Τι θα κρίνει τις εκλογές στην Τουρκία – Ποιος ο ρόλος των νέων που έφυγαν

Αλλαγή ή μια από τα ίδια; Έπειτα από 20 χρόνια αδιάλειπτης παραμονής στην εξουσία, το ισλαμοσυντηρητικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) της Τουρκίας και προσωπικά ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν «ποντάρουν» στο μεγάλο «στοίχημα» να διατηρήσουν τα ηνία της χώρας μέσα από τις βουλευτικές και προεδρικές εκλογές του 2023: μιας χρονιάς ορόσημο για τη γείτονα, με τη συμπλήρωση ενός αιώνα από την ίδρυση της σύγχρονης Τουρκικής Δημοκρατίας.

Οι δημοσκοπήσεις δεν δείχνουν να είναι με το μέρος τους. Όμως ο διευρυμένος συνασπισμός της αντιπολίτευσης -που συσπειρώνεται γύρω από ένα νέο σχέδιο συντάγματος προς ενίσχυση του κοινοβουλευτισμού- δεν έχει ακόμη καταλήξει σε κάποιον κοινό προεδρικό υποψήφιο.

Διαβάστε επίσης: Νεκρός 14χρονος σε συγκρούσεις Γάλλων και Μαροκινών οπαδών στο Μονπελιέ

Το δε κυβερνητικό στρατόπεδο ευελπιστεί ότι μέχρι να φτάσει η στιγμή που θα ανοίξουν οι κάλπες -το αργότερο έως τον προσεχή Ιούνιο- θα έχει καταφέρει να «φρενάρει» τον «καλπασμό» του πληθωρισμού (σήμερα επισήμως 84,39%).

«Aναλυτές της JPMorgan αναμένουν ότι ο πληθωρισμός θα φτάσει το 40% έως τα μέσα του 2023», γράφει το πρακτορείο Reuters, «και στη συνέχεια θα ανακάμψει σε μεγάλο βαθμό, λόγω των προεκλογικών δημοσιονομικών πακέτων στήριξης» της οικονομίας.

Προσώρας, η ακρίβεια «σαρώνει». Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ -που μέσα στην πρώτη δεκαετία της εξουσίας του AKP υπερτριπλασιάστηκε, ξεπερνώντας το 2013 τα 12.600 δολάρια- έπεσε πέρυσι λίγο κάτω από τα 9.600 δολάρια, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας.

Το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε τον Οκτώβριο στο 10,2%, από το χαμηλό τετραετίας στο 9,8% τον Αύγουστο, όπως ανακοίνωσε τη Δευτέρα η Τουρκική Στατιστική Υπηρεσία. Ειδικά ως προς τους νέους, δε, η ανεργία εκτοξεύτηκε στο 22% (+ 2 μονάδες σε μηνιαία βάση).

Από όλα τα προαναφερθέντα στοιχεία, αυτό που φέρεται να προβληματίζει ιδιαίτερα τους κυβερνητικούς κύκλους στην Άγκυρα είναι το τελευταίο.

Όπου φύγει, φύγει

Αντιπροσωπεύοντας περίπου το 20% του εκλογικού σώματος της γείτονος, η ψήφος των νέων θεωρείται κομβική στη διαμόρφωση του αποτελέσματος το 2023.

Εξ αυτών, περίπου έξι εκατομμύρια θα ψηφίσουν πρώτη φορά. Πρόκειται για τους 18άρηδες, που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν επί ηγεμονίας Ερντογάν.

Στην συντριπτική πλειονότητά τους, οι νέοι της Τουρκίας φέρονται να επιζητούν την αλλαγή. Για όλο και περισσότερους ωστόσο αυτή θεωρείται πλέον εφικτή μόνο… εκτός των τουρκικών συνόρων.

Η δεινή κατάσταση της εθνικής οικονομίας δεν είναι ο μοναδικός λόγος. Έτερη βασική αιτία είναι ότι η διαρκής καταστρατήγηση του κράτους δικαίου και η διαρκής δημοκρατική διολίσθηση στη χώρα. Στον Δείκτη Δημοκρατίας του Economist Intelligence Unit η Τουρκίας κατατάσσεται σταθερά από το 2013 σε όλο και πιο χαμηλές θέσεις. Για το 2021, ήταν στην 103η, σε σύνολο 167 κρατών.

Έρευνα της δεξαμενής σκέψης iEA τον Νοέμβριο κατέδειξε ότι στις τάξεις των νέων ηλικίας 18-24 ετών, μόλις το 9% δηλώνει «υπερηφάνεια» για τη χώρα του και το 18% «ελπίδα». Σχεδόν τρεις στους πέντε (58%) εκφράζουν ανησυχία για το μέλλον της Τουρκίας.

Αν και δεν υπάρχουν φετινές επίσημες καταγραφές για την τάση μετανάστευσης στο εξωτερικό -η τελευταία της τουρκικής Στατιστικής Υπηρεσίας ήταν το 2019- εκτιμάται ότι είναι σταθερά αύξουσα μετά την άγρια καταστολή των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων στο πάρκο Γκεζί το 2013 και την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016.

Τα στοιχεία του Ιατρικού Συλλόγου Τουρκίας για το brain drain στις τάξεις του είναι ίσως αρκούντως ενδεικτικά της συνολικότερης εικόνας.

Το 2012 είχαν φύγει μόνο 59 γιατροί από τη χώρα. Το 2018 έφτασαν τους 802. Το 2019 -πριν καν προκύψει η πανδημία του κοροναϊού- μετανάστευσαν στο εξωτερικό 1.047.

Το 2020, εν μέσω lockdown λόγω της COVID-19, έφυγαν 931. Μέσα στο 2021 ήταν 1.405. Φέτος υπολογίζεται ότι ο τελικός αριθμός ίσως να ξεπεράσει τους 2.500 γιατρούς.

Οικονομικά δεινά, έλλειμμα δημοκρατίας

Αυτή την τάση φυγής των νέων -κυρίως των πιο μορφωμένων και προοδευτικών- είχε ήδη καταγράψει το γερμανικό ίδρυμα KAS, στην τελευταία έρευνά του για την τουρκική νεολαία.

Τρεις στους τέσσερις ερωτηθέντες τόνισαν ότι, εάν μπορούσαν, θα έφευγαν με την πρώτη ευκαιρία στο εξωτερικό.

Η ώθηση προς αυτό -αναφέρεται- δεν είναι μόνο οι επιδεινούμενες οικονομικές συνθήκες, αλλά ο συνδυασμός τους με έναν διαρκώς εντεινόμενο αυταρχισμό.

«Όσα συμβαίνουν με κάνουν να θέλω πραγματικά να φύγω από αυτήν τη χώρα», είπε χαρακτηριστικά τις προάλλες στην ανεξάρτητη πλατφόρμα Turkey recap ο 32χρονος Ουγούρ Τσακίλ από το Ντιγιάρμπακιρ, που εργαζόταν ως δημοσιογράφος και στη συνεχεία ως υπάλληλος σε τηλεφωνικό κέντρο, προτού απολυθεί.

«Ξέρω ότι χιλιάδες άνθρωποι σαν εμένα θέλουν να φύγουν και ότι όσοι έχουν την ευκαιρία το κάνουν», τόνισε. «Ρωτούν πολλούς “ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα της Τουρκίας;” και εκείνοι λένε “η οικονομία”». Διαφωνεί.

«Το μεγαλύτερο πρόβλημα της Τουρκίας είναι η δημοκρατία. Γιατί με τη δημοκρατία», εξηγεί, «υπάρχει κράτος δικαίου, ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης και καλύτερες προοπτικές για την οικονομία».

Σύμφωνα πάντως με έρευνα του ινστιτούτου KONDA, η απογοήτευση δεν στρέφονται μόνο κατά της κυβέρνησης στην Άγκυρα.

Το 81% των νέων στη γείτονα δηλώνουν ότι δεν είναι εγγεγραμμένα μέλη κόμματος, ούτε σκοπεύουν να το κάνουν. Αντίθετα, προτιμούν να δουν στο πλαίσιο δικτύων -αν και αποφεύγουν τις ΜΚΟ, λόγω της συστηματικής κρατικής καταστολής.

MUST READ

Νοοτροπία, επιλογές, ρεπό και μεταγραφές…

Σε αυτό το πλαίσιο, μένει να φανεί εάν οι εναπομείναντες στη χώρα νέοι θα γίνουν φορείς αλλαγής στις επικείμενες εκλογές. Κάτι που θα κριθεί όχι μόνο από το τι θα ψηφίσουν στην κάλπη, αλλά πρωτίστως εάν θα προσέλθουν σε αυτή.