Εκλογές στην Τουρκία: Στα άκρα η πόλωση μεταξύ των υποψηφίων

Τέσσερις μέρες πριν από τις εκλογές της 14ης Μαΐου, οι κυλιόμενες δημοσκοπήσεις δείχνουν νικητή τον υποψήφιο πρόεδρο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου και μάλιστα από την πρώτη Κυριακή. Εν γένει οι εκλογές αυτές έχουν διαφορετικό χαρακτήρα, τόσο για τον Ερντογάν, όσο και για τον Κιλιτσντάρογλου. Αν κανείς αφήσει στην άκρη την πόλωση που επικρατεί αυτή την στιγμή, στην Τουρκία, θα δει τις πραγματικές προθέσεις των δυο μονομάχων.

Για τον Τούρκο πρόεδρο, οι εκλογές αυτές έχουν υπαρξιακό χαρακτήρα. Από την μία, παραμένει σε δύσκολη θέση στα οικονομικά, λόγω των εντολών του περί μείωσης των επιτοκίων την ώρα που ο πληθωρισμός έχει φτάσει στο ζενίθ. Από την άλλη, η χώρα φέτος συμπληρώνει τα 100 χρόνια από την ίδρυση της και ο ίδιος θέλει να είναι παρών. Αυτό αποδεικνύεται από το προεκλογικό του πρόγραμμα, όπου έχει εντάξει την έλευση του «αιώνα της Τουρκίας».

Διαβάστε επίσης: Ποσά εισιτήρια θα πάρει ο Ολυμπιακός για το Κάουνας- Πόσο κόσμο περιμένουν οι «ερυθρόλευκοι» στο πλευρό τους

Σε ότι αφορά τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, εκείνος διεκδικεί την νεανική ψήφο και ιδίως εκείνους που θα ψηφίσουν για πρώτη φορά, ενώ την ίδια ώρα κάνει άνοιγμα ειρήνης και ηρεμίας προς την Δύση. Ως προς την εξωτερική πολιτική, ο ηγέτης της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεσμεύεται για στροφή 180 μοιρών. Ακόμη, σε προεκλογική του ομιλία αναφέρθηκε στο θέμα των προσφύγων από τη Συρία όπου υποσχέθηκε πως μέσα σε δύο χρόνια, 3,6 εκατ. Σύροι θα έχουν επιστρέψει στην πατρίδα τους.

Ο Ερντογάν κινδυνεύει να αποξενώσει τη γυναικεία ψήφο
Η υποστήριξη των θρησκευτικά συντηρητικών γυναικών ήταν ζωτικής σημασίας για την άνοδό του Ερντογάν στην εξουσία. Σύμφωνα με το Politico, για τις γυναίκες ήταν μια απελευθερωτική φιγούρα, επειδή οι επιλογές της ζωής τους είχαν προηγουμένως περιοριστεί από κοσμικές κυβερνήσεις που τις απέκλειαν από τα σχολεία, τα πανεπιστήμια, τους δημόσιους και εργασιακούς χώρους αν φορούσαν μαντίλα.

Ορισμένες από τις ίδιες γυναίκες που βοήθησαν να ανέβει ο Ερντογάν στην εξουσία έχουν τώρα αμφιβολίες – για θέματα που κυμαίνονται από την κακοδιαχείριση της οικονομίας μέχρι τα δικαιώματα των γυναικών. Η συζυγική βία είναι ένα ιδιαίτερα ωμό ζήτημα. Το πρόβλημα για τον Ερντογάν πολιτικά είναι ότι εγκαταλείφθηκε από πρώην συμμάχους και αναγκάστηκε να προχωρήσει σε συνασπισμό με όλο και πιο ακραίους ισλαμιστές εταίρους για αυτές τις εκλογές, γεγονός που εγείρει φόβους ότι η Άγκυρα θα μπορούσε να ανατρέψει την προστασία κατά της ενδοοικογενειακής βίας.

Τα πράγματα είναι πιο πιθανό να πάρουν διαφορετική πορεία για τις νεαρές γυναίκες που είναι καχύποπτες για τη συμμαχία του Ερντογάν με το ισλαμιστικό Κόμμα Νέας Ευημερίας και το κουρδικό ισλαμιστικό HÜDA-PAR, προέκταση μιας βίαιης ομάδας γνωστής ως κουρδική Hizbullah, γνωστή για εγκληματικές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων βασανιστηρίων και δολοφονιών.  Το Νέο Κόμμα Ευημερίας εμφανίζει τα ονόματα και τις φωτογραφίες των ανδρών υποψηφίων στο προεκλογικό του λεωφορείο – αλλά μια γυναίκα υποψήφια εμφανίζεται μόνο ως σκούρα σιλουέτα. Τα δύο αυτά κόμματα επιδιώκουν να φέρουν έναν πιο ισλαμικό τρόπο ζωής στην Τουρκία, να ποινικοποιήσουν τη μοιχεία, να απαλλαγούν από τους νόμους που τιμωρούν τη βία κατά των γυναικών και να αλλάξουν τους νόμους του αστικού κώδικα που διέπουν την ηλικία γάμου για τα νεαρά κορίτσια.

Ο Ερντογάν αποσύρθηκε από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης που προλαμβάνει και καταπολεμά τη βία κατά των γυναικών τον Ιούλιο του 2021 με το επιχείρημα ότι διευκολύνει την ομοφυλοφιλία και υπονομεύει τις οικογενειακές αξίες. 

Συνεχίζει να τάζει λαγούς με πετραχίλια ο Σουλτάνος

Θέλοντας να κερδίσει τις εντυπώσεις και να ανατρέψει τη αρνητική εικόνα των δημοσκοπήσεων, ο Τούρκος πρόεδρος ανακοίνωσε την αύξηση των μισθών κατά 45%  για εκατοντάδες χιλιάδες δημόσιους υπαλλήλους. Η απόφαση αφορά περισσότερους από 700.000 δημόσιους υπαλλήλους, οι οποίοι θα αμείβονται πλέον με τον κατώτατο μηνιαίο μισθό των 15.000 τουρκικών λιρών (700 ευρώ).

Σύμφωνα με το Politico, η ανακοίνωση θεωρείται ως μια κίνηση για την προσέλκυση ψηφοφόρων σε μια αμφίρροπη προεκλογική κούρσα στην οποία κυριαρχεί η οικονομία. Οι οικονομικές πολιτικές του Ερντογάν, που κάποτε αποτελούσαν ένα από τα πιο δυνατά του σημεία, είναι αντιδημοφιλείς, κυρίως λόγω του υψηλού πληθωρισμού και της κατρακύλας της λίρας.

Η ανακοίνωση αποτέλεσε ένα δημοφιλές θέμα και προκάλεσε επικρίσεις στο Twitter, με ορισμένους χρήστες να διαμαρτύρονται ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι θα κερδίζουν πλέον περισσότερα από τους δημόσιους μηχανικούς.

Η κίνηση αυτή είναι απίθανο να διασκεδάσει τις αμφιβολίες για το αν ο Ερντογάν θα ασχοληθεί ποτέ σοβαρά με την αντιμετώπιση του ανεξέλεγκτου πληθωρισμού. Οι ανορθόδοξες νομισματικές πολιτικές του Ερντογάν -που μειώνουν τα επιτόκια μπροστά στην εκτίναξη των τιμών- έχουν οδηγήσει σε διψήφιο πληθωρισμό, νομισματικές κρίσεις και εκτίναξη του κόστους ζωής που έχουν εξοργίσει τους Τούρκους ψηφοφόρους.

Ο ετήσιος πληθωρισμός έφθασε στο υψηλό ρεκόρ του 85,5% τον περασμένο Οκτώβριο και ήταν λίγο κάτω από το 44% για τον Απρίλιο.

Την πλάτη του Κιλιτσντάρογλου βλέπει ο Ερντογάν στις μετρήσεις

Σύμφωνα με την τελευταία δημοσκόπηση της ΜΑΚ, ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου είναι πρωτοπόρος στην μάχη για την διεκδίκηση της προεδρίας. Λίγες μέρες πριν τις εκλογές, ο ηγέτης της αξιωματικής αντιπολίτευσης διατηρεί προβάδιασμα 5 μονάδων, ενώ είναι πολύ κοντά στην νίκη από την πρώτη Κυριακή.

Συγκεκριμένα τα ποσόστα των κομμάτων στη δημοσκόπηση διαμορφώνονται ως εξής:

• Ταγίπ Ερντογάν: 45,4 (+1,7 από 23 Απριλίου)
• Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου: 50,9 (+3,1)
• Μουχαρέμ Ιντζέ ( Κόμμα της Πατρίδας) : 1,7 (-1,7)
  Σινάν Ογάν: 2,0 (+0,9)

Όσον αφορά στις κοινοβουλευτικές εκλογές παρατηρείται ενίσχυση των δυο μεγάλων κομμάτων:

• Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKΡ): 36.9 (+1.1)
• Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (CHP): 30.1 (+1.0)
  (Φιλοκουρδικό) YSP: 10.4 (+0.9)
• Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (ΜHP): 6.6 (-0.6)
• «Καλό Κόμμα»( İYİ): 12.6 (+0.9)
• Άλλο: 3.4 (-3.3)

Το πολιτικό και φυσικό διακύβευμα των εκλογών για τον Ερντογάν

Σε περίπτωση που οι δημοσκοπήσεις επιβεβαιωθούν και ο Ερντογάν χάσει τις εκλογές από τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, κανείς δεν γνωρίζει αν η μετάβαση της εξουσίας θα γίνει με ομαλό τρόπο ή διαφορετικά.  Σύμφωνα με τα όσα ανέφερε στην ΕΡΤ, ο Λάμπρος Τζούμης ανέφερε ότι «Δεν διακυβεύεται απλά η πολιτική επιβίωση του Τούρκου προέδρου, αλλά νομίζω και η φυσική παρουσία του ιδίου και της οικογένειάς του. Συνεπώς λοιπόν, εφόσον ελέγχει όλο τον κρατικό μηχανισμό, είναι αναμενόμενο ότι θα κάνει ότι περνάει από το χέρι του για να παραμείνει στην εξουσία».

Σχολιάζοντας την πολιτική κατάσταση στην Τουρκία ο κ. Τζούμης αναφέρθηκε στις ενέργειες του Τούρκου προέδρου μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα εναντίον του λέγοντας ότι «έχει δημιουργήσει έναν παραστρατιωτικό μηχανισμό του οποίου ηγείται ο Σοϊλού». Και όπως τόνισε ο υπουργός Εσωτερικών που «είναι ο κύριος εκφραστής του βαθέος κράτους», είχε δηλώσει ότι δεν πρόκειται να παραδώσουμε την εξουσία σε συνεργάτες τρομοκρατών.

Χαρακτήρισε μάλιστα την κατάσταση ως πάρα πολύ δύσκολη στο να προβλέψει κανείς τι θα γίνει στην Τουρκία την επόμενη μέρα, τονίζοντας για άλλη μια φορά ότι «δεν θα είναι ομαλή μετάβαση».

Τι θα γίνει αν χάσει ο Ερντογάν

Ορισμένοι αναλυτές λένε ότι αν ο Ερντογάν χάσει την ψηφοφορία με μικρή διαφορά, θα μπορούσε να αμφισβητήσει τα αποτελέσματα, σύμφωνα και με την εμπειρία που υπάρχει από το παρελθόν. Κατά τη διάρκεια των αυτοδιοικητικών εκλογών του 2019 στην Κωνσταντινούπολη και την Άγκυρα, το AKP έχασε τον έλεγχο του οικονομικού κέντρου και της πρωτεύουσας της χώρας, με αποτέλεσμα οι κομματικοί αξιωματούχοι και των δύο πόλεων να καταγγείλουν το αποτέλεσμα, επικαλούμενοι παρατυπίες των ψηφοφόρων.

Το προβάδισμα του CHP στην Κωνσταντινούπολη ήταν ιδιαίτερα μικρό και οδήγησε τελικά στην απόφαση του Ανώτατου Εκλογικού Συμβουλίου (YSK) υπέρ μιας επαναληπτικής ψηφοφορίας στην οποία η αντιπολίτευση διαφώνησε έντονα. Στη συνέχεια, ο υποψήφιος δήμαρχος Κωνσταντινούπολης του CHP, Εκρέμ Ιμάμογλου κέρδισε τον επαναληπτικό γύρο των εκλογών, επιφέροντας πλήγμα στον Ερντογάν. Ο Ουλγκέν αμφισβήτησε την ανεξαρτησία του YSK, λέγοντας ότι μπορεί να υποκύψει σε πιθανά αιτήματα για επανακαταμέτρηση. Το σώμα θα είναι ο τελικός κριτής του αγώνα, είπε.

Μια έκθεση του Freedom House του 2023 ανέφερε ότι οι δικαστές του YSK, οι οποίοι επιβλέπουν όλες τις διαδικασίες ψηφοφορίας, «διορίζονται από δικαστικά όργανα στα οποία κυριαρχεί το ΑΚΡ και συχνά υποχωρούν στις αποφάσεις τους έναντι του ΑΚΡ». Η «θεσμική κυριαρχία» του ΑΚP στα MME και σε άλλους κλάδους της κοινωνίας «γέρνει επίσης το εκλογικό πεδίο» υπέρ του Ερντογάν, ανέφερε το Freedom House με έδρα την Ουάσινγκτον.