενάριο.

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μιλώντας σήμερα στη βουλή επί της ουσίας κινήθηκε στο πλαίσιο της χτεσινής του δήλωσης και αποφεύγοντας να κάνει ρητές ονομαστικές αναφορές στην Αίγυπτο εξέφρασε υπό τη μορφή «ευχής» την προσδοκία του ότι θα ακολουθήσει η υπογραφή συμφωνίας για την ΑΟΖ και με την Αίγυπτο.

Τόνισε ωστόσο ότι με την ελληνο-ιταλική συμφωνία για την ΑΟΖ αναγνωρίζεται ότι τα νησιωτικά εδάφη έχουν κυριαρχικά δικαιώματα όπως και τα ηπειρωτικά εδάφη.

Το επόμενο μεγάλο βήμα

Ο Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου Κώστας Υφαντής μιλώντας στο MEGA χαρακτήρισε μια συμφωνία με την Αίγυπτο ως το «επόμενο μεγάλο βήμα».

«Αν η συμφωνία με την Ιταλία έχει συμβολική σημασία και στέλνει ένα μήνυμα και στην Άγκυρα, μία ενδεχόμενη συμφωνία με την Αίγυπτο θα έρθει να ακυρώσει στην ουσία, να εξαφανίσει το τουρκολιβυκό μνημόνιο, άρα και να αφαιρέσει από την Τουρκία το ελάχιστο ψήγμα νομιμοποίησης που νομίζει ότι της έδωσε αυτή η συμφωνία – καρικατούρα με τη Λιβύη» είπε και πρόσθεσε:

«Δεν είναι καθόλου εύκολο. Αν ήταν εύκολο θα είχαμε πρόοδο και νωρίτερα. Είναι μια διαδικασία που έχει ξεκινήσει από το 2004-2005, μία διαπραγμάτευση σε τεχνικό και πολιτικό επίπεδο.

Είναι πολύ πιο δύσκολο από ότι με την Ιταλία. Αν στην Ιταλία είχαμε το ζήτημα της κόκκινης γαρίδας, εδώ πέρα έχουμε πολύ πιο σοβαρά ζητήματα που έχουν να κάνουν με την οριοθέτηση αυτή καθ’ αυτή. Να θυμίσω ότι με την Ιταλία είχαμε και υφαλοκρηπίδα, άρα αυτό που έμενε ήταν να συμφωνήσουμε, όπως συμβαίνει παντού στον κόσμο, ότι τα όρια της υφαλοκρηπίδας, θα είναι και τα όρια της ΑΟΖ».

Το παζάρι

Ο κ. Υφαντής εξήγησε ότι η διαφορά Ελλάδας και Αιγύπτου «έχει να κάνει με την επήρεια του συμπλέγματος του Καστελόριζου» συμπληρώνοντας πως «η Αίγυπτος δεν αρνείται γενικά ότι τα νησιά έχουν επήρεια» ωστόσο ο υπάρχει προβληματισμός στο Κάιρο καθώς «το Καστελόριζο βρίσκεται δίπλα, κοντά, σχεδόν είναι κολλημένο στις τουρκικές ακτές».

Τόνισε δε ο καθηγητής του Παντείου ότι «η Αίγυπτος όπως θα έκανε κάθε χώρα στη θέση της δεν έχει καμία διάθεση να επιβαρύνει την έτσι κι αλλιώς κακή σχέση της με την Τουρκία, με ένα ζήτημα ακόμα το οποίο δεν της προσφέρει και τίποτα. Η Αίγυπτος θα περιμένει κάποια στιγμή να υπάρξει μια τριμερής συμφωνία Ελλάδας, Τουρκίας, Αιγύπτου για το υπόλοιπο κομμάτι».

Εξέφρασε την εκτίμηση ότι θα υπάρξει μια πολιτική συμφωνία στο ανώτατο δυνατό επίπεδο ότι Ελλάδα και Αίγυπτος προχωρούν στην οριοθέτηση με συγκεκριμένους όρους που να ικανοποιούν και την θέση της Ελλάδας ότι  ότι τα νησιά έχουν επήρεια, δικαιούνται υφαλοκρηπίδας και θαλασσίων ζωνών και θα καθυσηχάζουν και θα ικανοποιούν τις ανησυχίες της Αιγύπτου, τις προβάλλει επειδή έχει μεγαλύτερη ακτογραμμή.

«Θα γίνει ένα τέτοιο παζάρι υποψιάζομαι και νομίζω ότι η Αθήνα θέλει να μην εμπλακούμε στα γρανάζια των τεχνικών διαπραγματεύσεων. Ο χρόνος τρέχει. Πρέπει να προλάβουμε να δημιουργήσουμε ένα τέτοιο διεθνοδικαιϊκό δεδομένο, το οποίο θα απομονώσει και θα απογυμνώσει την τουρκική επιχειρηματολογία» είπε χαρακτηριστικά ο κ. Υφαντής σημειώνοντας ωστόσο ότι αυτό δεν θα αλλάξει την προκλητική στάση της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο.

Δεν δημιουργεί δεδικασμένο

«Πιθανότατα θα προχωρήσει η μερική οριοθέτηση της ελληνικής ΑΟΖ με την Αίγυπτο, παρότι η τελευταία δεν θέλει να αναμειχθεί στην οριοθέτηση με το Καστελόριζο», δήλωσε ο Παναγιώτης Ιωακειμίδης, ομότιμος καθηγητής Ευρωπαϊκής Ενοποίησης και Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

«Η ολική οριοθέτηση είναι εκτός συζήτησης με επιλογή των Αιγυπτίων. Αν αφήσουμε την οριοθέτηση με την Αίγυπτο όμως κρύβει κινδύνους να ενισχύσει το τουρκολιβυκό σύμφωνο.

Πιστεύω πως τώρα είναι η ευκαιρία να κάνουμε την συμφωνία με την Αίγυπτο. Να κάνουμε μερική οριοθέτηση. Δεν είναι εύκολο να εξαιρέσουμε το Καστελόριζο. Ακόμα και αν μείνει εκτός, δεν δημιουργεί δεδικασμένο σε σχέση με την Τουρκία» είναι η θέση του διεθνολόγου Κωνσταντίνου Φίλη.

Λανθασμένη η μερική οριοθέτηση ΑΟΖ

Πάντως ο νυν βουλευτής της ΝΔ Άγγελος Συρίγος, ως πανεπιστημιακός είχε αρθρογραφήσει στην εφημερίδα «Καθημερινή» το 2015 θεωρώντας λάθος την μερική οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου.

«Είναι προφανές ότι η Αίγυπτος δεν επιθυμεί να γίνει τμήμα της ελληνοτουρκικής διενέξεως. Ούτως ή άλλως, ουδείς αμφισβητεί τη δική της θαλάσσια περιοχή. Βάσει της μέσης γραμμής, η αιγυπτιακή ΑΟΖ θα είναι τουλάχιστον η ίδια είτε υπογράψει συμφωνία με την Τουρκία είτε με την Ελλάδα. Ενδέχεται να είναι και μεγαλύτερη σε περίπτωση που Ελλάδα ή Τουρκία θελήσουν να «δελεάσουν» την Αίγυπτο προσφέροντας ευρύτερη υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ. Εκτιμάται ότι η Αίγυπτος θα προτιμούσε να υπογράψει με την Ελλάδα μερική οριοθέτηση μέχρι και την Κρήτη και να άφηνε εκτός την υπόλοιπη περιοχή έως το τριεθνές. Η αποδοχή μιας τέτοιας προτάσεως θα ήταν λανθασμένη. Θα δημιουργούσε την εύλογη εντύπωση ότι η Ελλάδα έχει παραιτηθεί των δικαιωμάτων της στην υπόλοιπη περιοχή» σημείωνε τότε ο Άγγελος Συρίγος.

Το τουρκικό μπαϊράκι

Πάντως το θρίλερ με την εμπλοκή ελληνικών και τουρκικών σκαφών που εκτυλίχτηκε σήμερα στα ανοιχτά της Λιβύης, όπου, όπως εκτιμάται, εκδηλώθηκε άλλη μια τουρκική  προσπάθεια για μεταφορά όπλων κατά παράβαση του εμπάργκο, ήταν ένα σαφές μήνυμα του Ερντογάν προς κάθε κατεύθυνση πως θα υπερασπιστεί ακόμα και με την απειλή πολέμου το τουρκολιβυκό σύμφωνο, το οποίο η Ελλάδα θέλει να ακυρώσει στην πράξη με την έστω και μερική οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο.

Το ύποπτο πλοίο, που συνοδευόταν από τρεις τουρκικές φρεγάτες και αρνήθηκε να αποδεχθεί έλεγχο από ελικόπτερο της φρεγάτας «ΣΠΕΤΣΑΙ» που συμμετέχει στην ευρωπαϊκή επιτήρηση του εμπάργκο όπλων στη Λιβύη είχε πολύ ισχυρούς συμβολισμούς.

Πέραν του τουρκολιβυκού συμφώνου για την ΑΟΖ, ο Ερντογάν σήκωσε μπαϊράκι θέλοντας να γελοιοποίησει -και το κατάφερε την ΕΕ- και φυσικά τον Ιταλό διοικητή της επιχείρησης «Ειρήνη», στον απόηχο της χτεσινής υπογραφής της συμφωνίας Ελλάδας-Ιταλίας για την ΑΟΖ στο Ιόνιο.

Σφήνα

Ο καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κώστας Λάβδας, χαρακτήρισε τη συμφωνία Ελλάδας Ιταλίας για την ΑΟΖ μεγάλης σημασίας καθώς αυτή αναγνωρίζει την επήρεια των νησιών και στέλνει ένα σήμα στον εξ ανατολών γείτονα για την εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, προσθέτει ωστόσο ότι δεν πρόκειται να ανακόψει τον τουρκικό αναθεωρητισμό, ούτε να αλλάξει με άμεσο και ριζικό τρόπο τις ισορροπίες που έχουν αρχίσει να διαμορφώνονται στην Αν. Μεσόγειο.

Εκτιμά ότι το στοίχημα για αντίστοιχες συμφωνίες με Αλβανία και κυρίως με Αίγυπτο θα είναι δύσκολο και θα πρέπει να δρομολογηθεί με συστηματικό, αλλά στην περίπτωση ειδικά της Αιγύπτου και με αθόρυβο τρόπο, τονίζοντας ταυτόχρονα ότι η ελληνική επιμονή θα δοκιμαστεί προσεχώς και απέναντι στην φιλοτουρκική πολιτική που ακολουθεί η κυβέρνηση Ράμα.

Ο ομότιμος καθηγητής στο Μέριλαντ Θεόδωρος Καρυώτης χαρακτηρίζει «γελοία» την τουρκολυβική συμφωνία.

Αναφέρει ότι δεν υπάρχει καμία περίπτωση να μας αμφισβητήσει ο Ερντογάν αν υπογράψουμε ΑΟΖ μετά την Ιταλία και με την Αίγυπτο και ξεκαθαρίζει ότι θα γίνει πόλεμος αν οι Τούρκοι βάλουν τρυπάνι στα ανοιχτά της Κρήτης, εκτιμώντας ότι θα υπάρξει παρέμβαση των ΗΠΑ για να «δώσουμε λίγη θάλασσα στους Τούρκους» και να λήξει το θέμα.

Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα που έχει θαλάσσια σύνορα με 6 κράτη. Τα οφέλη (σ.σ.: από την οριοθέτηση ΑΟΖ με την Ιταλία) είναι ότι αυτή η θάλασσα μας ανήκει πλέον κι επίσημα. Είχαμε την υφαλοκρηπίδα, όμως η ΑΟΖ είναι σημαντικότερη γιατί περιλαμβάνει την αλιεία, το περιβάλλον κτλ. Εχει ωστόσο, ορισμένα προβλήματα στα θέματα αλιείας, είναι μία απαράδεκτη θέση, δεν έπρεπε να τους το δώσουμε αυτό. Αυτός είναι ο κύριος λόγος που δεν ήθελαν από το 1977 να υπογράψουμε, για την αλιεία. Κάτι που σημαίνει ότι θα ψαρεύουν στα ανοιχτά της Κρήτης και της Ρόδου».

Για την αναγκαιότητα να υπογραφεί οριοθέτηση ΑΟΖ και με την Αίγυπτο: «Το πιο κρίσιμο είναι τώρα με την Αίγυπτο. Το δίκαιο της θάλασσας απαγορεύει τμηματικές οριοθετήσεις. Αυτό θέλουν να το κάνουν (σ.σ.: οι Τούρκοι) γιατί σημαίνει ότι δεν θέλουν να έχουμε επαφή με Καστελόριζο και Στρογγύλη και θα χάσουμε και τα θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο. Αυτό αν το κάνουν θα μπει σφήνα στο παράνομο τουρκολυβικό μνημόνιο.

Αν έρθει και η υπογραφή με την Αίγυπτο, μετά την Ιταλία θα είναι η πρώτη φορά που θα στριμώξουμε τον Τραμπ όταν ο Σίσι δεχθεί να κάνουμε τα θαλάσσια σύνορα και θα είναι η «σφήνα» που θα μας οδηγήσει ακόμα και στη Χάγη για να λυθούν αυτές οι διαφορές κάτι που απεύχεται ο Ερντογάν και η Λιβύη».