Κίνα: Μπορεί να σώσει τον πλανήτη από την πυρηνική καταστροφή; Θέλει να το κάνει;

Την ώρα που η ανησυχία για μια πυρηνική σύγκρουση ανάμεσα σε Ρωσία και Δύση έχει αυξηθεί το τελευταίο διάστημα, ειδικά μετά τις δηλώσεις του Βλαντίμιρ Πούτιν, το Eurasiareview, σε ανάλυση που φιλοξενεί, σημειώνει ότι υπάρχουν ελπίδες η Κίνα να βοηθήσει στην αποκλιμάκωση της κρίσης.

Αλλά ο πιο ισχυρός σύμμαχος της Ρωσίας μπορεί να μην έχει την επιθυμία ή την ικανότητα να βοηθήσει, σύμφωνα με αναλυτές. «Αν κάποια δύναμη έχει επιρροή στον Πούτιν, αυτή είναι η Κίνα», δήλωσε ο Στιβ Τσανγκ, διευθυντής του Ινστιτούτου Κίνας του Πανεπιστημίου SOAS του Λονδίνου.

• Διαβάστε επίσης: Αποκαλυπτικές δορυφορικές εικόνες μετά την έκρηξη στη γέφυρα της Κριμαίας

Το πρόβλημα, σύμφωνα με τον Τσανγκ, είναι ότι «η εξωτερική πολιτική υπό τον Σι Τζινπίνγκ καθοδηγείται από την αρχή «πρώτα η Κίνα και όχι πρώτα ο κόσμος», πράγμα που σημαίνει ότι το Πεκίνο θα ζυγίζει τα πλεονεκτήματα ή τα μειονεκτήματα της εμπλοκής.

Η δέσμευση της Κίνας

Η Κίνα είναι το μόνο μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών που έχει δεσμευτεί να μη χρησιμοποιήσει πρώτη πυρηνικά όπλα. Είναι επίσης ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ρωσίας και αναμφισβήτητα η χώρα με τη μεγαλύτερη πολιτική επιρροή στη Μόσχα.

Ωστόσο, ορισμένοι αναλυτές λένε ότι το Πεκίνο έχει ελάχιστα κίνητρα για να βοηθήσει την Ουάσινγκτον να εκτονώσει την κρίση, λόγω της οργής του για τους χειρισμούς της κυβέρνησης του Τζο Μπάιντεν στις σχέσεις ΗΠΑ – Κίνας, ιδίως για το ζήτημα της Ταϊβάν.

Προσθέτουν ότι οι αμερικανικές πωλήσεις όπλων στο νησί με το οποίο η Κίνα ελπίζει να επανενωθεί μια μέρα, μαζί με τις πρόσφατες επισκέψεις υψηλόβαθμων Αμερικανών αξιωματούχων, θεωρούνται ότι ενθαρρύνουν το κυβερνών κόμμα της Ταϊβάν που τάσσεται υπέρ της ανεξαρτησίας.

«Αυτός είναι ένας κρίσιμος παράγοντας, διότι το Πεκίνο πρέπει να σκεφτεί: «Για ποιο λόγο το κάνω αυτό, δεδομένου ότι οι ΗΠΑ φαίνεται να εισάγουν αμείλικτα μέτρα κάθε δεύτερη μέρα για να βλάψουν τα κινεζικά συμφέροντα, από το εμπόριο μέχρι την τεχνολογία, από το ζήτημα της Ταϊβάν μέχρι τον Ινδο-Ειρηνικό»», δήλωσε ο Γιουάν Τζινγκντόνγκ, καθηγητής που ειδικεύεται στην κινεζική εξωτερική πολιτική στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ.

Έχει την ικανότητα;

Και ακόμη και αν το ήθελε, η Κίνα μπορεί να μην έχει την ικανότητα να πείσει τον Πούτιν να τερματίσει τον πόλεμο, δήλωσαν ορισμένοι ειδικοί, σύμφωνα με το  Eurasiareview.

«Η επιρροή της Κίνας στον πόλεμο της Ουκρανίας είναι πολύ περιορισμένη», δήλωσε ο Ζου Φενγκ, κοσμήτορας της Σχολής Διεθνών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Νανζίνγκ της ανατολικής Κίνας.

Δεδομένου ότι ο πόλεμος πηγαίνει εν πολλοίς εναντίον του Πούτιν, το να τον παροτρύνει να τον τερματίσει τώρα θα ισοδυναμούσε με το να του ζητήσει να αποδεχτεί την ήττα, δήλωσε ο Ζου.

«Μπορεί η Κίνα να τον πείσει; Να τον πείσει να πεθάνει με πολιτικό θάνατο; Δεν θα ακούσει», δήλωσε ο Ζου.

Ο Γιουάν συμφώνησε: «Ο Πούτιν θα πει απλώς «Σας ευχαριστώ, αλλά όχι ευχαριστώ». Πρέπει να σκεφτεί κάτι πιο σοβαρό, συμπεριλαμβανομένης της ίδιας της επιβίωσής του».

Ειρηνική λύση

Η Κίνα έχει ζητήσει δημοσίως διαπραγματεύσεις και ειρηνική λύση.

Σε συνάντηση με τον υπουργό Εξωτερικών της Ουκρανίας στο περιθώριο της συνόδου του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη τον περασμένο μήνα, ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Γουάνγκ Γι δήλωσε: «Ως υπεύθυνη μεγάλη χώρα και μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, η Κίνα ήταν πάντα προσηλωμένη στον διάλογο για την ειρήνη, χωρίς ποτέ να στέκεται στο περιθώριο, ούτε να ρίχνει λάδι στη φωτιά, ούτε να επιδιώκει ιδιοτελή οφέλη. Στεκόμαστε πάντα στο πλευρό της ειρήνης και θα συνεχίσουμε να διαδραματίζουμε εποικοδομητικό ρόλο».

Παρόλο που η στάση του Πεκίνου στον πόλεμο ήταν διφορούμενη – η Κίνα δεν καταδίκασε τη ρωσική εισβολή και, μαζί με τη Βραζιλία, την Γκαμπόν και την Ινδία, απείχε πρόσφατα από το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που καταδίκασε τα δημοψηφίσματα στην ανατολική Ουκρανία που υποστηρίχθηκαν από τη Μόσχα – το Πεκίνο απέφυγε να παράσχει στη Ρωσία πολιτική και στρατιωτική υποστήριξη.

Σε μια πρόσφατη συνάντηση μεταξύ Πούτιν και Σι, ο Ρώσος πρόεδρος αποκάλυψε ότι η Κίνα είχε ερωτήσεις και ανησυχίες σχετικά με τον πόλεμο.

Αναλυτές λένε ότι είναι πιθανό ο Σι να έχει προτείνει τρόπους αποκλιμάκωσης σε ιδιωτικές συζητήσεις με τον Πούτιν και άλλοι εικάζουν ότι η Κίνα μπορεί να μην πιστεύει ότι μια πυρηνική κρίση είναι επικείμενη.

Είναι πιθανό ότι η Κίνα «δεν πιστεύει ότι ο Πούτιν θα χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα επειδή ο Πούτιν δεν είναι αυτοκτονικός», δήλωσε ο Ζου. «Η προσωπική πολιτική καριέρα του Πούτιν θα υποστεί τεράστιο αντίκτυπο και η Ρωσία θα υποβαθμιστεί σε κάποιο είδος αποτυχημένου κράτους», σημείωσε ο ίδιος. 

Η μεγαλύτερη ανησυχία του Πεκίνου

Ο Σάιμον Τσεν, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Ταϊβάν, δήλωσε ότι η μεγαλύτερη ανησυχία για το Πεκίνο είναι ότι ο Πούτιν θα χάσει την πολιτική του δύναμη λόγω μιας ολικής ήττας στον πόλεμο.

«Θα μπορούσε να πλήξει τις πιθανότητες του Πούτιν να εξασφαλίσει άλλη μια θητεία στο αξίωμα στις προεδρικές εκλογές του 2024 και να ενισχύσει τις πιθανότητες των δημοκρατικών κομμάτων της αντιπολίτευσης στη Ρωσία, τα οποία βρίσκονται κοντά στις ΗΠΑ», δήλωσε ο Τσεν.

«Αυτό δεν είναι επωφελές για την Κίνα και είναι κάτι που η Κίνα δεν θέλει πραγματικά να δει. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το Πεκίνο θέλει και οι δύο πλευρές να διαπραγματευτούν τον τερματισμό του πολέμου», πρόσθεσε.

Η Μόσχα χάνοντας τον πόλεμο θα μπορούσε να αποδυναμώσει τον ισχυρότερο πολιτικό σύμμαχο της Κίνας έναντι των ΗΠΑ, δήλωσε ο Γιουάν.

«Η πλήρης ήττα της Ρωσίας θα άφηνε την Κίνα (σ.σ. μόνη) απέναντι στις ΗΠΑ και τους Ευρωπαίους και Ασιάτες συμμάχους και εταίρους της και θα καταστήσει πολύ δύσκολο για την Κίνα να επιτύχει αυτό που έχει θέσει ως στόχο», δήλωσε ο Γιουάν.

«Κορυφαίος παγκόσμιος ειρηνοποιός»

Ο Τσανγκ του SOAS υποστήριξε ότι μπορεί να είναι προς το συμφέρον της Κίνας να διαδραματίσει πολύ ισχυρότερο διαμεσολαβητικό ρόλο, ακόμη και αν κορυφαίοι Κινέζοι αξιωματούχοι μπορεί να μην το θεωρούν αυτό ωφέλιμο.

«Εάν η Κίνα τερματίσει επιτυχώς τον πόλεμο, θα αναδειχθεί ως κορυφαίος παγκόσμιος ειρηνοποιός και θα κάνει πολύ καλό στην παγκόσμια εικόνα της Κίνας, ενώ το τέλος του πολέμου θα αποφέρει και οικονομικά οφέλη», δήλωσε ο Τσανγκ. «Το πρόβλημα είναι ότι ο Σι δεν μπορεί να το δει και κανείς στην κινεζική κυβέρνηση δεν τολμά να του το πει», τόνισε χαρακτηριστικά.

Η προσπάθεια για τον τερματισμό της σύγκρουσης στην Ουκρανία θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει την Κίνα να επιτύχει μακροπρόθεσμους γεωπολιτικούς στόχους και να διορθώσει την εικόνα της με άλλους τρόπους, λένε οι αναλυτές.

Ο Άλαν Τσονγκ, αναπληρωτής καθηγητής στη Σχολή Διεθνών Σπουδών S. Rajaratnam στη Σιγκαπούρη, λέει ότι η σύγκρουση στην Ουκρανία έχει χρησιμοποιηθεί από την Ταϊβάν για να ισχυριστεί ότι η Κίνα θα εισβάλει σύντομα στο νησί. Η αμερικανική κυβέρνηση, ωστόσο, έχει πει ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι το Πεκίνο προετοιμάζεται για εισβολή.

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τροφοδοτεί επίσης τις ευρωπαϊκές υποψίες ότι η φιλόδοξη διηπειρωτική εμπορική διαδρομή του Πεκίνου – η Πρωτοβουλία Ζώνη και Δρόμος – κρύβει  αυτοκρατορικές προθέσεις και παγίδες χρέους για να πέσουν οι χώρες, θέση που το Πεκίνο αρνείται σταθερά. 

Μικρή αξία

Η Κίνα, ωστόσο, μπορεί να θεωρήσει ότι η βελτίωση της εικόνας έχει μικρή αξία.

«Η βελτίωση της εικόνας δεν θα λύσει το πρόβλημα της Κίνας με την Ταϊβάν. Μπορεί να μην οδηγήσει καν τις ΗΠΑ να υιοθετήσουν μια λιγότερο δυναμική προσέγγιση απέναντι στην Ταϊβάν, οπότε θα μπορούσε κανείς να πει ότι χρειάζονται θετικά κίνητρα για να ωθήσουν τις θέσεις της Κίνας», δήλωσε ο Σουν Γιουν, διευθυντής του προγράμματος για την Κίνα στο Κέντρο Στίμσον που εδρεύει στην Ουάσινγκτον.

Τελικά, η δράση ή η αδράνεια του Πεκίνου στον πόλεμο της Ουκρανίας φαίνεται να βασίζεται στις σχέσεις του με την Ουάσινγκτον.

Η αναζήτηση κινεζικής βοήθειας με τη Ρωσία, ενώ «φουντώνει τις φλόγες» για την Ταϊβάν, «δεν λειτουργεί», δήλωσε ο Κινέζος αναλυτής Ζου, αντικατοπτρίζοντας την άποψη του Πεκίνου. «Αν θέλετε να βοηθήσει η Κίνα, γιατί συμπεριφέρεστε στην Κίνα με τον τρόπο που το κάνετε;», αναρωτιέται.