Μαύρη επέτειος: 44 χρόνια από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο

Συμπληρώνονται σήμερα 44 χρόνια από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, η οποία έλαβε χώρα στις 20 Ιουλίου του 1974, δηλαδή πέντε ημέρες μετά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου. Η εισβολή καταδικάστηκε από τα Ηνωμένα Έθνη και το Συμβούλιο της Ευρώπης, ενώ η τουρκική πλευρά ισχυρίζεται πως επρόκειτο για ειρηνευτική παρέμβαση, νομιμοποιημένη από τη Συνθήκη Εγγυήσεων.

Το πραξικόπημα της 15η Ιουλίου ήταν η αρχή ενός επερχόμενου δράματος. Είχε διαταχθεί από την Απριλιανή Χούντα και πραγματοποιήθηκε από την κυπριακή Εθνική Φρουρά και την εθνικιστική οργάνωση ΕΟΚΑ Β’. Στόχος ήταν η ανατροπή του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και η ένωση του νησιού με την Ελλάδα. Ο πραξικοπηματίας νέος πρόεδρος, Νίκος Σαμψών, ανακήρυξε την Ελληνική Δημοκρατία της Κύπρου.

Τα ξημερώματα της 20ης Ιουλίου ξεκίνησε η τουρκική εισβολή με την κωδική ονομασία «Αττίλας».   Συμμετείχαν συνολικά γύρω στους 40.000 άνδρες υπό τη διοίκηση του αντιστρατήγου Νουρετίν Ερσίν. Η ελληνική πλευρά αιφνιδιάστηκε και καθυστέρησε την αντίδρασή της, θεωρώντας ότι οι Τούρκοι μπλοφάρουν.

Ξεκίνησε μία σκληρή αεροπορική επιδρομή με βομβαρδισμούς και μέσα σε τρεις ημέρες είχε καταληφθεί η Κερύνεια. Ακολούθησε μία τριήμερη μάχη, που οδήγησε στην πτώση της Χούντας στις 23 Ιουλίου του 1974, αλλά και της πραξικοπηματικής κυβέρνησης της Κύπρου. Στις 24 Ιουλίου ορκίστηκε κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας ορκίστηκε στην Αθήνα, με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Παράλληλα στην Κύπρο τα γεγονότα υποχρέωσαν τον Νίκο Σαμψών να παραιτηθεί. Πρόεδρος ανάλαβε ο Γλαύκος Κληρίδης.

Στις 25 Ιουλίου ξεκίνησαν δύο γύροι διαβουλεύσεων στην Γενεύη.   Η Τουρκία ζητούσε ομοσπονδιακή λύση, ανταλλαγή πληθυσμού και το 34% των εδαφών της Κύπρου να ελέγχεται από τους Τουρκοκύπριους.

Στις 14 Αυγούστου, οι συνομιλίες της Γενεύης κατέρρευσαν και η Τουρκία ξεκίνησε δεύτερη επιχείρηση («Αττίλας ΙΙ») κατά την οποία κατέλαβε το 36,2% του νησιού και εκτόπισε 120 χιλιάδες Κύπριους (άλλες 20 χιλιάδες παρέμειναν εγκλωβισμένοι), ενώ συνολικά σκοτώθηκαν περίπου 3 χιλιάδες Ελληνοκύπριοι.

Γύρω στις 150.000 άνθρωποι (πάνω από το ένα τέταρτο του συνολικού πληθυσμού και το ένα τρίτο των Ελληνοκυπρίων) προσφυγοποιήθηκαν. Ένα χρόνο αργότερα, 60 000 περίπου Τουρκοκύπριοι, μετακινήθηκαν από τις ελεύθερες νότιες περιοχές, στις ελεγχόμενες από τις τουρκικές δυνάμεις βόρειες περιοχές. Το 1983, ανακηρύχθηκε η Τουρκική Δημοκρατία Βόρειας Κύπρου, αναγνωρισμένη μόνο από την Τουρκία. Η διεθνής κοινότητα θεωρεί τα εδάφη της ΤΔΒΚ ως κατεχόμενη από τις τουρκικές δυνάμεις περιοχή της Δημοκρατίας της Κύπρου.