«Χαστούκι» στην κυβέρνηση από S&P ενόψει εκλογών – Η αναβάθμιση που περίμεναν και δεν ήρθε

Μπορεί η κυβέρνηση να είχε σχεδόν προεξοφλήσει την αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας από τον οίκο Standard & Poor’s, πλην όμως αρκέστηκε στο να ακούσει μόνο… λόγια.

Η S&P επιφύλασσε μια δυσάρεστη έκπληξη στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης καθώς επέλεξε να αφήσει αμετάβλητη την αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας στην κατηγορία Β+, διατηρώντας επίσης θετικό το outlook.

Όπως σημειώνει ο οίκος, η αξιολόγηση για τη χώρα αντανακλά τη βελτίωση της κατάστασης της οικονομίας, που συνοδεύεται από ισχυρές επιδόσεις του προϋπολογισμού και πολύ ελκυστική δομή του κυβερνητικού χρέους. Ωστόσο, παραμένουν οι προκλήσεις για την οικονομία : Τα μεγάλα βάρη του δημόσιου χρέους, η δύσκολη κατάσταση στο τραπεζικό σύστημα που χαρακτηρίζεται από μεγάλο όγκο μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (ΝΡΕ) και οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων.

Η S&P θυμίζει ότι μετά την έξοδο της χώρας από το πρόγραμμα οι τράπεζες έχασαν το waiver το οποίο τους επέτρεπε να έχουν πρόσβαση στον συνήθη δανεισμό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) με χρήση κρατικών ομολόγων ως collateral.

«Δεδομένου ότι το 2019 θα είναι έτος και εθνικών και ευρωπαϊκών εκλογών, είναι πολύ πιθανόν ότι η πόλωση του πολιτικού σκηνικού θα κλιμακωθεί τους ερχόμενους μήνες. Κατά την άποψή μας, αυτό αποτελεί κίνδυνο για καθυστερήσεις σε τομείς, όπως οι ιδιωτικοποιήσεις, η αύξηση της αποτελεσματικότητας του συστήματος απονομής δικαιοσύνης και η περαιτέρω βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος», αναφέρει ο S&P, σύμφωνα με το ΑΠΕ.

«Χαστούκι» και στις εκτιμήσεις

Οι αναβαθμίσεις θα μπορούσαν να βελτιώσουν το κλίμα στην αγορά κρατικού χρέους και να οδηγήσουν ακόμη χαμηλότερα την απόδοση του ελληνικού δεκαετούς κρατικού ομολόγου, που αυτό το διάστημα είναι σταθερή κοντά στο 3,3%, ενώ θα μπορούσαν να δώσουν ώθηση στα σχέδια της κυβέρνησης να επιστρέψει στις αγορές.

Η κυβέρνηση είχε προεξοφλήσει την αναβάθμιση καθώς πρόσφατα ο ιαπωνικός οίκος R&I, η Moody’s αλλά και η Fitch είχε προχωρήσει στην αναβάθμιση της οικονομίας. Όμως δεν ήρθε τελικά η πολυαναμενόμενη αναβάθμιση της χώρας.

Η κίνηση αυτή από τον διεθνή οίκο S&P, διέψευσε και τον υπουργό Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτο, ο οποίος πριν από λίγες ημέρες έγραψε στον προσωπικό λογαριασμό του στο twitter για να απαντήσει στον πρόεδρο της ΝΔ τα εξής: «Τον Δεκέμβρη ο κ. Μητσοτάκης έλεγε ότι: «Η χώρα δεν μπορεί σήμερα να δανειστεί από τις αγορές. Το spread του δεκαετούς ομολόγου είναι στις 420 μονάδες βάσης. Και τα διεθνή επιτόκια, δυστυχώς, παίρνουν πάλι την ανηφόρα». Πλέον, με τα επιτόκια σε επίπεδα του 2006 και τη χώρα να έχει βγει στις αγορές με μεγάλη επιτυχία, ισχυρίζεται ότι οι αποδόσεις πέφτουν γιατί οι αγορές προεξοφλούν νίκη της ΝΔ. Μας λέει δηλαδή ο κ. Μητσοτάκης ότι από τον Δεκέμβρη έως σήμερα αυτό που άλλαξε είναι ότι οι αγορές βλέποντας τη σταθερή μείωση της διαφοράς ΣΥΡΙΖΑ-ΝΔ άρχισαν να προεξοφλούν την άνοδο της ΝΔ στην εξουσία».

Τον Δεκέμβρη ο κ. Μητσοτάκης έλεγε ότι: «Η χώρα δεν μπορεί σήμερα να δανειστεί από τις αγορές. To spread του δεκαετούς ομολόγου είναι στις 420 μονάδες βάσης. Και τα διεθνή επιτόκια, δυστυχώς, παίρνουν πάλι την ανηφόρα» 1/3

— Ευκλείδης Τσακαλώτος | Euclid Tsakalotos (@tsakalotos) 23 Απριλίου 2019

Εν τω μεταξύ, λίγες ώρες πριν από την ανακοίνωση του διεθνούς οίκου ο πρόεδρος της ΝΔ Κυριάκος Μητσοτάκης μιλώντας στο Politico τόνισε εκ νέου τη δέσμευσή του για επαναφορά της Ελλάδας στην υψηλή βαθμίδα πιστοληπτικής αξιολόγησης σε διάστημα 18 μηνών από την ανάληψη της διακυβέρνησης της χώρας.

Η κυβέρνηση περίμενε την αξιολόγηση της S&P προκειμένου να δρομολογήσει νέα έξοδο στις αγορές εντός του Μαΐου με τον Οργανισμό Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους να εξετάζει την έκδοση ενός νέου ομολόγου διάρκειας τριών ετών με στόχο την άντληση 2,5 δισ. ευρώ. Όμως το «χαστούκι» από τον διεθνή οίκο ίσως «παγώσει» προς το παρόν τα σχέδια του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης για έξοδο στις αγορές.

«Αγωνία» για το άνοιγμα του Χρηματιστήριο

Η κίνηση του οίκου Standard & Poor’s πρόκειται να μπει στο «μικροσκόπιο» του Χρηματιστηρίου Αθηνών όπου θα έχουν επανέλθει οι επενδυτές από την πασχαλινή ανάπαυλα.

Οι επενδυτές τηρούν στάση αναμονής ενόψει των κρίσιμων εξελίξεων που αναμένεται να διαμορφώσουν τη βραχυπρόθεσμη πορεία των ελληνικών spreads.

Οι επόμενες αξιολογήσεις αναμένονται από την καναδική DBRS στις 3 Μαΐου, τη Fitch στις 2 Αυγούστου, Moody’s στις 23 Αυγούστου και S&P στις 25 Οκτωβρίου.

Προς το τέλος του έτους, την 1η Νοεμβρίου, αναμένεται νέα αξιολόγηση από τον καναδικό οίκο DBRS. Υπενθυμίζεται ότι πριν λίγες ημέρες, ήρθε αναβάθμιση κατά μια βαθμίδα από τον ιαπωνικό οίκο R&I o οποίος βαθμολόγησε τα ελληνικά ομόλογα με «Β+».

Η ανάλυση της ελληνικής οικονομίας από τον S&P

Στο αναλυτικό του σημείωμα που συνοδεύει την αξιολόγηση, ο διεθνής οίκος σημειώνει μεταξύ άλλων:

Σε όρους ωριμότητας και μέσου κόστους επιτοκίων, η Ελλάδα διατηρεί ένα από τα πιο θετικά προφίλ χρέους, καθώς το ποσοστό του χρέους της κεντρικής κυβέρνησης σε χέρια ιδιωτών είναι μόλις 20% του συνολικού χρέους ή κάτω του 40% του ΑΕΠ. Η τελευταία αποπληρωμή από το πρόγραμμα του ESM έδωσε στην Ελλάδα ένα αξιοσημείωτο αποθεματικό το οποίο εκτιμούμε πως θα καλύψει τις ανάγκες εξυπηρέτησης του χρέους της κεντρικής κυβέρνησης ως το 2023. Προβλέπουμε πως ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ θα μειώνεται από το 2019, χάρη στην ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ, ενώ η πορεία της σχέσης χρέους προς ΑΕΠ εξαρτάται από το ενδεχόμενο επιπτώσεων στον προϋπολογισμό εξαιτίας δικαστικών αποφάσεων για παλαιότερες ρυθμίσεις στο συνταξιοδοτικό σύστημα, καθώς και από την επιτυχία της στρατηγικής για τη μείωση των ΝΡΕ.

Μετά την αύξηση του ΑΕΠ κατά 1,9% το 2018 εκτιμάται πως η οικονομία θα διευρυνθεί κατά περίπου 2,3% το 2019, πριν ενισχυθεί περαιτέρω στην περίοδο 2020-2022. Ο ρυθμός αύξησης της απασχόλησης παραμένει ισχυρός με ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 2% ως το 2022, αν και οι πρόσφατες αυξήσεις στον κατώτατο μισθό μπορεί να επιβραδύνουν τον ρυθμό των προσλήψεων. Επιπλέον, η οικονομία θα μπορούσε να επωφεληθεί από ένα υψηλότερο ποσοστό θέσεων μόνιμης εργασίας, λαμβάνοντας υπόψιν πως το 2018 και μέχρι στιγμής στο 2019 περισσότεροι από τους μισούς εργαζόμενους προσλαμβάνονται με προσωρινές συμβάσεις.

Σε αυτό το πλαίσιο, αναμένουμε αργή αύξηση της ιδιωτικής δαπάνης που θα στηρίζεται στις βελτιωμένες προοπτικές απασχόλησης και στην πρόσφατη απόφαση της κυβέρνησης να ανεβάσει τον κατώτατο μισθό στα 650 ευρώ, κατά περίπου 11%. Επιπροσθέτως, αν η ανάκαμψη συνεχιστεί πιστεύουμε πως η κατανάλωση θα λάβει ώθηση, καθώς τα νοικοκυριά θα προχωρήσουν σε δαπάνες που ανέβαλαν στο διάστημα της ύφεσης.

Ένας βασικός παράγοντας ανάσχεσης για τις προοπτικές της οικονομίας είναι η απόφαση των αρχών να περιορίσουν τις δημόσιες δαπάνες (συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης), ιδίως στις κοινωνικές μεταβιβάσεις, αν και η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να βελτιώσει το επίπεδο απορρόφησης και να αντιμετωπίσει την υποαπόδοση του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων. Η βελτίωση στο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων σε συνδυασμό με την επιταχυνόμενη χρήση των κονδυλίων της Ε.Ε. θα υποστηρίξουν την οικονομική ανάπτυξη σε βάθος χρόνου.

Οι προοπτικές για τις ιδιωτικές επενδύσεις επίσης βελτιώνονται, λαμβάνοντας υπόψιν τη σταδιακή αύξηση των άμεσων ξένων επενδύσεων. Ωστόσο, κατά τη γνώμη μας, το κλειδί για μια ταχύτερη οικονομική ανάκαμψη αποτελεί η ουσιαστική μείωση του όγκου των ΝΡΕ στον τραπεζικό κλάδο που θα βελτιώσει σημαντικά την πιστωτική δραστηριότητα στον ιδιωτικό τομέα και, ως αποτέλεσμα, θα κάνει πιο ευδιάκριτα τα πλεονεκτήματα από τις σημαντικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που υιοθέτησε η Ελλάδα από το 2010. Πιστεύουμε πως ο θετικός αντίκτυπος των μεταρρυθμίσεων, για παράδειγμα στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών είναι αδύνατο να αναδειχθούν σε ένα υφεσιακό περιβάλλον όπως αυτό που η Ελλάδα γνώρισε την προηγούμενη δεκαετία. Χωρίς πρόσβαση σε κεφάλαιο κίνησης ο ευρύτερος μικρός και μικρομεσαίος κλάδος -ο μεγαλύτερος εργοδότης της χώρας- παραμένει σε περιβάλλον πίεσης. Η πτώχευση στον ιδιωτικό τομέα -περιλαμβανόμενης και της αδυναμίας πληρωμής φόρων- είναι ευρεία. Επίσης, η δυνατότητα της οικονομίας να προσελκύει ξένες επενδύσεις παραμένει περιορισμένη.

Η εκτέλεση του προϋπολογισμού του 2019 μπορεί να επηρεαστεί αρνητικά από δικαστικές αποφάσεις που αφορούν συνταξιοδοτικά θέματα και περικοπές του 2012, του 2015 και του 2016 και μειώσεις μισθών στο δημόσιο. Κατά τη γνώμη του οίκου αυτό θα μπορούσε να κάνει την συμμόρφωση με τους στόχους του 2019 κάπως πιο δύσκολη. Επιπλέον, δεδομένων των επερχόμενων εκλογών, πολιτικές κινήσεις από την κυβέρνηση, όπως η προσλήψεις περισσότερου προσωπικού θα μπορούσε να οδηγήσει σε μικρότερη συμμόρφωση με το «ταβάνι» δαπανών.

Πρωτοβουλίες για να μειωθεί το υψηλό απόθεμα NPEs βρίσκονται σε εξέλιξη, περιλαμβανομένων διαγραφών και εφαρμογή εξωδικαστικής αναδιάρθρωσης καθώς και με την ανάπτυξη δευτερογενούς αγοράς και της χρήσης ηλεκτρονικών πλειστηριασμών. Το νέο πλαίσιο προστασίας της πρώτης κατοικίας, που συμφωνήθηκε με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, πιθανότατα θα μειώσει το φαινόμενο των στρατηγικών κακοπληρωτών και θα επιταχύνει τις ρυθμίσεις με τους δανεισμένους, οι οποίοι υπό όρους θα επωφεληθούν από μια σταθερή επιδότηση από το δημόσιο. Στηριγμένη στην εμπειρία άλλων χωρών, όπως η Ισπανία, η Ιρλανδία, η Σλοβενία και η Κύπρος, η S&P εκτιμά ότι γρηγορότερη μείωση των NPEs ίσως να μην είναι δυνατή χωρίς μια πιο αποφασιστική προσέγγιση και την εφαρμογή επιπρόσθετων μέτρων κρατικής στήριξης. Υπό εξέταση από τις αρχές είναι ένα σχέδιο που προβλέπει τη δημιουργία ενός APS και την παροχή κρατικών εγγυήσεων για τα senior ομόλογα που θα εκδώσει και ένα σχήμα που στηρίζεται στον αναβαλλόμενο φόρο, το οποίο περιλαμβάνει μεταφορά μέρους των NPEs σε μια εταιρεία διαχείρισης με χρηματοδοτική στήριξη από την κυβέρνηση.

MUST READ

Νοοτροπία, επιλογές, ρεπό και μεταγραφές…

Η S&P θα δει πιθανότατα θετικά την εφαρμογή των παραπάνω προτάσεων, τα οποία εμφανίζονται συμπληρωματικά, καθώς θα βελτιώσουν ουσιαστικά την πιθανότητα να πιάσουν οι τράπεζες τους στόχους για την μείωση των NPEs στο 20% ή χαμηλότερα. Ως συνέπεια, δεδομένης της εμπειρίας από τις χώρες που προαναφέρθηκαν , ο οίκος πιστεύει ότι αυτά τα μέτρα θα οδηγήσουν σε ταχύτερη οικονομικά ανάπτυξη. Σημειώνει δε ότι παρά τη σταθερή αύξηση της νέας πίστωσης στον επιχειρηματικό τομέα (1,6% ετησίως το Φεβρουάριο του 2019), η συνολική πιστωτική επέκταση παραμένει αρνητική (συνολικά -0,4% ετησίως) και αυτό δεν συμβάλει στην ουσιαστική αποκατάσταση της επενδυτικής δραστηριότητας στην οικονομία.