Ο πόλεμος στη Γάζα και το μετέωρο βήμα μιας «ανανεωμένης» Παλαιστινιακής Αρχής

Καταγγέλλεται ότι απέτυχε να αναπληρώσει το τεράστιο κενό του προκατόχου του και ιστορικού ηγέτη των Παλαιστινίων, Γιάσερ Αραφάτ.

Και δη εν μέσω του εν εξελίξει πολέμου Ισραήλ-Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας, της σφαγής αμάχων και μιας ασύληπτης ανθρωπιστικής καταστροφής στον παλαιστινιακό θύλακα, όπου τα μεταπολεμικά σχέδια παραμένουν επικίνδυνα θολά.

Συγκροτηθείσα προ 30ετίας ως μέρος των προσωρινών ειρηνευτικών Συμφωνιών του Όσλο, η Παλαιστινιακή Αρχή έχει διαβρωθεί εδώ και χρόνια σοβαρά.

Από τις κατηγορίες για αναποτελεσματικότητα και διαφθορά.

Από την ανοιχτή ρήξη με τη Χαμάς, μετά τη νίκη της τελευταίας στις βουλευτικές εκλογές του 2006 και τη μετέπειτα ανοιχτή σύγκρουση με την κοσμική Φατάχ στη Λωρίδα της Γάζας, που ένα χρόνο αργότερα έγινε κράτος εν κράτει στα παλαιστινιακά εδάφη, υπό τον έλεγχο της ισλαμιστικής παλαιστινιακής οργάνωσης.

Από τη διαιωνιζόμενη ισραηλινή κατοχή και την πολιτική «διαίρει και βασίλευε» έναντι των Παλαιστινίων επί της μακράς διακυβέρνησης Νετανιάχου, σε διάφορες μορφές της μέχρι και τη σημερινή, μακράν την πιο ακροδεξιά.

Από τη διπλωματική απροθυμία της διεθνούς κοινότητας για ουσιαστική επίλυση του παλαιστινιακού ζητήματος, συμπεριλαμβανομένων αραβικών κρατών της Μέσης Ανατολής.

Κατά το πρακτορείο Reuters, η παραίτηση της κυβέρνησης Στάγιεχ -που δεν έχει κάτι θεαματικό να επιδείξει- «σηματοδοτεί μια συμβολική μετατόπιση».

«Υπογραμμίζει», εκτιμά, «την αποφασιστικότητα του Αμπάς να διασφαλίσει ότι η Παλαιστινιακή Αρχή θα διατηρήσει την ηγεσία, ενώ αυξάνεται η διεθνής πίεση για αναβίωση των προσπαθειών δημιουργίας παλαιστινιακού κράτους δίπλα στο Ισραήλ».

Αμήχανα χαμόγελα και συνοφρυωμένα πρόσωπα στην τελευταία συνεδρίαση του παλαιστινιακού υπουργικού συμβουλίου υπό τον  Μοχάμαντ Στάγιεχ, λίγο πριν την ανακοίνωση της παραίτησής του. (REUTERS/Mohammed Torokman)

«Τριγωνικές» σχέσεις

Με την αιματοχυσία και την ανθρωπιστική κρίση ωστόσο να μην έχει ακόμη ορατό οριστικό τέλος στη Γάζα, τον Νετανιάχου να έχει «γαντζωθεί» στην ισραηλινή εξουσία μαζί με τους ακροδεξιούς εταίρους τους και τον Αμερικανό πρόεδρο Μπάιντεν να βρίσκεται σε προεκλογική περιδίνηση ενόψει των προεδρικών εκλογών του Νοεμβρίου, η προοπτική ίδρυσης παλαιστινιακού κράτους φαντάζει μακρινή…

Προσώρας, στα «χαρτιά» βρίσκεται ο διορισμός μιας κυβέρνησης τεχνοκρατών.

Ζητούμενο είναι να αποτελέσει μια οιονεί κυβέρνηση εθνικής ενότητας, ως γεφύρωση του χάσματος μεταξύ των δύο κυρίαρχων παλαιστινιακών πολιτικών παρατάξεων: της Φατάχ και της Χαμάς («τρομοκρατικής οργάνωσης» κατά το Ισραήλ και πολλές χώρες της Δύσης).

Είναι οι «πρωταγωνίστριες» στον νέο, πρώτο γύρο ενδο-παλαιστινιακών διαβουλεύσεων, που διεξήχθησαν στις 29 Φεβρουαρίου-1 Μαρτίου με «οικοδέσποινα» τη Μόσχα.

Η διεξαγωγή τους συμπίπτει με τις «τριγωνικές» διαπραγματεύσεις -μέσω ΗΠΑ, Αιγύπτου και Κατάρ- μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς για την επίτευξη κατάπαυσης του πυρός στην αιματοβαμμένη Λωρίδα της Γάζας.

Σχεδόν στον πέμπτο μήνα πια, ο πόλεμος στον μαρτυρικό θύλακα  κρατά στην εξουσία την ακροδεξιά κυβέρνηση του Ισραήλ, αλλά κλονίζει την προοπτική επανεκλογής του Τζο Μπάιντεν στις ΗΠΑ.

Δοκιμάζει επίσης διπλά τα όρια της αμερικανικής ισχύος και τη συνοχή συμμαχιών, στο φόντο και του έτερου δυσεπίλυτου για τη Δύση μείζονος στρατηγικού ζητήματος: αυτού της Ουκρανίας.

Πολλοί αναλυτές «βλέπουν» πίσω από τις ενδο-παλαιστινιακές συνομιλίες στη Μόσχα έναν γεωστρατηγικό καιροσκοπισμό της Ρωσίας για την επόμενη ημέρα στη Μέση Ανατολή, εν μέσω σύσφιξης των σχέσεων της Ρωσίας με την Κίνα και το Ιράν.

Κάνουν λόγο επίσης για προεκλογική προσπάθεια του Ρώσου προέδρου Πούτιν για επαναβεβαίωση του διεθνούς ρόλου του, την ώρα που η χώρα του συνεχίζει για τρίτο χρόνο την εισβολή στην Ουκρανία, με κατοχή και προσαρτήσεις εδαφών.

Η «φιλοξενία» τους στη Ρωσία παρ’ όλα καταδεικνύει το διπλωματικό κενό που έχουν αφήσει με την έως τώρα στάση τους η Δύση και μέρους του αραβικού κόσμου έναντι του παλαιστινιακού.

Στιγμιότυπο από τη συνάντηση του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, με τον Παλαιστίνιο πρόεδρο Αμπάς, στη Ραμάλα, κατά την πρόσφατη περιοδεία του πρώτου στη Μέση Ανατολή (Mark Schiefelbein/Pool μέσω REUTERS)

Κινούμενη άμμος

Η προοπτική δημιουργίας παλαιστινιακού κράτους είχε αναχθεί σε θεωρητική «παρένθεση» της προωθούμενης από τις ΗΠΑ εξομάλυνσης των σχέσεων του Ισραήλ και με τους Άραβες γείτονές του, με το σουνιτικό ουχαμπιτικό βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας ως κορωνίδα.

Διαδικασία που «πάγωσε» -αλλά δεν έχει αναιρεθεί- με την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς και άλλων παρατάξεων στο νότιο Ισραήλ, στις 7 Οκτωβρίου, που επέδρασε ως νέα περιφερειακή «θρυαλλίδα».

Σχεδόν πέντε μήνες μετά, στο τραπέζι βρίσκεται μια αλλαγή συσχετισμών.

Ο σχηματισμός της νέας παλαιστινιακής τεχνοκρατικής κυβέρνησης θα υποβοηθηθεί τόσο από το Κατάρ όσο και από την Αίγυπτο και περιλαμβάνει διαβουλεύσεις με όλες τις παλαιστινιακές πολιτικές φατρίες – συμπεριλαμβανομένης της Χαμάς, που δεν είναι (ακόμη) μέλος της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης- γράφει στον Guardian o διπλωματικός συντάκτης της, Πάτρικ Γουίντουρ.

Η κίνηση, αναφέρει, φαίνεται να είναι μέρος μιας προσπάθειας της Παλαιστινιακής Αρχής να δείξει ότι μια μεταρρυθμισμένη προσωρινή κυβέρνηση, που έχει «ρίζες» σε ολόκληρο το παλαιστινιακό κίνημα, είναι έτοιμη να αναλάβει τη διακυβέρνηση -πέρα από την κατεχόμενη Δυτική Όχθη- και στην ισοπεδωμένη Λωρίδα της Γάζας, αμέσως μετά από οποιαδήποτε κατάπαυση του πυρός.

«Η Χαμάς δεν θα έχει μέλη στη νέα τεχνοκρατική κυβέρνηση», δήλωσε στον Γουίντουρ ο Παλαιστίνιος πρέσβης στο Ηνωμένο Βασίλειο, Χουσάμ Ζομλότ.

«Όμως το γεγονός ότι θα ζητηθεί η γνώμη της δείχνει ότι γίνονται προσπάθειες για να διαπιστωθεί εάν η παλαιστινιακή ενότητα μεταξύ Χαμάς και Φατάχ ήταν εφικτή».

Φαβορί για την πρωθυπουργία θεωρείται ο Παλαιστίνιος οικονομολόγος Μοχάμεντ Μουσταφά.

Μέχρι σήμερα ηγείται του -όλο και πιο άδειου, λόγω των ισραηλινών αντίμετρων- κρατικού ταμείου της Παλαιστίνης.

Έχει «καλλιεργήσει στενή σχέση» με τον Αμπάς, επισημαίνει ο Economist.

Είναι επίσης «αποδεκτός από την Αμερική και το Ισραήλ», αλλά σαφώς «λιγότερο στον ίδιο τον λαό του».

«Τα ποσοστά του στις δημοσκοπήσεις είναι αναιμικά».

Ζωή στα ερείπια για τους Παλαιστίνιους στη σφυροκοπούμενη Ράφα, στη νότια Λωρίδα της Γάζας, εν αναμονή της επαπειλούμενης ισραηλινής εισβολής (REUTERS/Saleh Salem)

Ρευστές ισορροπίες

«Η ελπίδα», γράφει ο Economist, είναι ότι η νέα παλαιστινιακή κυβέρνηση «θα εκκαθαρίσει την ενδημική διαφθορά και τη δυσλειτουργικότητα της Παλαιστινιακής Αρχής».

Πρόκειται για βασική απαίτηση της Δύσης και των χωρών του  Κόλπου, με αντάλλαγμα νέα οικονομική στήριξη στα παλαιστινιακά εδάφη.

Όμως «η πραγματικότητα», υπογραμμίζεται στο δημοσιεύματα, «θα είναι μάλλον διαφορετική»…

Τη συνοψίζει ο αρθρογράφος και έγκριτος αναλυτής της ισραηλινής εφημερίδας Haaretz, Ζβι Μπαρέλ.

Η ιδέα για τη συγκρότηση μιας τεχνοκρατικής κυβέρνησης που δεν θα συνδέεται με κάποιο κόμμα ή πολιτικό κίνημα της Παλαιστίνης -αναφέρει- είχε τεθεί από τον περασμένο Δεκέμβριο από τον Αιγύπτιο πρόεδρο Αλ Σίσι.

Πρότεινε να είναι μια προσωρινή κυβέρνηση, έργο της οποίας θα είναι η διαχείριση των πολιτικών μηχανισμών στη Γάζα μετά τον πόλεμο και η προετοιμασία βουλευτικών και προεδρικών εκλογών στο μέλλον.

Η αρχική αντίδραση του Παλαιστίνιου προέδρου Αμπάς ήταν έντονα αρνητική.

«Όμως στους δύο μήνες που ακολούθησαν, οι αμερικανικές πιέσεις για μεταρρυθμίσεις στην Παλαιστινιακή Αρχή αυξήθηκαν», τονίζει ο Μπαρέλ.

Στο επίκεντρο ήταν «η μείωση των εξουσιών του Αμπάς και η μεταβίβαση μεγάλου μέρους τους σε έναν αναπληρωτή ή έναν νέο πρωθυπουργό, τον οποίο θα διόριζε ο Παλαιστίνιος πρόεδρος, στο πλαίσιο της συνταγματικής του εξουσίας».

Ακόμη και τώρα ωστόσο είναι άγνωστος ο βαθμός ανεξαρτησίας όποιας κυβέρνησης τεχνοκρατών τελικά διοριστεί, επισημαίνει ο Ισραηλινός αναλυτής.

«Με άλλα λόγια», εξηγεί, «παραμένει ασαφές αν το νέο υπουργικό συμβούλιο θα μπορέσει να ανταποκριθεί στα κριτήρια που έχει θέσει η αμερικανική κυβέρνηση».

«Αν θα είναι σε θέση να παρουσιάσει μια παλαιστινιακή κυβέρνηση αποδεκτή για τη διοίκηση της Δυτικής Όχθης και της Γάζας και, κυρίως, που θα μπορέσουν οι ΗΠΑ να επιβάλουν στο Ισραήλ».

Τα περιθώρια είναι στενά.

Πολλώ μάλλον όταν οι αμερικανικές εκλογές κοντοζυγώνουν, με ορατή την προοπτική επιστροφής του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο…