Προειδοποίηση επιστημόνων: Η Ελλάδα θα κλάψει από τσουνάμι

Στην Κοζάνη είναι συγκεντρωμένα από την Πέμπτη τα βλέμματα των φορέων της Πολιτικής Προστασίας της χώρας, με αφορμή την διοργάνωση του 5oυ Διεθνούς Συνεδρίου Πολιτικής Προστασίας «Safe Kozani 2018» που ξεκίνησε χθες (31/10) και ολοκληρώνει τις εργασίες του στις 3 Νοεμβρίου 2018.

Θα παρουσιαστούν για πρώτη φορά 135 εργασίες, προφορικές και πόστερ που προέρχονται από 300 συγγραφείς, ειδικούς επιστήμονες σε θέματα περιβαλλοντικών καταστροφών, φυσικών καταστροφών, από πυρκαγιές, σεισμούς και πλημμύρες, σε θέματα διαχείρισης αυτών των φαινομένων, από συνεργάτες σε ερευνητικά ινστιτούτα και οργανισμούς, όπως ο ΟΑΣΠ, το Αστεροσκοπείο Αθηνών, καθώς και καθηγητές από Πολυτεχνεία και Πανεπιστήμια που «θεραπεύουν» αντικείμενα διαχείρισης κρίσεων από φυσικά φαινόμενα. Επίσης, συμμετέχουν επιστήμονες από οργανισμούς πολιτικής προστασίας όπως η Ιταλία, η Κύπρος, η Βραζιλία, η Ταιβάν, η Βουλγαρία και η Γαλλία.

Ανοίγοντας τις εργασίες του Συνεδρίου ο Περιφερειάρχης δυτικής Μακεδονίας, Θόδωρος Καρυπίδης, ανακοίνωσε ότι βρισκόμαστε ένα βήμα πριν από τη δημιουργία του Εθνικού Κέντρου Πολιτικής Προστασίας στην ΠΕ Κοζάνης, όπου με την λειτουργία του «θα συγκεντρώσει εκπροσώπους των φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, της επιστημονικής κοινότητας, της τεχνολογίας, της κεντρικής διοίκησης, της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και του Εθελοντισμού από την Ελλάδα, αλλά και κάθε σημείο του πλανήτη».

Ο περιφερειάρχης ανέφερε ότι αυτήν την περίοδο ετοιμάζεται το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας και συμπλήρωσε ότι «φιλοδοξία όσων εμπλακήκαμε στο εγχείρημα της δημιουργίας του Εθνικού κέντρου είναι η εκπαίδευση όλων στελεχών της πυροσβεστικής αλλά και των ανθρώπων ταυ κρατικού μηχανισμού να εκπαιδεύονται στην περιοχή μας».

Ο πρόεδρος του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ), καθηγητής Ευθύμιος Λέκκας, μίλησε για τις φυσικές και τεχνολογικές καταστροφές που ως προς το αποτέλεσμά τους δημιουργούν σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα, με επιπτώσεις στο περιβάλλον, όπως η περίπτωση της καταστροφής της Φουκοσίμα, ενώ, ταυτόχρονα, συμβάλλουν στην αύξηση των κυμάτων της μετανάστευσης του πληθυσμού.

Ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ έκανε λόγο για 12 μεγάλα γεγονότα ή φυσικές καταστροφές που έπληξαν το πλανήτη μας τα τελευταία τέσσερα χρόνια, στις οποίες οι επιστήμονες του ΟΑΣΠ όχι μόνο ήταν παρόντες αλλά – όπως είπε: «τις μελετήσαμε διεξοδικά για να δούμε τι καινούργιο προέκυψε και μπορούμε να πάρουμε ως πληροφόρηση».

Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται οι πλημμύρες στην Μάνδρα Αττικής, οι σεισμοί σε Μυτιλήνη και Κω, η καταστροφική φωτιά στο Μάτι, αλλά και ο καταστροφικός σεισμός στην Ινδονησία, με τους 5000 νεκρούς, ή τον ισχυρό σεισμό των 8,2 R στο Μέξικο Σίτυ.

Για το Μάτι
Για τη φωτιά στο Μάτι Αττικής μίλησε για ένα «ακαριαίο φαινόμενο όπου οι ριπές του ανέμου έτρεχαν με 120 χλμ /ώρα», ενώ αναφέρθηκε στη συζήτηση που γίνεται για το θέμα της εκκένωσης της περιοχής, ή των τυχόν παραλείψεων που μπορεί υπήρξαν, λέγοντας ότι «για την εκκένωση χρειάζεται ένα σχέδιο που θα πρέπει να πεις στους ανθρώπους προς τα πού θα κατευθυνθούν».

Ο κ. Λέκκας, καυτηρίασε το γεγονός ότι ως χώρα διαθέτουμε έναν αντισεισμικό κανονισμό που εφαρμόζεται με ορατά κα μετρήσιμα αποτελέσματα, ενώ «δεν έχουμε αντιπυρικό κανονισμό. Είναι μία σοβαρή παράλειψη την οποία πρέπει να αποκαταστήσουμε».

Μεταφέροντας εμπειρίες από τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης, που έχουν εγκατασταθεί σε όλες τις μεγάλες πόλεις του Μεξικού, ανέφερε την περίπτωση όπου λίγες μέρες μετά τον σεισμό των 8,2 R, όπου «ο συναγερμός μάς ειδοποίησε για το σεισμό που θα ακολουθήσει ευτυχώς όμως ήταν χαμηλής έντασης, αλλά δυστυχώς από τον πανικό που δημιουργήθηκε στους ανθρώπους στην προσπάθειά τους να προστατευθούν θρηνήσαμε 80 νεκρούς».

Ο Γεράσιμος Παπαδόπουλος, από το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και υπεύθυνος του «Συστήματος Τσουνάμι» της UNESCO, εξέφρασε την ικανοποίησή του που στη σχεδιαζόμενη αναδιοργάνωση της Πολιτικής Προστασίας περιλαμβάνονται, σε ευρεία κλίμακα, συστήματα νέας τεχνολογίας, για την πρόληψη και την έγκαιρη προειδοποίηση των καταστροφικών φαινομένων.

Κτύπησε ωστόσο το καμπανάκι του κινδύνου γιατί «δεν διαθέτουμε κουλτούρα πρόληψης στην Ελλάδα κάτι για παράδειγμα δεν συναντάς καμία περίπτωση στην Ιαπωνική κοινωνία. Βρισκόμαστε στο αντίθετο άκρο».

Δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο μάλιστα, εξαιτίας ενός σεισμού να δημιουργηθεί ένα μεγάλο τσουνάμι στο Αιγαίο ή στη Μεσόγειο και αυτό δεν θα αφορά μόνο τη χώρα μας, αλλά και πολλές άλλες της Μεσογείου.

«Πολλοί γελάνε αλλά θα ‘ρθει η ώρα που θα κλάψει η χώρα από τσουνάμι», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Γεράσιμος Παπαδόπουλος και ανέφερε την περίπτωση του σεισμού της Κω όπου δημιουργήθηκε τσουνάμι το οποίο έφτασε στο 1,5 μέτρο ύψος στις περιοχές του λιμανιού και «εάν αντί για νύκτα συνέβαινε ημέρα θα θρηνούσαμε θύματα».

Σύμφωνα με τα διεθνή στάνταρ της UNESCO, το τσουνάμι είναι επικίνδυνο από το μισό μέτρο…

Παλιρροιογράφοι
Τέλος, παρουσίασε το δίκτυο των παλιρροιογράφων που έχουν εγκατασταθεί σε πολλά σημεία του Αιγαίου τα αποτελέσματα των οποίων φθάνουν στο Αστεροσκοπείο και μετά από επεξεργασία, που δεν διαρκεί πάνω από 10 λεπτά, «έχουμε αποτέλεσμα για την τοποθεσία όπου εκδηλώνεται παλιρροιακό κύμα».

Με τα συστήματα του γεωδυναμικού Ινστιτούτου του Αστεροσκοπείου Αθηνών είναι συνδεδεμένες 17 χώρες, εκ των οποίων οι 12 είναι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

«Κλιματική Αλλαγή και Φυσικές Καταστροφές»
Στο μεταξύ, με εμπεριστατωμένες επιστημονικές προσεγγίσεις και γόνιμη ανταλλαγή απόψεων, ολοκληρώθηκε η ημερίδα με θέμα «Κλιματική Αλλαγή και Φυσικές Καταστροφές» που διοργάνωσε η Περιφέρεια Αττικής στο Μουσείο της Ακρόπολης, υπό την αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλου.

Την ημερίδα άνοιξε η Περιφερειάρχης Αττικής, Ρένα Δούρου με χαιρετισμό της και ακολούθησαν σύντομες χαιρετιστήριες ομιλίες από την Όλγα Γεροβασίλη, υπουργό Προστασίας του Πολίτη, τον Σωκράτη Φάμελλο, αναπληρωτή υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, τον Κώστα Φωτάκη, αναπληρωτή υπουργό Έρευνας και Καινοτομίας, τη Μαρίνα Χρυσοβελώνη, υφυπουργό Εσωτερικών και τον καθ. Μανώλη Πλειώνη, διευθυντή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.

Στο χαιρετισμό του, ο κ Φωτάκης ανέφερε ότι «το 2018, στο πλαίσιο του προγράμματος «Ερευνώ-Δημιουργώ-Καινοτομώ» της γενικής γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας, εγκρίθηκαν 58 έργα για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή.

Παράλληλα, ξεκίνησε η υλοποίηση της ερευνητικής υποδομής ΠΑΓΓΑΙΑ, που θα συνδυασθεί με την εμβληματική πρωτοβουλία δημιουργίας Εθνικού Δικτύου για την Κλιματική Αλλαγή. Η συνολική δαπάνη για τις δράσεις αυτές ανέρχεται στα 50 εκ. ευρώ».

Στην πρώτη θεματική ενότητα «Κλιματική Αλλαγή και φυσικές καταστροφές στη Νότια Ευρώπη», ο γενικός γραμματέας Πολιτικής Προστασίας στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, Ιωάννης Ταφύλλης, αναφέρθηκε στις προκλήσεις για το νέο μηχανισμό διαχείρισης εκτάκτων αναγκών.

Σημείωσε ότι «ο σχεδιασμός πρέπει να αναπροσαρμοστεί στη βάση αποτελεσματικότερων μοντέλων άλλων χωρών που έχουν βιώσει καταστροφές μεγάλης έκτασης».

Πρόσθεσε ότι το νομοθετικό έργο βρίσκεται σε εξέλιξη, ενώ χαρακτήρισε αναγκαία μια ολιστική προσέγγιση και ενιαία διαχείριση, με «εργαλειοθήκη ετοιμότητας και αποκατάστασης», κέντρο εκπαίδευσης και πιστοποίησης, μοντέλα, καλές πρακτικές, βέλτιστη χρήση των διαθέσιμων πόρων.

Πολύτιμα παραδείγματα διαπεριφερειακής συνεργασίας στις παράκτιες περιοχές της Mεσογείου, έδωσε ο Σταύρος Καλόγνωμος, policy officer στη διάσκεψη των παράκτιων Περιφερειών της Ευρώπης. Μίλησε περί αναγκαιότητας διαβαθμιδικής προσέγγισης για προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και ανέλυσε την πρωτοβουλία του Χάρτη της Μπολόνια στην οποία η Περιφέρεια Αττικής έχει ενεργό ρόλο.

Στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής αναφέρθηκε και ο Αντώνιο Ναβάρα, καθηγητής, πρόεδρος του Ευρω-Μεσογειακού Κέντρου για την Κλιματική Αλλαγή. Παρέθεσε την εμπειρία της Ιταλίας και ανέφερε πως η Μεσόγειος είναι μια ευάλωτη περιοχή. Χρειάζεται, πρόσθεσε, μακροσκοπική παρακολούθηση των περιοχών που επηρεάζονται από τις κλιματικές αλλαγές και παρότι το φαινόμενο είναι ένα παγκόσμιο γεγονός, οι κίνδυνοι μεταβάλλονται διαρκώς σε τοπικό επίπεδο.

Στην περίπτωση της Ελλάδας , όπως αναφέρει το ΑΠΕ, και τον τρόπο που έχει επηρεαστεί από τα ακραία καιρικά φαινόμενα, εστίασε ο ακαδημαϊκός Χρήστος Σ. Ζερεφός, επόπτης του Κέντρου Ερεύνης Φυσικής της Ατμοσφαίρας και Κλιματολογίας της Ακαδημίας Αθηνών. Ανέλυσε όλα τα ακραία φαινόμενα (πλημμύρα, ξηρασία, τσουνάμι, πυρκαγιά σεισμός, ερημοποίηση) και αναφέρθηκε στις εκτιμώμενες για τα επόμενα χρόνια, μεταβολές της θερμοκρασίας, της υγρασίας, της αύξησης της μέγιστης διάρκειας ξηρής περιόδου στα ανατολικά ηπειρωτικά και βόρεια της Κρήτης, και στην αύξηση αριθμού των ημερών με εξαιρετικά αυξημένο κίνδυνο πυρκαγιάς.

Η Ιωάννα Τσούπρα, εντεταλμένη περιφερειακή σύμβουλος Αττικής σε θέματα πολιτικής προστασίας, παλλαϊκής άμυνας και πολιτικής σχεδίασης εκτάκτων αναγκών, παρουσίασε από την πλευρά της τις νέες προκλήσεις που έχουν ανακύψει για τις Περιφέρειες στην αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών. Εξήγησε, δε, τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, τις αναγκαίες δράσεις από πλευράς πολιτικής προστασίας, η οποία οφείλει να αφορά το σύνολο της χώρας, λαμβάνοντας υπόψη τη χωροταξία-πολεοδομία των περιοχών (π.χ. Μάτι), ενώ έδωσε επιπλέον προτάσεις όπως: σχεδιασμός σε κεντρικό επίπεδο συστημάτων ενημέρωσης, ενίσχυση εθελοντισμού, σχεδιασμός δράσεων για Περιφέρειες σε εθνικό επίπεδο, επανακαθορισμός του ρόλου των Περιφερειών με αρμοδιότητες και πόρους (οικονομικούς και δυναμικό), χρηματοδότηση εθελοντικών ομάδων, συμμετοχή των επιστημονικών φορέων, λειτουργία σχολής πολιτικής προστασίας.

Στην ενότητα «Αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών-Συστήματα έγκαιρης Προειδοποίησης», ο Κωνσταντίνος Λαγουβάρδος, διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, μίλησε για το «σχεδιασμό της επόμενης ημέρας».

Χαρακτήρισε απαραίτητη τη συνεχή λειτουργία ραντάρ για την πρόγνωση της κεραυνικής δραστηριότητας, όπως και τη συνεχή παρακολούθηση του εδάφους. Σημείωσε δε, ότι από το 2001 έχουν καταγραφεί 400 έντονα καιρικά φαινόμενα.

Ο Μάρκο Μπόργκα, καθηγητής στο τμήμα Εδάφους, Περιβάλλοντος, Γεωργίας και Δασών στο πανεπιστήμιο της Πάντοβα στην Ιταλία, παρουσίασε τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης πλημμυρών και πώς μπορούν να προσεγγιστούν επιχειρησιακά τέτοιου είδους προκλήσεις. Αναφέρθηκε αναλυτικά στα μοντέλα πρόβλεψης που έχουν στη διάθεσή τους οι επιστήμονες, καθώς και στην ενδεδειγμένη χρήση αυτών ανά περίπτωση και τύπο φαινομένου.

Την εμπειρία της Βαυαρίας στην αντιμετώπιση των πλημμυρών ανέδειξε ο Πέτερ Ρούτσμαν, καθηγητής, με έδρα στο τμήμα Υδραυλικής Μηχανικής και Υδατικών Πόρων στο πολυτεχνείο του Μονάχου και διευθυντής του Ινστιτούτου Oskar von Miller και του εργαστηρίου Dieter Thoma.

Ακολούθως η πρόεδρος της Επιτροπής Εμπορίου και Παραγωγής της Βουλής, Χαρά Καφαντάρη, επικεντρώθηκε στην αντιμετώπιση του φαινόμενου της παράκτιας διάβρωσης, τονίζοντας ότι «αναδεικνύεται ως σημαντική προτεραιότητα, με δεδομένη και την επίδραση της κλιματικής αλλαγής στην επιδείνωση του φαινομένου».

Ο Ιωάννης Παπουτσής, ερευνητής του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, αναφέρθηκε στην έγκαιρη προειδοποίηση, παρακολούθηση, πρόληψη και διαχείριση φυσικών καταστροφών στο Κέντρο Δορυφορικής Παρατήρησης «BEYOND».

Παρουσίασε τα προγράμματα, τα εργαλεία και τις υποδομές που διαθέτει το Αστεροσκοπείο για τη συλλογή δεδομένων προς επεξεργασία, καθώς και παραδείγματα με την άντληση, ανάλυση δεδομένων και εκτίμηση κινδύνου από φυσικές καταστροφές με τη συνδρομή του προγράμματος Copernicus.

Ο Αθανάσιος Αναγνωστόπουλος, αντιπεριφερειάρχης Περιβάλλοντος, Κλιματικής Αλλαγής και Έργων Αντιπλημμυρικής Προστασίας στην Περιφέρεια Αττικής, παρουσίασε στοιχεία για την ανάπτυξη των αστικών κέντρων και τα προβλήματα που προκύπτουν. Ανέδειξε τους προβληματισμούς για τον προσανατολισμό που πρέπει να ακολουθήσουν οι πολεοδομικοί σχεδιασμοί και τέλος, αναφέρθηκε αναλυτικά στα έργα αντιπλημμυρικής προστασίας που υλοποιούνται στην Περιφέρεια Αττικής.

Ο Αναστάσιος Στάμου, καθηγητής και διευθυντής του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Υδραυλικής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, αναφέρθηκε στην περίπτωση της πλημμύρας στη Μάνδρα και στις ιδιαιτερότητες του φαινομένου.

Υπογράμμισε το γεγονός, ότι ακόμα και μερικά λεπτά νωρίτερα στην προειδοποίηση μπορεί να αποδειχτούν κρίσιμα, αναδεικνύοντας την αναγκαιότητα χρήσης ενός αποτελεσματικού συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης πλημμυρών.

Τέλος, ο Ευστράτιος Δαβάκης, διευθυντής της αυτοτελούς διεύθυνσης Πολιτικής Προστασίας Περιφέρειας Αττικής, υπογράμμισε την ανάγκη ύπαρξης συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης φαινομένων σε συνδυασμό με την ενημέρωση των πολιτών και την πλήρη συνειδητοποίηση από μέρους τους για το μέγεθος των κινδύνων.