Οι νέες απειλές Ερντογάν, η ανάγκη για διάλογο και η σημασία των προσώπων

«Αν χρειαστεί δεν θα παραλείψουμε να υπερασπιστούμε τα δικαιώματα και τα συμφέροντα της χώρας μας έναντι της Ελλάδας, χρησιμοποιώντας όλα τα μέσα που έχουμε στη διάθεσή μας. Αυτό να το ξέρουν καλά». Και το ερώτημα που τίθεται είναι στήνει σκηνικό «πολέμου» ο τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ή εξαπολύει κενές περιεχομένου απειλές;

Η δήλωση Ερντογάν η οποία έγινε μετά το υπουργικό συμβούλιο στην Τουρκία, που μεταξύ των θεμάτων που εξέτασε ήταν και η «στρατικοποίηση των νησιών», οι «προκλήσεις» από την πλευρά της Ελλάδας και οι τρόποι αντίδρασης της Άγκυρας, συνιστά σύμφωνα με κυβερνητικές και διπλωματικές πηγές μία σημαντική κλιμάκωση της ρητορικής. Μία κλιμάκωση που για πολλούς δίνει την εικόνα ότι ο Ερντογάν θέλει να αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο ενός «ατυχήματος». Και τις προβλέψεις, τόσο από την Άγκυρα όσο και από την Αθήνα να αναφέρουν ότι η ρητορική του τούρκου προέδρου θα συνεχιστεί και θα κλιμακωθεί περαιτέρω όσο πλησιάζουμε στο 2023.

Διαβάστε επίσης: Με Σλούκα στο Super Cup o Ολυμπιακός

Πληροφορίες σημειώνουν ότι αυτό ήταν – μεταξύ άλλων – και αντίδραση του τούρκου προέδρου στην κριτική και την πίεση που δέχεται από την αντιπολίτευση, κάθε φορά που επιχειρεί να χαμηλώσει τους τόνους και δε σε ένα προεκλογικό σκηνικό. Οι δηλώσεις του τον έχουν ήδη εγκλωβίσει σε ένα αδιέξοδο, κρατώντας ερμητικά κλειστούς τους διαύλους επικοινωνίας με την Ελλάδα σε όλα τα επίπεδα και μην επιτρέποντας στην ένταση να εκτονωθεί.

Παράγοντας εκλογές

Με την ένταση να μπορεί να εξελιχθεί και σε ένα προεκλογικό «υπερόπλο», τόσο για την Τουρκία, όσο και για την Ελλάδα, αναλυτές και διπλωμάτες προειδοποιούν για την αναβάθμιση του κινδύνου. Και κυρίως για την ανάγκη η ελληνική πλευρά να μην διολισθήσει στον «κατήφορο» της Άγκυρας. Με την ψυχραιμία να αναδεικνύεται στο ισχυρότερο όπλο σε αυτό το «πολεμικό σκηνικό» που επιχειρείται να διαμορφωθεί.

Ορισμένοι διπλωμάτες δε δηλώνουν ότι δεν μπορεί να αποκλειστεί ακόμα και το ενδεχόμενο ο Ερντογάν να επιδιώκει να χτίσει ένα αφήγημα που θα προετοιμάσει ένα ενδεχόμενο επεισόδιο και να περιμένει να πυροδοτήσει την έκρηξη, όταν και όποτε θεωρήσει ότι τον εξυπηρετεί για να το αξιοποιήσει. Για κάποιους άλλους ωστόσο για όσο οι απειλές συνεχίζονται σε επίπεδο ρητορικής είναι πιο δύσκολο να υπάρξει ένα «επεισόδιο» στο πεδίο.

Μέγα ζητούμενο ο διάλογος και τα πρόσωπα

Σε ένα εκρηκτικό σκηνικό, όπως η παρούσα κατάσταση, ο διάλογος παραμένει το μεγάλο ζητούμενο, όπως υπογραμμίζει στο in o καθηγητής Διεθνούς Δικαίου, Πέτρος Λιάκουρας.  «Πρέπει να αναζητηθεί το πρόσωπο το οποίο θα μπορεί να μιλάει από την πλευρά της Αθήνας με τον εκπρόσωπο του Ερντογάν, Ιμπραχήμ Καλίν» σημειώνει. Τονίζει δε ότι για να ανοίξει ξανά ο δίαυλος Μητσοτάκη – Ερντογάν, στο σημείο που έχουμε φτάσει «χρειάζεται ιδιαίτερη προσπάθεια και πολύ καλή προετοιμασία».

Ο Πέτρος Λιάκουρας αναφέρει ότι ο διάλογος «δεν θα είναι εύκολος και πρέπει να πρόσωπο που θα αναλάβει την συγκεκριμένη αποστολή να έχει τα κατάλληλα προσόντα», ώστε να «μπορεί να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, να είναι σε θέση να ελίσσεται και να μπορεί να πάρει αποφάσεις, εάν υπάρξει κάποια κίνηση από την τουρκική πλευρά».

Απαντώντας στο ερώτημα εάν σε περιόδους τέτοιου επιπέδου έντασης είναι δυνατό να υπάρξει διάλογος ο καθηγητής διεθνούς δικαίου είναι απόλυτος: «σε συνθήκες έντασης είναι πιο απαραίτητος από ποτέ ο διάλογος. Στόχος πρέπει να είναι να ξεφύγουμε από τις αγκυλώσεις και για αυτό επιβάλλεται ο διάλογος. Και αυτός να είναι προσανατολισμένος στα ζητήματα που θέλουμε να δώσουμε προτεραιότητα για λύσεις». Και για αυτό έχουν μεγάλη σημασία, επιμένει, τα πρόσωπα που θα επιλεγεί να εμπλακούν στη διαδικασία.

«Στην ένταση στο τέλος η ευθύνη μπορεί να ανήκει στον έναν. Αλλά οι επιπτώσεις της βαρύνουν και τους δύο και επιβαρύνουν τη σχέση η οποία χωρίς την επαφή θα συνεχίσει να βάλλεται από την ένταση για την διακοπή της οποίας έχει ευθύνη και η πλευρά που θίγεται, να αναζητήσει την επαφή που πρέπει να επισπεύσει», σημειώνει ο Πέτρος Λιάκουρας υπογραμμίζοντας ότι αυτή πρέπει να σταματήσει. Ξεκαθαρίζει δε ότι η «αποτροπή δεν απαλείφει την ένταση, αντιθέτως την συντηρεί».

Αντιστροφή της ρητορικής

Αναφερόμενος στο διάβημα της Τουρκίας προς τις ΗΠΑ, για τη «στρατικοποίηση» των νησιών, με επίκεντρο την Λέσβο και τη Σάμο, αλλά και την επιστολή του τούρκου ΥΠΕΞ, Μεβλούτ Τσαβούσογλου στον ΟΗΕ, ο Πέτρος Λιάκουρας παρατηρεί ότι η Άγκυρα επιχειρεί αντιστροφή των επιχειρημάτων της Ελλάδας, επισημαίνοντας ότι επιχειρεί να εμφανιστεί παραπονούμενη προσπαθώντας να απαντήσει στα ζητήματα που έθεσε στο Κογκρέσο – για παράδειγμα – ο Κυριάκος Μητσοτάκης.

Ο καθηγητής διεθνούς δικαίου σημειώνει ακόμα ότι «αυτή η περίοδος που διανύουμε τώρα με την Τουρκία είναι από τις χειρότερες στιγμές στις σχέσεις Αθήνας – Άγκυρας από το 1974 μέχρι και σήμερα».

Η δραματική προειδοποίηση Δένδια

Ο ΥΠΕΞ, Νίκος Δένδιας στις δικές του επιστολές προς την ΕΕ, το ΝΑΤΟ και τον ΟΗΕ, αρκετές μέρες πριν την τελευταία ομιλία Ερντογάν, είχε περιγράψει την κατάσταση των τουρκικών απειλών σε ιδιαίτερα απαισιόδοξους τόνους.

Τόνιζε δε ότι «αν αποτύχουμε στο να το κάνουμε εγκαίρως (σ.σ. να καταδικάσουμε την τουρκική προκλητικότητα) ή υποτιμήσουμε τη σοβαρότητα του ζητήματος, ρισκάρουμε να δημιουργήσουμε μια κατάσταση παρόμοια με αυτή που εκτυλίσσεται σε άλλο σημείο της ηπείρου μας. Αυτό είναι κάτι που κανείς από εμάς δεν εύχεται να δει». Προειδοποιώντας επί της ουσίας για ένα νέο πολεμικό μέτωπο σε ευρωπαϊκό έδαφος και μία σύγκρουση μεταξύ δύο συμμάχων του ΝΑΤΟ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Τουρκία βάζει πλέον στο κάδρο των επιθέσεων της απέναντι στην Αθήνα και την Ουάσιγκτον, επιχειρώντας να στοχοποιήσει την ελληνοαμερικανική αμυντική συνεργασία, με αιχμή – κυρίως – τη βάση της Αλεξανδρούπολης, αλλά και το εξοπλιστικό πρόγραμμα της Ελλάδας. Το διάβημα για τον εξοπλισμό Λέσβου και Σάμου άλλωστε έγινε εκτός από την Ελλάδα και προς τις ΗΠΑ καθώς ο Ερντογάν αντιμετωπίζει ιδιαίτερη κριτική για το πώς κατάφερε να διαταράξει τις ισορροπίες ανάμεσα σε Ελλάδα – Τουρκία – ΗΠΑ και Κύπρο, τόσο για το ζήτημα των βάσεων και των εξοπλιστικών, όσο και για την απόφαση της Ουάσιγκτον να άρει το εμπάργκο όπλων απέναντι στη Λευκωσία. Για να στείλει και αυτή τα δικά της μηνύματα.