Εκλογές – Τουρκία: Το Κουρδικό δίλημμα της Τουρκικής Αντιπολίτευσης

Αυτό είχε να κάνει και με το γεγονός ότι η Ακσενέρ, που αυτή τη στιγμή κυριαρχεί στον εθνικιστικό πολιτικό χώρο, έχοντας πολύ καλύτερα ποσοστά από το MHP στις δημοσκοπήσεις, ταλαντεύτηκε σε σχέση με τα ανοίγματα που έγιναν από τη μεριά του AKP που θα προτιμούσε να προσθέσει την Ακσενέρ στον κυβερνητικό συνασπισμό, για να τον ενισχύσει και ταυτόχρονα να μειώσει τη βαρύτητα του Μπαχτσελί. Ωστόσο, φαίνεται ότι σε αυτή τη φάση πρόκρινε την παραμονή στο συνασπισμό της αντιπολίτευσης, εξ ου και η θεατρικότητα της σύντομης αποχώρησης και ταχύτατης επιστροφής.

Τα ανοίγματα προς το HDP και οι ταλαντεύσεις της αντιπολίτευσης

Το ίδιο το HDP είναι επίσης πιεσμένο. Μπορεί να διατηρεί μια συμπαγή πολιτική επιρροή, καθώς ταυτόχρονα εκπροσωπεί και το κουρδικό στοιχείο, αλλά και ένα τμήμα της τουρκικής Αριστεράς, εντούτοις εξακολουθεί να βρίσκεται διαρκώς στο στόχαστρο, έχει έναν πολύ μεγάλο αριθμό στελεχών του που διώκονται ή είναι στη φυλακή, οι δήμαρχοί του έχουν καθαιρεθεί και είναι σε εξέλιξη προσπάθεια να τεθεί εκτός νόμου. Το να υπάρξει μια μεγάλη πολιτική αλλαγή στην Τουρκία και ένα τέλος στην «εποχή Ερντογάν» (που ξεκίνησε με διάθεση να βρεθούν λύσεις στο κουρδικό και κατέληξε στην πολιτική συμπόρευση με τους «Γκρίζους Λύκους»), είναι κάτι που φαίνεται να το εξετάζει σοβαρά.

Ούτως ή άλλως, από τον Σεπτέμβριο του 2021 το HDP είχε διατυπώσει τα έντεκα σημεία της έκκλησής του για δικαιοσύνη, δημοκρατία και ειρήνη και ουσιαστικό μετασχηματισμό του σημερινού «προεδρικού συστήματος» και τα οποία περιλαμβάνουν ανάμεσα στα άλλα την ισχυροποίηση των δημοκρατικών θεσμών, την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, τη δημοκρατική επίλυση του κουρδικού ζητήματος, την ειρηνική εξωτερική πολιτική, τη χειραφέτηση και ισότητα των γυναικών  καθώς και τη διαμόρφωση ενός δημοκρατικού συντάγματος.

Ο συν-επικεφαλής του HDP Μιτχάτ Σανκάρ άφησε στις 6 Μαρτίου ανοιχτό το ενδεχόμενο να υποστηρίξουν την υποψηφιότητα Κιλιντσάρογλου για τις προεδρικές εκλογές στην Τουρκία, δηλώνοντας ότι επανεξετάζουν τη στάση τους αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο να στηρίξουν έναν κοινό υποψήφιο. Μάλιστα προσκάλεσε τον Κιλιντσάρογλου σε συζήτηση στα γραφεία του HDP.

Ωστόσο, υπήρχε το ερώτημα ποια θα ήταν η αντίδραση του συνασπισμού της αντιπολίτευσης και ιδίως της Ακσενέρ. Και αυτό γιατί προέρχεται από τον εθνικιστικό χώρο που παραδοσιακά έχει τις πιο σκληρές αντι-κουρδικές τοποθετήσεις. Ωστόσο, έχει ενδιαφέρον ότι στις 7 Μαρτίου η Ακσενέρ δήλωσε ότι μπορεί βέβαια οι ψηφοφόροι του δικού της κόμματος «να μην είναι χαρούμενοι με τις συζητήσεις με το HDP», όμως συμπλήρωσε ότι «κάθε κόμμα πρέπει να σέβεται τις σχέσεις μεταξύ άλλων κομμάτων» και ότι «εμείς μέχρι τώρα το σεβαστήκαμε». Ωστόσο, κυρίως η Ακσενέρ επέμεινε ότι δεν θα πρέπει να τεθεί κανένα ζήτημα να πάρει το HDP υπουργική θέση σε περίπτωση συνεργασίας.

Στην Ακσενέρ και τις επιφυλάξεις της ανέλαβε να απαντήσει με ανοιχτή επιστολή στις 8 Μαρτίου ο ίδιος ο Σελαχατίν Ντεμιρτάς. Ανάμεσα στα άλλα στην επιστολή του υπενθυμίζει ότι η ίδια δεν αρνήθηκε τις ψήφους του HDP για την εκλογή δημάρχων της αντιπολίτευσης, όπως και ότι ενώ το HDP δεν ζήτησε υπουργείο, το να λέγεται με έμφαση «να μη δοθεί υπουργείο στο HDP, ήταν κάπως μειωτικό για τους ψηφοφόρους του κόμματος, ενώ επέμεινε ότι οι βασικοί όροι που θέτει το HDP αφορούν τον εκδημοκρατισμό της χώρας, όμως δεν μπορεί να δεχτεί μια διαπραγμάτευση που θα το βάζει εξαρχής σε υποδεέστερη θέση.

Όλα αυτά αποτυπώνουν και τα όρια γύρω από τα οποία θα χαραχτεί η όποια συμπόρευση. Από τη μια η Ακσενέρ θέλει έναν τρόπο να μπορέσει να πείσει το δικό της εθνικιστικό κοινό για τη συμπόρευση με το HDP. Από την άλλη, το HDP ζητάει μια αναγνώριση ότι είναι συνομιλητής της αντιπολίτευσης και όχι απλώς ένας εκλογικός αιμοδότης.

Πάντως ο Κιλιντσάρογλου, που είναι Αλεβίτης Ζάζα Κούρδος, με καταγωγή από την επαρχία Τουντζελί (που κάποτε λεγόταν Ντερσίμ, εξ ου και η «Εξέγερση του Ντερσίμ» που σφαγιάστηκε από τον Τουρκικό Στρατό το 1937-1938), δείχνει να επιμένει στο να αναζητηθεί μια συμπόρευση με το HDP.

Το νέο τοπίο και τα παλιά διλήμματα

Όλα αυτά αποτυπώνουν δύο δυναμικές που ταυτόχρονα αποτυπώνονται στην Τουρκία. Από τη μια, είναι σαφές ότι οι σεισμοί άνοιξαν ένα πραγματικό ρήγμα στην κοινωνία και διαμόρφωσαν έντονη τάση απονομιμοποίησης του Ερντογάν και του μοντέλου διακυβέρνησης που αυτός διαμόρφωσε. Αυτό οδηγείς σε διάφορες μετατοπίσεις ή διλήμματα σε επίπεδο πολιτικού σκηνικού.

Από την άλλη, παρότι είναι σαφές ότι τμήμα της αντίθεσης στον Ερντογάν αφορά ακριβώς τον τρόπο που υπονόμευσε τη δημοκρατία, την ίδια στιγμή γύρω από ένα άλλο όριο του εκδημοκρατισμού της Τουρκίας, δηλαδή την ανοιχτή πληγή του Κουρδικού, εξακολουθούν να υπάρχουν ισχυρές τάσεις, όχι μόνο στην κυβερνητική παράταξη αλλά και στην αντιπολίτευση, που επιμένουν στα αδιέξοδα μιας «κατασταλτικής γραμμής», ακόμη και όταν οι εκλογικοί υπολογισμοί κατατείνουν προς μια άλλη κατεύθυνση. Άλλη μια ένδειξη του πώς οι επερχόμενες εκλογές της 14^ης Μαΐου συνιστούν ένα πραγματικό ιστορικό σταυροδρόμι.