Πώς ο Γ. Παπανδρέου θα άλλαζε το 1964 το εκπαιδευτικό σύστημα

Είναι κάποιες στιγμές στη σύγχρονη ελληνική ιστορία και ιδιαίτερα στο χώρο της εκπαίδευσης που μένουν ανεξίτηλες στη μνήμη.

Μια από αυτές είναι και η σπουδαία εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που έκανε το 1964 ο Γεώργιος Παπανδρέου, γνωστός και ως Γέρος της Δημοκρατίας.

Ως πρωθυπουργός και υπουργός Παιδείας ο Γ. Παπανδρέου, ψήφισε στη Βουλή το Nομοθετικό Διάταγμα 4379/1964 «Περί Oργανώσεως και Διοικήσεως της Γενικής Στοιχειώδους και Mέσης Eκπαιδεύσεως», που είχε επεξεργαστεί ο ακαδημαϊκός Ευάγγελος Παπανούτσος, ως γενικός γραμματέας του υπουργείου Παιδείας.

Το Σάββατο με «ΤΑ ΝΕΑ», το μακροβιότερο αναγνωστικό της Β’ Δημοτικού και ο Γέρος στην εξουσίαΠοιο αναγνωστικό είναι πιο δυνατά αποτυπωμένο στη μνήμη μας;

Αυτή την εβδομάδα με ΤΑ ΝΕΑ ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ:

Το αναγνωστικό της Β’ Δημοτικού που ξεκίνησε να διδάσκεται αμέσως μετά τον Εμφύλιο και συνέχισε μέχρι τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης!

Και μαζί: «Ο Γέρος στην εξουσία»

Ενα ιστορικό ντοκουμέντο, 55 χρόνια από τον θρίαμβο της Ενώσεως Κέντρου.

Ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο Ανένδοτος και η πορεία του προς την εξουσία, προσφορά στη Δημοκρατική Παράταξη.

Εμεινε γνωστός ως «νόμος της Μεταρρύθμισης Παπανδρέου-Παπανούτσου».
Οι βασικές αλλαγές που προωθούσε αυτός ο ιδιαίτερα τολμηρός και προοδευτικός νόμος ήταν:
–    Καθιέρωση της δωρεάν παιδείας στις τρεις βαθμίδες της εκπαίδευσης,
–    επέκταση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης από έξι σε εννέα χρόνια,
–    διαίρεση της μέσης εκπαίδευσης σε δύο ανεξάρτητους κύκλους,
–    καθιέρωση (παρά τη συνταγματική δέσμευση) της δημοτικής ως αποκλειστικής γλώσσας στο δημοτικό σχολείο και ως ισότιμης προς την καθαρεύουσα στις άλλες βαθμίδες,
–    ριζική αναμόρφωση του τρόπου επιλογής των υποψηφίων για τα πανεπιστήμια (καθιέρωση του “ακαδημαϊκού απολυτηρίου”).
–    προσθήκη νεωτερικών μαθημάτων, όπως η Κοινωνιολογία και τα Στοιχεία της Οικονομικής Επιστήμης, ενίσχυση των φυσικών και μαθηματικών, διδασκαλία των αρχαίων κειμένων αποκλειστικά από μετάφραση στις τρεις τάξεις του γυμνασίου
–    ουσιαστικές αλλαγές στα σχολικά βιβλία
–    μέριμνα για τη σίτιση
–    μέριμνα για τη μεταφορά των μαθητών.
–    επέκταση, σε τρία χρόνια της εκπαίδευσης των δασκάλων στις Παιδαγωγικές Ακαδημίες
–    ίδρυση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου ως οργάνου για την υλοποίηση της νέας εκπαιδευτικής πολιτικής και την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών.
–     Και το βασικότερη ιδιαίτερα σημαντική αύξηση των δαπανών για την εκπαίδευση στον κρατικό προϋπολογισμό, όσο και η βελτίωση της οικονομικής θέσης των εκπαιδευτικών.

Ήταν μια μεταρρύθμιση που βρήκε αντιστάσεις στη συντηρητική ΕΡΕ της εποχής, αν και τα ηγετικά της στελέχη (Παναγιώτης Κανελόπουλος και Κωνσταντίνος Τσάτσος) είχαν κεντρογενή πολιτική ρίζα, αλλά και «προοδευτική» πνευματική παρουσία.
–    Η «δωρεάν παιδεία» επικρίθηκε ως παραπλανητική, αφού δεν κάλυπτε όλες τις σχετικές δαπάνες (γραφική ύλη των μαθητών, έξοδα διαμονής των φοιτητών κ.α.).
–    Η δημοτική γλώσσα σχετίστηκε με την αθεΐα, τον αριστερισμό και την αντεθνικότητα.
–    Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο θεωρήθηκε ότι στελεχώθηκε αποκλειστικά με αριστερούς ή αριστερίζοντες.

Κάποιοι ζητούσαν μάλιστα, από την Ιερά Σύνοδο να αφορίσει τους συντάκτες του σχεδίου και οργανώθηκαν συγκεντρώσεις παραεκκλησιαστικών οργανώσεων εναντίον του Ευάγγελου Παπανούτσου.

Η μεταρρύθμιση δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Τα δύο νομοσχέδια που αφορούσαν στην πανεπιστημιακή και την τεχνική εκπαίδευση δεν εφαρμόστηκαν. Το καθεστώς των συνταγματαρχών διέκοψε βίαια την πορεία των αλλαγών και παρενέβη σχεδόν στο σύνολο των νέων σχεδιασμών. Αν και κράτησε τη δωρεάν παιδεία, έκανε τις παιδαγωγικές Ακαδημίες πάλι διετείς και κατήργησε μαθήματα, όπως την Αγωγή του Πολίτη. Επίσης, διέκοψε τη λειτουργία του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, το οποίο θεωρείτο ότι στελεχωνόταν από αριστερούς επιστήμονες. Η μεταρρυθμιστική προσπάθεια όμως, ήταν επιτυχής από ένα και μόνο μέτρο.

Τη θέσπιση δωρεάν εγγραφής και χορήγησης βιβλίων. Για πολλούς, είναι το μόνο μέτρο, μαζί με την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας, που δικαιολογεί τον όρο μεταρρύθμιση, τον οποίο καταχρηστικά και υπερφίαλα, χρησιμοποιεί κάθε σύγχρονος υπουργός για μέτρα ήσσονος αξίας, που δεν αλλάζουν ριζικά την ουσία ή το περιεχόμενο της εκπαίδευσης…