Η Πολωνία επιστρέφει στην Ευρώπη

Μιλώντας στο πολωνικό κοινοβούλιο, λίγο αφότου έλαβε το πρωθυπουργικό χρίσμα, ο Ντόναλντ Τουσκ συγκίνησε μέχρι δακρύων τον – παρόντα – Λεχ Βαλέσα, τον αλλοτινό ηγέτη της «Αλληλεγγύης» και πρώτο δημοκρατικά εκλεγμένο πρόεδρο της Πολωνίας μετά την πτώση του κομμουνισμού, με το ευχαριστώ που του είπε επειδή ενέπνευσε την ενασχόλησή του με την πολιτική όταν, στα τέλη της δεκαετίας του 1970, σχεδίασαν μαζί μια διαδήλωση απαγορευμένη από το κομμουνιστικό καθεστώς.

Επιστρέφοντας προχθές στο «Σέιμ» και παρουσιάζοντας τα σχέδια της κυβέρνησής του λίγο πριν λάβει ψήφο εμπιστοσύνης από το σώμα, ο Τουσκ πρέπει να προκάλεσε μια ανάλογη αντίδραση σε πολλούς αξιωματούχους στις Βρυξέλλες, το Κίεβο και αλλού, με τη δήλωσή του πως μια ισχυρή ΕΕ θα κάνει την Πολωνία ισχυρότερη και τη διαβεβαίωσή του πως θα ζητήσει «δυνατά και ξεκάθαρα καθολική κινητοποίηση του ελεύθερου κόσμου, της Δύσης, υπέρ της Ουκρανίας».

Έπειτα από οκτώ χρόνια εθνολαϊκιστικής διακυβέρνησης υπό το PiS και αλλεπάλληλων τσακωμών με τις Βρυξέλλες, η Πολωνία, δήλωσε ο Τουσκ, «θα ανακτήσει την ηγετική της θέση στην ΕΕ».

Ετερόκλητη πλειοψηφία

Οι εκλογές της 15ης Οκτωβρίου, επεσήμανε ο πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (2014-2019), που επιστρέφει τώρα στον πρωθυπουργικό θώκο που κατείχε μεταξύ 2007 και 2014, «θα περάσουν στην ιστορία ως μία μέρα ειρηνικής εξέγερσης για την ελευθερία και τη δημοκρατία.

Όπως ακριβώς ο Αύγουστος του 1980 ή η 4η Ιουνίου του 1989». Το κόμμα Δικαιοσύνη και Ανάπτυξη (PiS) του Γιάροσλαβ Κατσίνσκι ήρθε πρώτο στις εκλογές του Οκτωβρίου και είχε πρώτο την ευκαιρία να σχηματίσει κυβέρνηση, κανένα από τα υπόλοιπα κόμματα ωστόσο δεν δέχθηκε να συνεργαστεί μαζί του.

Ο Ντόναλντ Τουσκ είναι πλέον επικεφαλής μιας ετερόκλιτης πλειοψηφίας (τρία κινήματα που εκπροσωπούν συνολικά 14 πολιτικές οντότητες), που συμφωνεί όμως στα βασικά. «Η Πολωνία είναι και θα είναι ένας ισχυρός κρίκος στη ΝΑΤΟϊκή αλυσίδα, ένας σθεναρός σύμμαχος των ΗΠΑ και θα ανακτήσει την ηγετική της θέση στην ΕΕ. Είμαστε πιο ισχυροί, πιο κυρίαρχοι […] όταν είναι ισχυρότερη και η ΕΕ» δήλωσε προχθές ο Τουσκ, υποσχόμενος να «φέρω πίσω δισεκατομμύρια ευρώ» από τις Βρυξέλλες – τα πολωνικά κεφάλαια από τα ταμεία ανάκαμψης και πράσινης μετάβασης που πάγωσαν οι Βρυξέλλες εξαιτίας της δικαστικής μεταρρύθμισης που εφάρμοσε το PiS, υπονομεύοντας το κράτος δικαίου.

Παρά τη φιλοευρωπαϊκή γραμμή του, ο Τουσκ δήλωσε πως θα εναντιωθεί σε οποιεσδήποτε αλλαγές στις ευρωπαϊκές συνθήκες που θα ήταν σε βάρος της χώρας του: «Κανείς δεν θα με βάλει κάτω στην ΕΕ» είπε. Σε πείσμα, επίσης, της ξεκάθαρης στάσης που πήρε υπέρ της Ουκρανίας («Η επίθεση στην Ουκρανία είναι μια επίθεση σε όλους μας»… «Δεν μπορώ άλλο να ακούω πολιτικούς να λένε ότι έχουν κουραστεί από την κατάσταση στην Ουκρανία. Θα ζητήσω βοήθεια για την Ουκρανία από την πρώτη μέρα»), ο νέος πρωθυπουργός της Πολωνίας επεσήμανε πως θα συνεχίσει να υπερασπίζεται τα συμφέροντα των πολωνών αγροτών, υποδηλώνοντας πως οι έριδες της Βαρσοβίας με το Κίεβο δεν έχουν τελειώσει. «Πρέπει όμως να θυμόμαστε τι αφορά ο πόλεμος. Οτι οι Ουκρανοί πολεμούν για κάτι εξαιρετικά σημαντικό» πρόσθεσε.

Κυβέρνηση με συμβολισμούς

O Τουσκ είχε ήδη επισημοποιήσει από την περασμένη Παρασκευή τη σύνθεση της νέας του κυβέρνησης, επαναφέροντας τον πρώην υπουργό Εξωτερικών του, Ράντοσλαβ Σικόρσκι, στο πόστο αυτό, τοποθετώντας τον λαοφιλή Ανταμ Μπόντναρ, πρώην Διαμεσολαβητή για τα Δικαιώματα των Πολιτών της Πολωνίας (2015-2021), στην κεφαλή του υπουργείου Δικαιοσύνης, αναθέτοντας σε μια φεμινίστρια, την Μπάρμπαρα Νόβακα, το υπουργείο Παιδείας – όλες κινήσεις υψηλού συμβολισμού.

Θα έχει απέναντί του τόσο τον πολωνό πρόεδρο, τον Αντρέι Ντούντα, σύμμαχο του PiS, και το δικαίωμα βέτο του (τουλάχιστον μέχρι τις προεδρικές εκλογές του 2025) όσο και το Συνταγματικό Δικαστήριο της Πολωνίας, που ελέγχεται στενά από ανθρώπους του Γιάροσλαβ Κατσίνσκι. Με απλά λόγια, ο δρόμος του δεν θα είναι εύκολος. Για πρώτη φορά μετά από οκτώ χρόνια, ωστόσο, στην ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής που ξεκινάει αύριο στις Βρυξέλλες θα καθίσει στη θέση της Πολωνίας, ένας παθιασμένος φιλοευρωπαίος.