Πούτιν: «Ασπίδα» προστασίας από το Κρεμλίνο και τα ρωσικά ΜΜΕ μετά την ήττα στη Χερσώνα

Όταν πρόκειται για κακά μαντάτα, ο Βλαντίμιρ Πούτιν εξαφανίζεται. Αυτός, σε ελεύθερη απόδοση, είναι ο τίτλος ανάλυσης των New York Times μετά την υποχώρηση του ρωσικού στρατού από τη Χερσώνα. Τις τελευταίες ημέρες το ερώτημα αν αυτή η ήττα «αγγίξει» τον Ρώσο πρόεδρο γίνεται ολοένα και πιο συχνά.

Όταν ο Στρατηγός Σεργκέι Σουροβίκιν ανέλαβε την ηγεσία των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία ένα μήνα πριν, οι υποστηρικτές του Κρεμλίνου (στο κείμενο χρησιμοποιείται υποτιμητικά ο όρος cheerleaders) έλεγαν ότι αυτός είναι ακριβώς ο σκληρός μαχητής που χρειαζόταν για να προχωρήσει η ρωσική εισβολή. Μερικοί, θυμίζουν οι NYT, τον ονόμαζαν «Στρατηγό Αρμαγεδδώνα».

• Διαβάστε επίσης: Ανδρας είχε πληρώσει τον Ηλία Μίχο για γυμνές φωτογραφίες της 12χρονης

Σε… νέο ρόλο ο Σουροβίκιν

Ο στρατηγός εμφανίστηκε στην εθνική τηλεόραση σε έναν μάλλον διαφορετικό ρόλο την Τετάρτη: Ήταν ο διορισμένος κομιστής κακών ειδήσεων, ανακοινώνοντας ότι η Ρωσία θα πρέπει να εγκαταλείψει τη νότια περιφερειακή πρωτεύουσα Χερσώνα, προκειμένου να διαφυλάξει τις ζωές των στρατιωτών της εκεί.

Ο Ρώσος πρόεδρος, ο οποίος σε μια πολεμική εμφάνιση στην Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας λίγες εβδομάδες νωρίτερα είχε κηρύξει τη Χερσώνα μέρος της Ρωσίας για πάντα, βρισκόταν κάπου αλλού, γιόρταζε την 75η επέτειο της ομοσπονδιακής Ιατροβιολογικής Υπηρεσίας. 

Η απόσταση ήταν σκόπιμη, σημειώνουν οι NYT. Ωστόσο, με κάθε νέα μεγάλη υποχώρηση στην Ουκρανία, γίνεται όλο και πιο δύσκολο για τον Πούτιν να διαχωρίσει τον εαυτό του από την οσμή της αποτυχίας, η οποία σταδιακά διαβρώνει την εικόνα του ως αποφασιστικού, αδάμαστου ηγέτη.

«Πρόκειται για ένα προσωποκεντρικό καθεστώς και γενικά η κοινή γνώμη καταλαβαίνει πολύ καλά ότι πίσω από όλες τις σημαντικές αποφάσεις βρίσκεται ο Πούτιν», δήλωσε ο Αμπάς Γκαλιάμοφ, πρώην λογογράφος του Πούτιν που έγινε πολιτικός σύμβουλος. «Είναι ο κεντρικός πυλώνας στην οικοδόμηση του συστήματος, και αν κλονίζεται αυτός, κλονίζεται όλο το σύστημα», τόνισε.

Υπάρχει αμφισβήτηση της εξουσίας του Πούτιν;

Σίγουρα, δεν υπάρχει άμεση αμφισβήτηση της σημαντικής εξουσίας του Πούτιν και ο συνδυασμός μιας δυνατής μηχανής προπαγάνδας και δρακόντειων νόμων για τη φίμωση των διαφωνούντων εξασφαλίζει ελάχιστες δημόσιες διαμαρτυρίες, τονίζουν οι New York Times.

Ωστόσο, αφού η Χερσώνα παρουσιάστηκε ως ένα σημαντικό έπαθλο που κατακτήθηκε στις αρχές του πολέμου, ένα έπαθλο που θα αποτελούσε εφαλτήριο για τη διεκδίκηση ολόκληρης της ακτής της Μαύρης Θάλασσας, κάθε νέο βήμα προς τα πίσω εγείρει ερωτήματα σχετικά με το γιατί οι Ρώσοι θα πρέπει να εμπιστεύονται το Κρεμλίνο.

«Αυτό θα πληγώσει το αφήγημα του Πούτιν ως μεγάλου ηγέτη», δήλωσε ο Κλιφ Κούπτσαν, πρόεδρος της Eurasia Group, μιας εταιρείας αξιολόγησης πολιτικών κινδύνων στην Ουάσινγκτον. «Θα είναι άλλο ένα πρόβλημα γι’ αυτόν καθώς προσπαθεί να συσπειρώσει τη ρωσική κοινή γνώμη πίσω από την πολεμική του προσπάθεια. Δεν χάνεις το μεγαλύτερο επαθλό σου και δεν υποφέρεις καθόλου γι’ αυτό», σημείωσε ο ίδιος.

Σε αδιέξοδο

Προκειμένου να τερματιστεί αυτό που έχει μετατραπεί σε έναν πόλεμο που έχει κακοφορμίσει, ο Πούτιν χρειάζεται κάποιο είδος θριάμβου, τονίζουν αναλυτές. Με τη συνέχεια του πολέμου κινδυνεύει με περαιτέρω αποτυχίες, αλλά το να ζητήσει να τερματιστεί με λίγα πράγματα να επιδείξει ως κέρδος μετά την εισβολή του, θα υπονομεύσει τη βασική υπόσχεσή του για τα περισσότερα από 20 χρόνια που διοικεί: την ανοικοδόμηση της Ρωσίας ως μεγάλης δύναμης.

Ο Πούτιν δεν χρειάζεται μια πραγματική νίκη, είπε ο Γκαλιάμοφ, απλώς κάτι που μπορεί να «πουλήσει» ότι αφήνει τη Ρωσία σε καλύτερη κατάσταση από ό, τι ήταν πριν. «Δεν μπορεί να σταματήσει και δεν μπορεί να συνεχίσει», είπε, «οπότε βρίσκεται σε αδιέξοδο».

Η μηχανή προπαγάνδας του Κρεμλίνου ανέλαβε δράση για να προσπαθήσει να αμβλύνει κάθε κριτική για την υποχώρηση από τα ρωσικά εδάφη δυτικά του ποταμού Δνείπερου, συμπεριλαμβανομένης της Χερσώνας. Στην κρατική τηλεόραση, ο Βλαντίμιρ Σολοβίοφ, ένας εξέχων παρουσιαστής τοκ σόου, έκανε λόγο για μια «δύσκολη» απόφαση και προειδοποίησε: «Εμπιστευτείτε τους στρατηγούς».

Ο Πούτιν έχει από καιρό υποβιβάσει τους στρατηγούς, τους έχει στείλει στο πίσω κάθισμα, ανησυχώντας ότι κάποιοι θα μπορούσαν να του κλέψουν τα φώτα της δημοσιότητας, τονίζουν οι NYT. Όμως ο στρατηγός Σουροβίκιν έχει αποκτήσει υψηλό δημόσιο προφίλ, ιδίως με τη θεατρική παράσταση που έλαβε χώρα όταν συνέστησε την απόσυρση σε μια στρατιωτική ενημέρωση στον υπουργό Άμυνας, Σεργκέι Σοϊγκού, ο οποίος στη συνέχεια έδωσε τη διαταγή. Ο πρόεδρος θα ήθελε κάποιος άλλος να είναι το πρόσωπο της ήττας. 

«Ανασύνταξη»

Τα κρατικά μέσα ενημέρωσης – και είναι βασικά όλα κρατικά από την αρχή του πολέμου – έπαιξαν τον ρόλο τους, ονόμασαν την υποχώρηση «ελιγμό της Χερσώνας» ή «ανασύνταξη», επιμένοντας ότι επρόκειτο απλώς για ένα προσωρινό πισωγύρισμα.

Το Κρεμλίνο φάνηκε επίσης να έχει κινηθεί εκ των προτέρων για να εκτονώσει την όποια κριτική από δύο από τους πιο σκληρούς επικριτές των επιδόσεων του στρατού: τον Ραμζάν Καντίροφ, μαχητικό ηγέτης της Δημοκρατίας της Τσετσενίας και τον Γεβγκένι Πριγκόζιν, ιδρυτή της μισθοφορικής εταιρείας Wagner. Ο Καντίροφ δήλωσε ότι ο στρατηγός Σουροβίκιν ενεργούσε ως «πραγματικός στρατηγός μάχης», ενώ ο Πριγκόζιν, σύμμαχος του στρατηγού από τα χρόνια που συνεργάζονταν μαζί για την εξάλειψη της αντιπολίτευσης στη Συρία, επαίνεσε επίσης την απόφαση.

Οι Ρώσοι ειδήμονες έλεγαν με κάθε νέα ήττα ότι η χώρα πολεμά ολόκληρη τη Δύση, της οποίας το ενιαίο μέτωπο θα καταρρεύσει σύντομα. Αυτή τη φορά, οι σχολιαστές που είναι φίλα προσκείμενοι στο Κρεμλίνο σημείωσαν επίσης ότι εδώ και αιώνες οι ρωσικές δυνάμεις έχουν βγει νικήτριες από πολέμους που αρχικά έμοιαζαν με καταστροφικές ήττες, συμπεριλαμβανομένου του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

«Ρωγμές»

Ωστόσο, εμφανίστηκαν «ρωγμές» μεταξύ των δεξιών υποστηρικτών του πολέμου, συμπεριλαμβανομένων στρατιωτικών bloggers που περιέγραψαν την υποχώρηση με καταστροφικούς όρους. Ο Κονσταντίν Μαλοφέεφ, ένας μεγιστάνας με το δικό του τηλεοπτικό δίκτυο θρησκευτικού προσανατολισμού, δήλωσε ότι η Ρωσία είχε γίνει ένα έθνος άπληστων εμπορικών συμφερόντων και ότι θα έπρεπε να ξυπνήσει ξανά το μαχητικό της πνεύμα. «Είμαστε πολεμιστές. Είμαστε η αυτοκρατορία», έγραψε στο κανάλι του στο Telegram.

Οι διαιρέσεις μεταξύ γνωστών φωνών υπέρ του πολέμου θα μπορούσαν να δώσουν στον Πούτιν κάποιο περιθώριο κινήσεων, σημείωσαν αναλυτές.

Υπήρχαν επίσης σκωπτικές φωνές, ακόμη και αν οι περισσότερες τέτοιες επικρίσεις έχουν κατασταλεί με την απειλή βαριών ποινών φυλάκισης. «Πού τελειώνει η επικράτεια της Ρωσίας», ρώτησε ένας άνδρας ειρωνικά στο Twitter, χρησιμοποιώντας μια βρισιά για να γράψει: «Εκεί που δεν έχει χτυπηθεί».

Από στρατιωτική άποψη, η απόσυρση είχε νόημα, υπογράμμισαν αναλυτές, εφόσον δεν μετατραπεί σε ελιγμό. Οι εκτιμώμενοι 15.000 έως 20.000 Ρώσοι στρατιώτες που κρατούσαν τη Χερσώνα και τα περίχωρά της ήταν μερικοί από τους καλύτερους και πιο έμπειρους που διαθέτει ακόμη η Ρωσία, αφού έχασε τόσες πολλές τέτοιες μονάδες στις μάχες νωρίτερα μέσα στο έτος γύρω από το Κίεβο και το Χάρκοβο, δήλωσε ο Έντουαρντ Άρνολντ, πρώην αξιωματικός πεζικού του βρετανικού στρατού και ερευνητής για την ευρωπαϊκή ασφάλεια στο Royal United Services Institute στο Λονδίνο.

Αν και η απόσυρση των στρατευμάτων από τον Δνείπερο είναι μια επικίνδυνη επιχείρηση κάτω από πυρά, είπε, μια επιτυχής απόσυρση σημαίνει ότι «είναι σε θέση να διατηρήσουν μέρος της μαχητικής τους δύναμης, η οποία είναι πραγματικά απαραίτητη».

Εδάφη πιο σημαντικά από τη Χερσώνα

Τα ρωσικά στρατεύματα έχουν οχυρωθεί σε μεγάλο βαθμό στην ανατολική όχθη του ποταμού και από εκεί η γραμμή του μετώπου εκτείνεται βορειοανατολικά για εκατοντάδες χιλιόμετρα. Πίσω από αυτή τη γραμμή βρίσκεται το Ντονμπάς – η βιομηχανική περιοχή της νοτιοανατολικής Ουκρανίας για την οποία οι δύο πλευρές μάχονται εδώ και οκτώ χρόνια – καθώς και η χερσαία γέφυρα που συνδέει τη Ρωσία με την Κριμαία, όπως και η διώρυγα που τροφοδοτεί με νερό την παράνομα προσαρτημένη χερσόνησο, εξηγούν οι NYT.

Η διατήρηση όλου αυτού του εδάφους είναι πολύ πιο σημαντική για τον Πούτιν και τους πολεμικούς του στόχους από ό, τι η ίδια η πόλη της Χερσώνας, σημειώνουν αναλυτές.

Κάποιοι πρότειναν να εκλάβουμε αυτή την κίνηση τοις μετρητοίς αφού η ανατολική όχθη του ποταμού Δνείπερου είναι πολύ πιο εύκολο να την υπερασπιστεί κανείς. Εάν οι μάχες ατονήσουν κατά τη διάρκεια του χειμώνα, η Ρωσία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την παύση για να εδραιώσει τη θέση της σε αυτό το έδαφος και να προσφέρει στους νέους στρατιώτες περισσότερη εκπαίδευση. Το άρθρο αναφέρεται στους χιλιάδες νεοσύλλεκτους που ρίχνονται τώρα στις γραμμές του μετώπου για να καλύψουν τα κενά. 

Θα προταθεί κατάπαυση του πυρός;

Η Μόσχα θα μπορούσε ακόμη και να προτείνει κατάπαυση του πυρός και διαπραγματεύσεις, αν και ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει απορρίψει κατηγορηματικά οτιδήποτε τέτοιο όσο η Ρωσία εξακολουθεί να κατέχει τεράστιες εκτάσεις του ουκρανικού εδάφους, γράφουν οι New York Times. Αμερικανοί αξιωματούχοι φέρονται να έχουν προσπαθήσει να ωθήσουν το Κίεβο προς αυτή την κατεύθυνση, αν και το αρνούνται δημοσίως.

Ο στρατηγός Μαρκ Μίλεϊ, πρόεδρος του Γενικού Επιτελείου Στρατού, δήλωσε την Πέμπτη ότι η χειμερινή ανάπαυλα θα ήταν μια ευκαιρία για ειρηνευτικές συνομιλίες.

Το πρόβλημα τώρα για τον Πούτιν είναι ότι παρουσίασε τη Χερσώνα ως ένα σημαντικό έπαθλο στον δρόμο για τη μετάβαση στη ρωσική κυριαρχία, υπονοώντας ότι αναδημιουργούσε τη Νοβοροσία ή Νέα Ρωσία, το κάτω μισό της Ουκρανίας που κατέλαβε για πρώτη φορά η αυτοκράτειρα Αικατερίνη η Μεγάλη.

«Αυτό ήταν το κόσμημα του Πούτιν στο στέμμα του πολέμου μέχρι στιγμής», δήλωσε ο Κούπτσαν. «Πρέπει να πω ότι το στέμμα του (σ.σ. τώρα) έχει έλλειψη κοσμημάτων», κατέληξε.