Ουκρανία: Ένα χρόνο μετά, μια πιο καταστροφική πορεία ίσως βρίσκεται μπροστά μας

Δεν υπάρχει λύση στον ορίζοντα

Αυτό που δεν είναι πουθενά στον ορίζοντα είναι μια διευθέτηση.

Το Κρεμλίνο επιμένει ότι πρέπει να περιλαμβάνει την αναγνώριση της χερσονήσου της Κριμαίας, την οποία προσάρτησε παράνομα το 2014, μαζί με την αποδοχή άλλων εδαφικών κερδών του. Η Ουκρανία απορρίπτει κατηγορηματικά αυτά τα αιτήματα και αποκλείει κάθε συνομιλία μέχρι η Ρωσία να αποσύρει όλες τις δυνάμεις της.

Ενώ ο Πούτιν είναι αποφασισμένος να πετύχει τους στόχους του, η Ουκρανία και οι σύμμαχοί της παραμένουν σταθεροί στο να εμποδίσουν την Ρωσία να καταλήξει με οποιοδήποτε από τα ουκρανικά εδάφη.

Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η μεγαλύτερη σύγκρουση στην Ευρώπη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο μπορεί να τραβήξει για χρόνια και ορισμένοι φοβούνται ότι θα μπορούσε να οδηγήσει σε άμεση σύγκρουση μεταξύ της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ.

Νέες επιθέσεις, νέοι στόχοι

Τους τελευταίους μήνες, οι ρωσικές δυνάμεις προσπάθησαν να περικυκλώσουν το ουκρανικό προπύργιο Μπαχμούτ και να εισέλθουν βαθύτερα στην περιοχή του Ντονέτσκ. Παράλληλα, με την εκπλήρωση του στόχου της για την κατάληψη ολόκληρου του Ντονμπάς, η Μόσχα επιδιώκει να εξαντλήσει τις ουκρανικές δυνάμεις και να τις εμποδίσει να ξεκινήσουν επιθέσεις αλλού.

Το Μπαχμούτ έχει γίνει ένα σημαντικό σύμβολο επιμονής για την Ουκρανία, καθώς και ένας τρόπος να δεσμεύσει και να καταστρέψει τις πιο ικανές ρωσικές δυνάμεις. Και οι δύο πλευρές έχουν καταναλώσει πυρομαχικά, με ρυθμό που δεν έχει παρατηρηθεί εδώ και δεκαετίες.

Ο Ουκρανός στρατιωτικός αναλυτής, Όλεχ Ζντάνοφ, δήλωσε ότι η Ρωσία έχει διοχετεύσει περισσότερα στρατεύματα και όπλα στο Ντονμπάς και έχει επιτεθεί σε άλλες περιοχές, σε μια προφανή προσπάθεια να αποσπάσει την προσοχή των ουκρανικών δυνάμεων.

«Η Ρωσία έχει αυτή τη στιγμή την πρωτοβουλία και το πλεονέκτημα στο πεδίο της μάχης», είπε, σημειώνοντας την οξεία έλλειψη πυρομαχικών του Κιέβου.

Τα δυτικά όπλα του Κιέβου και τα σοβιετικά της Μόσχας

Η Ρωσία βασίστηκε στο τεράστιο οπλοστάσιό της και ενίσχυσε την παραγωγή όπλων και πυρομαχικών, δίνοντάς της ένα σημαντικό πλεονέκτημα. Ενώ οι ουκρανικές και δυτικές μυστικές υπηρεσίες παρατήρησαν ότι η Μόσχα εξαντλεί τους πυραύλους ακριβείας, διαθέτει άφθονα όπλα παλαιού τύπου.

Αλλά παρόλο που η Ουκρανία και οι σύμμαχοί της αναμένουν μια ευρύτερη ρωσική επίθεση πέρα από το Ντονμπάς, θα μπορούσε να είναι ένα στοίχημα για τη Μόσχα, η οποία επιστάτευσε 300.000 εφέδρους το περασμένο φθινόπωρο για να ενισχύσει τις δυνάμεις της.

Ο Ιγκόρ Στρέλκοφ, πρώην αξιωματικός της ρωσικής ασφάλειας, που ηγήθηκε των αυτονομιστικών δυνάμεων στο Ντονμπάς όταν ξέσπασαν εκεί μάχες το 2014, προειδοποίησε ότι οποιαδήποτε μεγάλη επίθεση θα μπορούσε να είναι καταστροφική για την Ρωσία, επειδή η προετοιμασία της θα ήταν αδύνατο να αποκρυβεί και οι επιτιθέμενοι θα αντιμετώπιζαν μια καταστροφική απάντηση.

Και προσέθεσε ότι μια επίθεση θα εγείρει επίσης υλικοτεχνικές προκλήσεις, όπως αυτές που ματαίωσαν την προσπάθεια της Ρωσίας να καταλάβει το Κίεβο στην αρχή του πολέμου.

«Οποιαδήποτε επίθεση μεγάλης κλίμακας θα επιφέρει γρήγορα και αναπόφευκτα πολύ μεγάλες απώλειες, εξαντλώντας τους πόρους που συσσωρεύτηκαν κατά τη διάρκεια της επιστράτευσης», προειδοποίησε ο Στρέλκοφ.

«Παράθυρο» ευκαιρίας 6-8 μηνών για την Ουκρανία

Ο Τζάστιν Μπρονκ, ανώτερος ερευνητής του RUSI στο Λονδίνο, προέβλεψε ότι οποιαδήποτε ρωσική επίθεση θα αποτύχει, αλλά δήλωσε ότι θα μπορούσε να εξαντλήσει τους πόρους της Ουκρανίας και να την εμποδίσει να προετοιμάσει τη δική της, μεγάλης κλίμακας αντεπίθεση.

«Το μεγάλο ερώτημα είναι πόση ζημιά κάνει η ρωσική επίθεση πριν εξαντληθεί, διότι αυτό θα υπαγορεύσει την ουκρανική θέση», είπε, σημειώνοντας ότι στόχος της θα μπορούσε να είναι να διαταράξει την ικανότητα του Κιέβου να οργανώσει μια αντεπίθεση.

Ο Μπρονκ είπε ότι η Ουκρανία πέρασε τον χειμώνα χτίζοντας τις μηχανοκίνητες ταξιαρχίες της, που πρωτοστάτησαν στις φθινοπωρινές αντεπιθέσεις στις περιοχές του Χάρκοβο και της Χερσώνας και υπέστησαν απώλειες.

Και σημείωσε πως η Ουκρανία έχει ένα «παράθυρο» ευκαιρίας έξι έως οκτώ μηνών για να ανακτήσει περισσότερα εδάφη, σημειώνοντας ότι η Ρωσία θα μπορούσε να ξεκινήσει μια άλλη κινητοποίηση για να στρατολογήσει έως και 500.000 επιπλέον στρατιώτες, οι οποίοι θα μπορούσαν να είναι έτοιμοι για μάχη μετά από τουλάχιστον έξι μήνες εκπαίδευσης.

Ο Ζντάνοφ δήλωσε ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να ξεκινήσει μια νέα αντεπίθεση στα τέλη Απριλίου ή στις αρχές Μαΐου, αφού λάβει νέα δυτικά όπλα, συμπεριλαμβανομένων των αρμάτων μάχης.

Προέβλεψε ότι οι ουκρανικές δυνάμεις πιθανότατα θα επιτεθούν από την περιοχή Ζαπορίζια, για να προσπαθήσουν να ανακτήσουν τα λιμάνια της Μαριούπολης και του Μπερντιάνσκ και να αποκόψουν τον ρωσικό διάδρομο προς την Κριμαία.

«Εάν η Ουκρανία φτάσει στις ακτές της Αζοφικής Θάλασσας, θα ακυρώσει όλα τα ρωσικά κέρδη», δήλωσε ο Ζντάνοφ, μετατρέποντας τις νίκες του Πούτιν «σε σκόνη».

Αδιέξοδο στην Ουκρανία ή αναταραχή στην Ρωσία;

Οι παρατηρητές βλέπουν λίγες προοπτικές για συνομιλίες. Και οι δύο πλευρές είναι «ασυμβίβαστες στις τρέχουσες θέσεις τους», δήλωσε ο Μπρονκ.

Σημαντικές ουκρανικές επιτυχίες στο πεδίο της μάχης αυτό το καλοκαίρι θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν «σημαντική πολιτική αναταραχή στη Ρωσία, διότι σε αυτό το σημείο, η θέση του ίδιου του Πούτιν εντός της ηγεσίας γίνεται πολύ, πολύ δύσκολο να θεωρηθεί βιώσιμη», τόνισε.

Ταυτόχρονα, εάν η Ουκρανία δεν καταφέρει να ανακτήσει περισσότερα εδάφη πριν η Ρωσία ενισχύσει τα στρατεύματά της, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα «μακροπρόθεσμο αδιέξοδο και σε έναν πόλεμο φθοράς, που απλά συνεχίζεται και συνεχίζεται», παίζοντας στο «γήπεδο» της Μόσχας να παρατείνει τον πόλεμο και απλά να περιμένει να εξαντληθεί η Δύση.

Η Φιόνα Χιλ, ανώτερη συνεργάτης του Ινστιτούτου Brookings, που υπηρέτησε στις τρεις τελευταίες αμερικανικές κυβερνήσεις, είδε επίσης λίγες προοπτικές για μια διευθέτηση.

«Οι Ρώσοι τα έχουν δώσει όλα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Δεν έχουν καμία πρόθεση να χάσουν», δήλωσε.

«Ο Πούτιν έχει καταστήσει σαφές ότι είναι έτοιμος να θυσιάσει ό,τι χρειαστεί. Το μήνυμά του ουσιαστικά λέει ότι δεν μπορείτε να με αντιμετωπίσετε, γιατί είμαι πρόθυμος να κάνω τα πάντα και έχω πολύ περισσότερο ανθρώπινο δυναμικό».

Η Χιλ ανέφερε, μάλιστα, ότι ο Πούτιν ελπίζει στη δυτική υποστήριξη για τη διάλυση του Κιέβου – «να φύγει και να μείνει η Ουκρανία εκτεθειμένη και τότε η Ρωσία να αναγκάσει την Ουκρανία να συνθηκολογήσει και να εγκαταλείψει το έδαφός της».

Η Τατιάνα Στανόβαγια του Carnegie Endowment δήλωσε ότι ο Πούτιν συνεχίζει να πιστεύει πως μπορεί να επιτύχει τους στόχους του, πιέζοντας την εκστρατεία.

«Γι’ αυτόν, ο μόνος τρόπος που παραδέχεται ότι μπορεί να τελειώσει, είναι η συνθηκολόγηση του Κιέβου».

Η πυρηνική απειλή

Ο Πούτιν έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι η Ρωσία μπορεί να χρησιμοποιήσει «όλα τα διαθέσιμα μέσα» για να προστατεύσει το έδαφός της, μια σαφής αναφορά στο πυρηνικό της οπλοστάσιο.

Το πυρηνικό δόγμα της Μόσχας αναφέρει ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει αυτά τα όπλα, ως απάντηση σε ένα πυρηνικό χτύπημα ή σε μια επίθεση με συμβατικές δυνάμεις που απειλεί «την ίδια την ύπαρξη του ρωσικού κράτους» – μια διατύπωση που προσφέρει ευρύ περιθώριο ερμηνείας και απότομης κλιμάκωσης.

Ορισμένα ρωσικά «γεράκια» προέτρεψαν σε πυρηνικά πλήγματα σε ουκρανικές γέφυρες και άλλες βασικές υποδομές, για να αναγκάσουν το Κίεβο και τους συμμάχους του να αποδεχθούν τους όρους της Μόσχας.

Ο Μπρονκ δήλωσε ότι δεν αναμένει πως η Ρωσία θα καταφύγει σε αυτό, υποστηρίζοντας πως αν το κάνει θα γυρίσει μπούμερανγκ.

«Η πραγματική χρήση τους δεν παράγει σχεδόν κανένα πρακτικό όφελος και σίγουρα τίποτα που να αντισταθμίζει όλο το κόστος, τόσο από την άποψη του άμεσου κινδύνου κλιμάκωσης, όσο και απωθώντας τον υπόλοιπο κόσμο», είπε.

Μπλόφα ή πραγματικότητα;

Και πρόσθεσε πως θα ήταν βέβαιο ότι θα εξόργιζε την Κίνα, η οποία δεν θέλει να σπάσει το πυρηνικό ταμπού.

Η Φιόνα Χιλ σημείωσε επίσης ότι η Ρωσία δέχτηκε κάποιες αντιδράσεις από την Κίνα και την Ινδία, οι οποίες ανησυχούσαν για τις πυρηνικές σπαζοκεφαλιές του Πούτιν. Πρόσθεσε ότι ο Πούτιν βλέπει τις πυρηνικές απειλές ως ένα ισχυρό πολιτικό εργαλείο και θα συνεχίσει να τις εκτοξεύει, με την ελπίδα να αναγκάσει τη Δύση να αποσύρει την υποστήριξη προς την Ουκρανία.

«Ο Πούτιν δεν πρόκειται να εγκαταλείψει την ιδέα ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει ένα τακτικό πυρηνικό όπλο στο πεδίο της μάχης».

Ωστόσο, πρόσθεσε πως αν πίστευε ότι θα είχε τα αποτελέσματα που ήθελε από αυτό, «θα το χρησιμοποιούσε».

Η Στανόβαγια, η οποία παρακολουθεί εδώ και καιρό τη λήψη αποφάσεων στο Κρεμλίνο, δήλωσε επίσης ότι η πυρηνική απειλή του Πούτιν δεν είναι μπλόφα.

Αν δει ότι η Ουκρανία μπορεί να επιτεθεί με τρόπο που να απειλήσει το ρωσικό έδαφος και να οδηγήσει στην ήττα της Μόσχας, «νομίζω ότι θα ήταν έτοιμος να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα, με τρόπο που θα μπορούσε να δείξει ότι είναι ζήτημα επιβίωσης για την Ρωσία».