Πώς προετοιμάζονται Φινλανδοί και Σουηδοί για επίθεση από Ρωσία και… καιρό

Ακραία καιρικά φαινόμενα, αλλά και ένας πανίσχυρος γείτονας έχουν θέσει τους βορειοευρωπαίους σε συναγερμό. Φυλλάδια ενημέρωσης για συμβουλές επιβίωσης φτάνουν στους πολίτες των βαλτικών και σκανδιναβικών χωρών σε περίπτωση που ξεσπάσει η κρίση. Μετά από δεκεατίες Φινλανδοί και Σουηδοί βρίσκονται σε πανικό.

Τα κράτη της Βαλτικής -η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία, που μοιράζονται σύνορα με τη Ρωσία,- ενημερώνουν τακτικά τους πολίτες την τελευταία δεκαετία.

Διαβάστε επίσης: Τι είπε ο Μπαρτζώκας για Ράιτ και μεταγραφή (vid)

«Αυτό εν μέρει πηγάζει από ιστορικές εμπειρίες της σοβιετικής κατοχής και από φόβους ότι κάτι παρόμοιο θα συμβεί ξανά» λέει η καθηγήτρια σύγχρονης ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Λινσέπινγκ, στη Σουηδία, Μαρί Κρόουνκρβίστ.

Ωστόσο, σε άρθρο της στο The Conversation, η Κρόουνκρβιστ επισημαίνει ότι στην άλλη πλευρά της Βαλτικής Θάλασσας, οι συμβουλές ετοιμότητας έκτακτης ανάγκης έχουν επίσης αναβαθμιστεί φέτος στη Δανία και τη Νορβηγία.

Αυτή τη φορά όμως οι πληροφορίες της Δανίας δεν συνδέονται άμεσα με τον πόλεμο, αλλά αναφέρουν άλλες πιθανές κρίσεις, όπως ακραία καιρικά φαινόμενα και επιθέσεις στον κυβερνοχώρο.
«Η συμβουλή επικεντρώνεται στον τρόπο με τον οποίο οι πολίτες θα μπορούσαν να είναι έτοιμοι να τα βγάλουν πέρα για τρεις ημέρες, χωρίς ρεύμα, συμπεριλαμβανομένης της παροχής νερού και του αποθέματος κονσερβοποιημένων τροφίμων.

Το σουηδικό φυλλάδιο, In Case of Crisis or War, είναι διαθέσιμο ψηφιακά, αλλά δημοσιεύτηκε επίσης σε 5,2 εκατομμύρια σουηδικά νοικοκυριά αυτόν τον μήνα

Οι νορβηγικές αρχές κάνουν λόγο και για το πώς να επιβιώσεις τρεις μέρες χωρίς ρεύμα, προτείνοντας την αποθήκευση εννέα λίτρων νερού ανά άτομο, καθώς και τρόφιμα, σπίρτα, κεριά και ταμπλέτες ιωδίου σε περίπτωση πυρηνικής επίθεσης.

Διαφορετικές αφηγήσεις για τον κίνδυνο

Αυτόν τον μήνα, η Φινλανδία και η Σουηδία, που και οι δύο προσχώρησαν πρόσφατα στο ΝΑΤΟ, ξεκίνησαν εκστρατείες ετοιμότητας μεγάλης κλίμακας για την αντιμετώπιση κρίσεων. Και οι δύο χώρες παροτρύνουν τους πολίτες και τους κατοίκους να είναι πιο προετοιμασμένοι να αντεπεξέλθουν σε περίπτωση που συμβεί κάτι απροσδόκητο. Ωστόσο, η Σουηδή παρατηρεί πόσο εντυπωσιακά διαφορετικές είναι οι αφηγήσεις των δύο χωρών για την κρίση.

«Το σουηδικό φυλλάδιο, In Case of Crisis or War, είναι διαθέσιμο ψηφιακά, αλλά δημοσιεύτηκε επίσης σε 5,2 εκατομμύρια σουηδικά νοικοκυριά αυτόν τον μήνα. Το κίτρινο εξώφυλλο δείχνει δύο ένοπλους στρατιώτες, ένα πολεμικό πλοίο και ένα μαχητικό αεροπλάνο» λέει η Μαρί Κρόουνκρβίστ.

Οι πολίτες έτσι, όπως αναφέρει, μπορούν να μάθουν για τα πάντα, από συστήματα προειδοποίησης, καταφύγια και εκκένωση έκτακτης ανάγκης μέχρι ψηφιακή ασφάλεια και ετοιμότητα στο σπίτι. Το φυλλάδιο ξεκινά κάπως καταστροφολογικά αναφέροντας: «Ζούμε σε αβέβαιες εποχές. Επί του παρόντος διεξάγονται ένοπλες συγκρούσεις στη δική μας γωνιά του κόσμου». H Σουηδία μάλιστα σε διαδραστικό χάρτη ενημερώνει τους πολίτες για τα 65.000 καταφύγια που υπάρχουν στην επικράτειά της!

Το ενημερωτικό φυλλάδιο της Σουηδίας

Το φυλλάδιο παρέχει επίσης πρακτικές συμβουλές σχετικά με την αποθήκευση τροφίμων χωρίς ρεύμα και την πρόσβαση σε πρώτες βοήθειες και νερό. Εάν η κρίση σημαίνει ότι δεν μπορούν να γίνουν παραδόσεις στα καταστήματα, τότε τα ράφια μπορεί να είναι άδεια σε λίγες μέρες, λέει. Και προσθέτει ότι θα χρειαστούν μετρητά, καθώς οι ψηφιακές μορφές χρημάτων μπορεί να μην λειτουργούν. «Ξεκινήστε να δημιουργείτε την αποθήκευση έκτακτης ανάγκης αγοράζοντας απλώς ένα ή δύο επιπλέον αντικείμενα όταν κάνετε τακτικά ψώνια σας».

Το φυλλάδιο περιλαμβάνει επίσης μια περιγραφή της σουηδικής έννοιας της «ψυχολογικής άμυνας», που οι Σουηδοί την ορίζουν ως «κοινές δυνατότητες της κοινωνίας να ανιχνεύει και να αντιστέκεται στις επιβλαβείς πληροφορίες που κατευθύνεται στη Σουηδία από ανταγωνιστικές ξένες δυνάμεις».

Ο Φινλανδικός οδηγός πληροφοριών, «Προετοιμασία για περιστατικά ή κρίσεις», ακολουθεί μια διαφορετική προσέγγιση, σύμφωνα με την ειδικό. Η εικόνα του εξωφύλλου είναι πιο μεταφορική. «Οι προετοιμασμένοι άνθρωποι τα καταφέρνουν καλύτερα», αναφέρει, ενώ απεικονίζει δύο γυναίκες να στέκονται στη βροχή, μόνο η μία από αυτές να κρατά μια ομπρέλα. Ωστόσο, ο διαδικτυακός οδηγός έχει μια σειρά από θέματα στα οποία μπορείτε να κάνετε κλικ, όπως στρατιωτικές συγκρούσεις, τρομοκρατία, μόλυνση του νερού και διακοπές ρεύματος.

«Αν ξεσπάσει πόλεμος: Οδηγίες για τους Σουηδούς πολίτες»

Γιατί όμως οι Σουηδοί ετοιμάζονται για πόλεμο και μπλακάουτ, ενώ οι Φινλανδοί για μια διαφορετική έκτακτη ανάγκη, δίχως να τονίζουν τον πόλεμο;

Οι διαφορές στην προσέγγιση μπορούν να εξηγηθούν, τουλάχιστον εν μέρει, από τις αποκλίνουσες ιστορίες αυτών των δύο γειτονικών χωρών και τις αντίστοιχες σχέσεις τους με τη Ρωσία, εξηγεί η Κρόουνκρβίστ. «Η Σουηδία παρέμεινε ουδέτερη στον Β’ ΠΠ και δεν ήταν ποτέ υπό κατοχή όπως η Δανία και η Νορβηγία. Αλλά έχουν γίνει αμέτρητοι παραλληλισμοί μεταξύ των σημερινών επίμονων Ουκρανών υπερασπιστών και της αντίστασης των ανθεκτικών Φινλανδών στη βάναυση σοβιετική εισβολή κατά τη διάρκεια του χειμερινού πολέμου του 1939-1940».

Η δε Σουηδία έχει μακρά ιστορία εκστρατειών ενημέρωσης και φιλόδοξου σχεδιασμού πολιτικής άμυνας, σε σύγκριση με τις περισσότερες χώρες, λέει η ειδικός υπενθυμίζοντας πως ήδη από το 1943, η κυβέρνηση εξέδωσε το πρώτο από τα πολλά φυλλάδια που επρόκειτο να διανεμηθούν σε κάθε σουηδικό νοικοκυριό με τον τίτλο «Αν ξεσπάσει πόλεμος: Οδηγίες για τους Σουηδούς πολίτες».

Το ενημερωτικό φυλλάδιο της Φινλανδίας

Το φυλλάδιο περιείχε πληροφορίες για τα πάντα, από σειρήνες, καταφύγια και μπλακ άουτ, μέχρι κατασκόπους και φήμες, και πώς να διατηρήσουμε τη «θέληση για υπεράσπιση». Αρκετές ενημερωμένες εκδόσεις δημοσιεύθηκαν -1952, 1961 και 1980- κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, εστιάζοντας στο τι πρέπει να κάνουν οι πολίτες σε περίπτωση πυρηνικής επίθεσης. Για δεκαετίες, οι κύριες πληροφορίες από το φυλλάδιο περιλαμβάνονταν επίσης σε όλους τους σουηδικούς τηλεφωνικούς καταλόγους.

«Μεταξύ 1996 και 2004, η Σουηδία διέλυσε την πολιτική της άμυνα μαζί με πολλές από τις στρατιωτικές της άμυνες, μόνο για να συνειδητοποιήσει στη δεκαετία του 2010 ότι τελικά αυτή μπορεί να μην ήταν και τόσο καλή ιδέα» υπογραμμίζει η ειδική. «Το 2017 επανέφερε τη στράτευση. Το 2018, μετά από δεκαετίες σχετικής σιωπής για το ζήτημα της πολιτικής άμυνας και ετοιμότητας, οι σουηδικές αρχές επανεξέτασαν την προσέγγισή τους στον ψυχρό πόλεμο. Μια νέα έκδοση του φυλλαδίου – αυτή τη φορά με την προσθήκη της λέξης «κρίση» – τυπώθηκε και διανεμήθηκε σε κάθε νοικοκυριό. Έξι χρόνια αργότερα, ήρθε ένα νέο».

Πιο ήπιοι οι Φινλανδοί

Οι Φινλανδοί από την άλλη, κράτησαν μια ήπια αμυντική πολιτική μετά τη δεκαετία του 1990 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ενώ σήμερα δεν είναι και τόσο πρόθυμοι όπως οι Σουηδοί να αναφέρονται σε προοπτική πολέμου. «Σε αντίθεση με τους Σουηδούς, οι Φινλανδοί δεν χρειάζεται να υπενθυμίζουν ότι ο πόλεμος μπορεί να γίνει πραγματικότητα ή από πού προέρχεται η απειλή. Τα μακρά σύνορα της Φινλανδίας με την ΕΣΣΔ του έχουν αναγκάσει προ πολλού να διαχειριστούν τη ρωσική επιρροή με διαφορετικό τρόπο από τους σκανδιναβικούς γείτονές της, μια διπλωματική εξισορροπητική πράξη μιας αδέσμευτης χώρας που αντιμετωπίζει έναν ιμπεριαλιστή γείτονα» λέει η Σουηδή.

Στο πλαίσιο διαφορετικών ιστορικών εμπειριών του 20ου αιώνα, αλλά και διαφορετικών παραδόσεων για το πώς να απευθυνθούν στους πληθυσμούς τους, οι κυβερνήσεις των Σκανδιναβικών και της Βαλτικής στοχεύουν σήμερα να ενισχύσουν την καθημερινή ετοιμότητα των πολιτών τους με τους δικούς τους τρόπους. Αλλά μοιράζονται μια βασική αντίληψη για το από πού προέρχεται η απειλή: τη Ρωσία.