Πώς μοίρασαν τη Μέση Ανατολή Πούτιν – Ερντογάν και γιατί… χάθηκαν οι Αμερικανοί

Λίγα πράγματα αποτυπώνουν τον υπαρκτό συσχετισμό στη Συρία από το γεγονός ότι μία συνάντηση ανάμεσα στον Τούρκο πρόεδρο και τον Αμερικανό αντιπρόεδρο ήταν, σε κρίσιμες πλευρές, προπαρασκευαστική της πιο σημαντικής συνάντησης ανάμεσα στον Ρώσο πρόεδρο και τον Τούρκο πρόεδρο. Ότι αυτό συνοδεύτηκε από τις εικόνες εξαγριωμένων Κούρδων να πετούν πέτρες και ζαρζαβατικά στα αμερικανικά κονβόι που αποχωρούν από τη βορειοανατολική Συρία , απλώς ολοκληρώνει την εικόνα.

Γιατί πλέον έγινε σαφές ότι η συνάντηση που διαμόρφωσε την τρέχουσα δυναμική των πραγμάτων στη Συρία και μια κατεύθυνση για το πλαίσιο της «επόμενης μέρας» ήταν αυτή που έγινε στο Σότσι. Όχι πως το κλίμα στο γνωστό θέρετρο της Μαύρης Θάλασσας ήταν εξαρχής θετικό, η ίδια η διάρκεια της συνάντησης έδειξε ότι υπήρξε πραγματική διαπραγμάτευση. Όμως, εκεί αποτυπώθηκε μια κατεύθυνση.

Το πλαίσιο που διαμόρφωσε η συμφωνία

Ουσιαστικά, η συνάντηση αυτή αποτύπωσε έναν καμβά για τα επόμενα βήματα. Η Τουρκία αναγνώρισε την εδαφική και πολιτική ακεραιότητα της Συρίας, άρα άφησε στην άκρη τις όποιες σκέψεις για μόνιμη κατοχή συριακού εδάφους, την ίδια ώρα που αυτή διατύπωση αποτυπώνει τον οριστικό ενταφιασμό των όποιων σχεδίων για αυτόνομη κουρδική οιονεί κρατική οντότητα στην βορειοανατολική Συρία.

Η Ρωσία προσφέρει τις εγγυήσεις ασφαλείας που ήθελε η Τουρκία ως προς το ζήτημα τυχόν μελλοντικών κουρδικών επιχειρήσεων κατά της Τουρκίας, την ώρα που η Τουρκία αποδέχεται ότι από την άλλη μεριά των συνόρων θα είναι οι δυνάμεις της συριακής κυβέρνησης, αφήνοντας στην άκρη τις προηγούμενες διακηρυγμένες τοποθετήσεις της υπέρ μιας αλλαγής καθεστώτος.

Οι ίδιοι οι Κούρδοι βιώνουν, με τρόπο οδυνηρό ομολογουμένως, τα όρια της συμμαχίας τους με τις ΗΠΑ και αναγκάζονται να μεταστραφούν προς την αναζήτηση μιας νέας ισορροπίας στη μεταπολεμική Συρία, γνωρίζοντας ότι τα αιτήματα αυτονομίας δεν μπορούν πλέον να τεθούν.

Οι μοναρχίες του Κόλπου προσανατολίζονται προς την επόμενη μέρα και τις επιχειρηματικές ευκαιρίες που προσφέρει η ανοικοδόμηση της Συρίας.

Το Ιράν θέλει να διατηρήσει την όποια επιρροή σε ένα τόξο που από περνάει από το Ιράκ, τη Συρία και καταλήγει στον Λίβανο.

Και οι ΗΠΑ αναγκάζονται να παραδεχτούν ότι δεν μπορούν να εγγυηθούν μια συνολική πολιτική λύση στη Συρία και ότι αυτό το ρόλο τον αναλαμβάνει πλέον η Ρωσία.

Ακόμη και το Ισραήλ, που ανησυχεί για την κατοχύρωση αναβαθμισμένου ρόλου του Ιράν έχει προσανατολιστεί προς τη συνεννόηση με τη Ρωσία για την παροχή εγγυήσεων ασφαλείας.

Ωστόσο, όλα αυτά δεν σημαίνουν αυτόματα και τέλος στο συριακό δράμα, που ας μην ξεχνάμε ότι έχει ένα τεράστιο ανθρωπιστικό κόστος, με εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς, τεράστιες υλικές καταστροφές και εκατομμύρια πρόσφυγες και εκτοπισμένους. Αντίθετα, υπάρχουν υπαρκτά ανοιχτά ερωτήματα και ζητήματα για τις επόμενες φάσεις της όλης διαδικασίας.

Το ερώτημα της αμερικανικής παρουσίας

Το πρώτο ανοιχτό ζήτημα είναι η ολοκλήρωση της αμερικανικής αποχώρησης. Παρότι η επιλογή του προέδρου Τραμπ παραμένει η αποχώρηση των ΗΠΑ από μια πολεμική ζώνη στην οποία μόνο κόστος έχουν, υπάρχουν φωνές στις ΗΠΑ που επιμένουν ότι οι ΗΠΑ πρέπει να διατηρήσουν παρουσία.

Η δικαιολογία που προβάλλεται είναι η ανάγκη να «μην εγκαταλειφθούν» οι Κούρδοι και όλα αυτά διαπλέκονται και με τις εσωτερικές πολιτικές αντιπαραθέσεις στις ΗΠΑ εν μέσω των συζητήσεων για το Ukraingate.

Ενδεικτική από αυτή η άποψη και η υποδοχή της εκπροσώπου του Συριακού Δημοκρατικού Συμβουλίου (της πολιτικής ομπρέλας των Κούρδων στη βορειοανατολική Τουρκιά) Ιλχάν Αχμέντ στην Ουάσιγκτον, όπως και η πρόσκληση της αλλά και η πρόσκληση από ηγετικά στελέχη της Αμερικανικής Γερουσίας προς τον στρατιωτικό ηγέτη των κουρδικών δυνάμεων Μαζλούμ Κομπάνι για να μεταβεί στις ΗΠΑ. Αντίστοιχα, δεν είναι τυχαίο ότι επανήλθε στο προσκήνιο η αμερικανική θέση για τη συνεχιζόμενη προστασία των συριακών πετρελαιοπηγών στην περιοχή και κυρίως στην Ντέιρ εζ-Ζορ.

Όμως, από την άλλη είναι ένα ερώτημα ποιος θα μπορούσε να είναι ο ρόλος μιας συνεχιζόμενης αμερικανικής παρουσίας τη στιγμή που δρομολογείται μια πιο συνολική λύση, πέραν μιας προσπάθειας δημιουργίας τριγμών. Αντίστοιχα, όπως και οι ίδιοι οι Κούρδοι δείχνουν να έχουν διαμηνύσει, αυτό που χρειάζονται είναι μια συνολικότερη εγγύηση έναντι των τουρκικών δυνάμεων, που οι ΗΠΑ δεν είναι διατεθειμένες να προσφέρουν, σε αντίθεση με αυτά που δείχνουν να προσφέρουν οι Ρώσοι (όπως ήταν για παράδειγμα η συμφωνία για αποχώρηση των κουρδικών πολιτοφυλακών με τον οπλισμό τους.

Να σημειώσουμε πάντως ότι και ο αρχικός αμερικανικός σχεδιασμός να εγκατασταθούν αυτές οι δυνάμεις στο Ιράκ, ώστε να επιχειρούν από εκεί κατά των εναπομεινάντων θυλάκων του Ισλαμικού Κράτους, δεν έγινε δεκτό και με τον πιο θετικό τρόπο από την ιρακινή κυβέρνηση, που δεν επιθυμούσε και αυτή την παράμετρο, εν μέσω μάλιστα και των μεγάλων διαδηλώσεων κατά της διαφθοράς.

Το ερώτημα της εφαρμογής της συμφωνίας

Η ίδια συμφωνία θα έχει καμπές για την εφαρμογή της. Θα πρέπει να αποχωρήσουν οι κουρδικές δυνάμεις αλλά και να καταλάβουν τις προβλεπόμενες θέσεις οι ρωσικές δυνάμεις αλλά και οι κυβερνητικές. Στην πορεία δεν αποκλείονται και εντάσεις και συγκρούσεις, όχι μόνο μεταξύ των τουρκικών και κουρδικών δυνάμεων αλλά και ανάμεσα στις συμμαχικές προς την Τουρκία ένοπλες ισλαμιστικές οργανώσεις και τις συριακές κυβερνητικές δυνάμεις.

Το ζήτημα της Ιντλίμπ

Όμως, πέραν της ίδιας της βορειοανατολικής Συρίας, υπάρχει και το ζήτημα του τι θα γίνει στην Ιντλίμπ, την τελευταία από τις ζώνες αποκλιμάκωσης που δεν ελέγχουν οι κυβερνητικές δυνάμεις. Παρότι, οι συμμαχικές προς την Τουρκία ένοπλες ομάδες ακολουθούν την κίνηση του τουρκικού στρατού, στην Ιντλίμπ υπάρχουν ακόμη σημαντικές δυνάμεις ανταρτών της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ, του βασικού σαλαφιστικού ένοπλου σχηματισμού στη Συρία.

Μέχρι τώρα ήταν η Τουρκία που επέμενε να μην εκκαθαριστεί η περιοχή, εφόσον εκεί ήταν και οι πιο φιλικές προς αυτήν αντάρτικες ομάδες. Τώρα, όμως, αναμένεται να αυξηθεί η πίεση για να ξεκινήσει η διαδικασία εκκαθάρισης και της περιοχής αυτή, όπου υπάρχει και σημαντικός αριθμός αμάχων.

Η πολιτική διαδικασία και η Συνταγματική Επιτροπή

Από εκεί και πέρα το ερώτημα είναι εάν θα μπει μπροστά και η πολιτική διαδικασία. Ρωσία, Τουρκία και Ιράν συμμετέχουν από κοινού στη λεγόμενη διαδικασία της Αστάνα, αποτέλεσμα της οποίας ήταν και η πρόταση για τη Συνταγματική Επιτροπή, την οποία αποδέχτηκε και στηρίζει και ο ΟΗΕ. Η συγκεκριμένη επιτροπή απαρτίζεται από εκπροσώπου της κυβέρνησης, της αντιπολίτευσης και της κοινωνίας των πολιτών και υποτίθεται ότι θα αναλάβει να συντάξει το νέο σύνταγμα για την επόμενη μέρα.

MUST READ

Γκος στο «10»: «Τώρα βλέπετε τις πραγματικές δυνατότητές μας»

Προφανώς και δεν πρόκειται να είναι μια εύκολη υπόθεση, καθώς έχει να χειριστεί μια πολιτική κατάσταση που σφραγίζεται από τις επιπτώσεις ενός ιδιαίτερα αιματηρού εμφυλίου που έχει αφήσει ανεξίτηλα ίχνη στην ίδια την συριακή κοινωνία.