ΜΟΕ : Οι προκλήσεις της Τουρκίας και οι ασκήσεις ισορροπίας της Ελλάδας

Στο κενό φαίνεται να πέφτει το κάλεσμα του υπουργού Άμυνας Νίκου Παναγιωτόπουλου προς τον Τούρκο ομόλογό του Χουλουσί Ακάρ πως δεν μπορεί να υπάρξει πρόοδος στα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) αν δεν επιδειχτεί η σωστή συμπεριφορά στην κατεύθυνση της μείωσης των εντάσεων στην περιοχή.

16 NAVTEX – 34 παραβιάσεις

Με το καλημέρα της επανέναρξης σήμερα των συνομιλιών στην Αθήνα για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, η Τουρκία επέλεξε να εκδώσει 16 NAVTEX δεσμεύοντας περιοχές σε όλο το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο δυτικά της Κύπρου.

Το κρεσέντο των τουρκικών προκλήσεων είναι τέτοιο που η Άγκυρα φτάνει να δεσμεύει θαλάσσιες περιοχές μεταξύ Θάσου, Σαμοθράκης και Λήμνου.

Σε αυτές τις 16 συνολικά NAVTEX, συμπεριλαμβάνονται θαλάσσιες έρευνες εντός της Κυπριακής ΑΟΖ, ασκήσεις πυρών στο Αιγαίο καθώς και ναυτικά γυμνάσια.

Και όλα αυτά ενώ το πρωί της Δευτέρας ο κ. Παναγιωτόπουλος διεμήνυε στην Άγκυρα πως «αν από τη μία συζητάμε και από την άλλη έχουμε όλα αυτά με τις υπερπτήσεις, παραβιάσεις κτλ. τότε δεν θα υπάρξει η πρόοδος».

Την ίδια στιγμή σήμερα σημειώθηκαν 34 παραβιάσεις στο Αιγαίο από 8 τουρκικά μαχητικά στο κεντρικό, βορειοανατολικό και νοτιανατολικό Αιγαίο.

Σημειώθηκαν μάλιστα και 4 εμπλοκές με τα 8 μαχητικά αεροσκάφη ετοιμότητας της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας που απογειώθηκαν για να αναχαιτίσουν τα τουρκικά.

Το μήνυμα δεν ελήφθη

Μάλιστα ο υπουργός Άμυνας καταγράφοντας τα όσα είπε στον κ. Ακάρ στο τετ α τετ που είχαν στο περιθώριο της συνόδου του ΝΑΤΟ τόνισε πως «χτες (σ.σ. Κυριακή) δεν είχαμε καμία παραβίαση στον εθνικό εναέριο χώρο. Δεν ξέρω αν ήταν σύμπτωση ή αν πείστηκε ο ομόλογός μου».

Τελικά το μήνυμα δεν ελήφθη από την γειτονική χώρα καθώς το μπαράζ των υπερπτήσεων από τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη την προηγούμενη εβδομάδα, παραμονές δηλαδή της επανέναρξης των συζητήσεων για τα ΜΟΕ, διαδέχονται οι προκλήσεις στη θάλασσα, ενώ συνεχίζονται οι παραβιάσεις από αέρος.

Δίαυλος επικοινωνίας

Μέσα σε αυτό το κλίμα διεξάγεται καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της εβδομάδας ο νέος γύρος συνομιλιών για τα ΜΟΕ μεταξύ αξιωματικών και εμπειρογνωμόνων των υπουργείων Άμυνας και Εξωτερικών των δύο χωρών.

Σύμφωνα με πληροφορίες το κλίμα στην πρώτη συνάντηση των αντιπροσωπειών ήταν καλό και εποικοδομητικό ωστόσο η η πρώτη μέρα των συνομιλιών Ελλάδας – Τουρκίας , στην Αθήνα για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης των δύο χωρών, σημαδεύεται από την επιμονή της Άκγυρας στην επιθετική τακτική της στο Αιγαίο.

Η ελληνική πλευρά προσέρχεται με σκοπό να σκοπό να συμβάλει στην αποκατάσταση ενός διαύλου επικοινωνίας που ελπίζεται ότι, συν τω χρόνω, θα μπορέσει να διευκολύνει την επίλυση περίπλοκων καταστάσεων οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ατύχημα.

«Αυτό είναι το στοίχημα» σημειώνουν έλληνες επιτελείς. Την ίδια ώρα η Αθήνα συνεχίζει την αναζήτηση της κατάλληλης ισορροπίας στις ελληνοτουρκικές σχέσεις με σκοπό να επιτευχθεί η αναγκαία αποκλιμάκωση και παράλληλα να σταλούν τα κατάλληλα μηνύματα στην Αγκυρα ότι η Ελλάδα είναι αποφασισμένη να προασπίσει τα δικαιώματά της τόσο στο Αιγαίο όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο.

Να σταματήσει η έκδοση ναυτικών αγγελιών (NAVTEX)

Ωστόσο η κίνηση της τουρκικής πλευράς να εκδώσει NAVTEX, αλλά και να εμμείνει στις παραβιάσεις στο Αιγαίο θα πρέπει να ερμηνευτεί και ως ένα μήνυμα αδιαλλαξίας έναντι της Ελλάδας.

Στις προηγούμενες συναντήσεις, -σύμφωνα με το «Βήμα»-  οι έλληνες εμπειρογνώμονες είχαν, μεταξύ άλλων, ζητήσει την παύση έκδοσης ναυτικών αγγελιών (NAVTEX) από μη εξουσιοδοτημένους σταθμούς, τον σεβασμό των κανόνων αβλαβούς διέλευσης και φυσικά παύση υπερπτήσεων και παραβιάσεων εθνικού εναερίου χώρου και παραβάσεων του FIR Αθηνών.

Η έκδοση SUBNOTES

Παράλληλα, η ελληνική πλευρά είχε από τότε ζητήσει επιτακτικά να παύσει η έκδοση SUBNOTES, δηλαδή αγγελιών για κινήσεις υποβρυχίων (ιδιαίτερα στην Ανατολική Μεσόγειο), με τις οποίες η Αγκυρα δεσμεύει μεγάλες περιοχές που περιλαμβάνουν όχι μόνο ελληνικά χωρικά ύδατα, αλλά και ελληνικό έδαφος.

Ωστόσο, αν οι συζητήσεις των δύο πρώτων γύρων είναι ενδεικτικές του πλαισίου εντός του οποίου θα κινηθούν οι συνομιλίες των επόμενων ημερών (17-21 Φεβρουαρίου), τότε θα πρέπει να αναμένεται ότι η Αγκυρα θα επαναφέρει θέσεις όπως π.χ. η άρση των αγγελιών για μακροχρόνια δέσμευση Πεδίων Βολής και περιοχών ασκήσεων στα διεθνή ύδατα και στον εναέριο χώρο του Αιγαίου ή ο μη χαρακτηρισμός των τουρκικών στρατιωτικών αεροσκαφών ως εχθρικών (X-RAY).

Οι δυσκολίες των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης

Το πλαίσιο των συζητήσεων για τα ΜΟΕ, το οποίο συμφωνήθηκε ήδη από τον περασμένο Μάιο όταν οι δύο αντιπροσωπείες συναντήθηκαν ξανά στην ελληνική πρωτεύουσα, είναι οι προβλέψεις του «Μνημονίου Παπούλια – Γιλμάζ» και οι «Κατευθυντήριες Οδηγίες για την Πρόληψη Ατυχημάτων και Επεισοδίων στην Ανοιχτή Θάλασσα και στον Διεθνή Εναέριο Χώρο», τα οποία υπεγράφησαν το 1988 από τους τότε υπουργούς Εξωτερικών Κάρολο Παπούλια και Μεσούτ Γιλμάζ σε Βουλιαγμένη και Κωνσταντινούπολη αντιστοίχως ως αποτέλεσμα της συνάντησης των Ανδρέα Παπανδρέου και Τουργκούτ Οζάλ στο Νταβός.

Πέρα από τον κατάλογο με τα 29 ΜΟΕ που έχουν συμφωνηθεί μεταξύ των δύο πλευρών από το 2010 (όταν και οι συνομιλίες πέρασαν σε επίπεδο Γενικών Γραμματέων των δύο υπουργείων Εξωτερικών) και μετά, η ελληνική πλευρά κατέθεσε κατά τη διάρκεια της συνάντησης του Μαΐου 2019 έναν κατάλογο με πρόσθετες δραστηριότητες πέραν των συμφωνημένων για το έτος 2019.

Σε αυτόν τον κατάλογο, που βρίσκεται εν γνώσει του «Βήματος», η Αθήνα είχε ήδη προτείνει α) τον καθορισμό μιας κοινά αποδεκτής διαδικασίας για τη διαχείριση μεθοριακών επεισοδίων σε επίπεδο τοπικών σχηματισμών (μεραρχίας), με σκοπό να αποφευχθεί η επανάληψη ενός γεγονότος όπως αυτό με τους δύο στρατιωτικούς, β) τον καθορισμό μιας αμοιβαία αποδεκτής διαδικασίας για την προσέγγιση και παρακολούθηση (approach and surveillance) αεροσκαφών και πλοίων επιφανείας ώστε να αποφευχθούν ατυχήματα και γ) την εγκαθίδρυση μιας «κόκκινης γραμμής» επικοινωνίας μεταξύ των δύο Εθνικών Κέντρων Επιχειρήσεων.