Ερχεται θύελλα στην οικονομία – Φόβοι για εκρηκτικό κλίμα

Πυκνώνουν τα σύννεφα πάνω από την παγκόσμια οικονομία, εξαιτίας της αβεβαιότητας που προκαλούν ο πόλεμος στην Ουκρανία και η εκτόξευση των διεθνών τιμών της ενέργειας, με φόντο την κίνηση του Κρεμλίνου να κλείσει τη στρόφιγγα φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Ολο και περισσότεροι αναλυτές μιλούν για σενάρια ύφεσης από το 2023 και προειδοποιούν για πληθωρισμό διαρκείας… (στην ευρωζώνη ξεπερνά το 8%). Ακόμη ηχεί το καμπανάκι που χτύπησαν πρόσφατα διάσημοι επενδυτές για τους κινδύνους που ελλοχεύουν, αφήνοντας μάλιστα να εννοηθεί ότι τα χειρότερα έρχονται…

Το εκρηκτικό κλίμα που διαμορφώνεται και οι αλυσιδωτές επιπτώσεις σε εισοδήματα και κατανάλωση υπονομεύουν την ανάκαμψη του ΑΕΠ και την πορεία εξυπηρέτησης του ιδιωτικού χρέους, αναβιώνοντας τις ανησυχίες για ενδεχόμενη νέα κρίση στα ευρωομόλογα και στο κόστος δανεισμού. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, η ελληνική οικονομία καλείται να τηρήσει ευλαβικά τους δημοσιονομικούς στόχους και να παραμείνει προσηλωμένη σε αυτούς. Ηδη, το πρωτογενές έλλειμμα έχει αναθεωρηθεί από το 1,4% του ΑΕΠ στο 2% του ΑΕΠ προκειμένου να «σηκώσει» το βάρος των κυβερνητικών παρεμβάσεων άνω των 3,2 δισ. ενώ και επί τα χείρω έχει αναθεωρηθεί και αύξηση του ΑΕΠ, το οποίο εκτιμάται πλέον ότι θα «κλείσει» κοντά στο 3% από 4,5% προ πολέμου. Την ίδια στιγμή που το γεωπολιτικό ρίσκο και ο εκλογικός κύκλος εντείνουν για τους επόμενους μήνες την αβεβαιότητα των αγορών, οι οποίες απεχθάνονται την ακυβερνησία.

Πληθωρισμός

Το ράλι ανατρέπει τους σχεδιασμούς

Στην πορεία του πληθωρισμού, ο οποίος αποτελεί το μεγάλο αγκάθι, βρίσκονται στραμμένα τα βλέμματα. Ο προβληματισμός στο οικονομικό επιτελείο επικεντρώνεται στις τιμές φυσικού αερίου καθώς αποτελεί έναν δείκτη για τις επιπτώσεις στην οικονομία και στη δημοσιονομική πορεία της χώρας. Οι υπολογισμοί του υπουργείου Οικονομικών για την εξέλιξη του ΑΕΠ έχουν «ταβάνι» τα 100 δολάρια τη μεγαβατώρα έως το τέλος του έτους, όπως και για το φυσικό αέριο. Ο λογαριασμός δείχνει ότι τα 10 ευρώ αύξησης στο φυσικό αέριο κόβουν από την οικονομία 500-600 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση, ενώ απαιτεί περί τα 300-400 εκατ. ευρώ αύξηση δαπανών από τον προϋπολογισμό. Καμπανάκι χτυπά το γεγονός ότι αν και ο βασικός μοχλός ανόδου του πληθωρισμού είναι η αύξηση κατά 39% του ενεργειακού κόστους, οι τιμές των μη επεξεργασμένων τροφίμων ήταν υψηλότερες κατά 9% και οι τιμές των μη ενεργειακών βιομηχανικών αγαθών αυξήθηκαν κατά 4,2%. Υπό αυτό το κλίμα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ετοιμάζει τα όπλα της, που είναι η αύξηση των επιτοκίων προκειμένου να ανακόψει την άνοδο των τιμών. Αναμένεται μια πρώτη αύξηση των επιτοκίων κατά 0,25% μέσα στον επόμενο μήνα και θα φανεί αν η κίνηση αυτή θα έχει αποτέλεσμα και αν θα οδηγήσει σε μία νέα αύξηση των επιτοκίων από τον Σεπτέμβριο.

Μετοχές – ομόλογα

Οι προκλήσεις του φθινοπώρου

Με τον πληθωρισμό να εκτινάσσεται σε υψηλά πολλών δεκαετιών και τις κεντρικές τράπεζες να έχουν ξεκινήσει τον πιο επιθετικό κύκλο αυξήσεων επιτοκίων από τα τέλη της δεκαετίας του 1980, πιέζοντας την ανάπτυξη και τη χρηματοοικονομική σταθερότητα, εύλογα αυξάνονται και οι προκλήσεις και για την ελληνική οικονομία, τις αγορές ομολόγων και μετοχών. Η εκτίναξη του κόστους δανεισμού της Ελλάδας για 10 χρόνια, από το ιστορικό χαμηλό του 0,53% μόλις τον περασμένο Αύγουστο στην περιοχή του 3,87% σήμερα (από 4,65% πριν από λίγες ημέρες) δεικνύει εξάλλου και το πόσο ευάλωτες είναι οι χώρες της περιφέρειας του ευρώ σε κάθε διεθνή αναταραχή. Αυτή τη φορά πάντως, σε αντίθεση με την πρώτη κρίση χρέους της ευρωζώνης που κυριάρχησε η Ελλάδα, στο επίκεντρο των πιέσεων βρίσκεται η Ιταλία, καθώς θα πρέπει να προχωρήσει σε σημαντικές αναχρηματοδοτήσεις του χρέους της. Για να αποφευχθεί μία δεύτερη κρίση χρέους, σε έκτακτη συνεδρίασή της, στα μέσα της περασμένης εβδομάδας, η ΕΚΤ ανακοίνωσε τον σχεδιασμό ενός νέου εργαλείου για τη στήριξη των υπερχρεωμένων χωρών του Νότου, ώστε να προχωρήσει απερίσπαστα στις επικείμενες αυξήσεις επιτοκίων. Οσον αφορά τις προσδοκίες για το Χρηματιστήριο της Αθήνας, ενώ οι περισσότερες μεγάλες διεθνείς αγορές έχουν πλέον μετακινηθεί σε έδαφος bear market (πτώση τουλάχιστον 20% φέτος), οι ελληνικές μετοχές σημειώνουν ηπιότερες απώλειες (περίπου 6%). Το ΧΑ λένε οι αναλυτές θα ακολουθεί με ηπιότερους ρυθμούς τη διεθνή τάση με τους επενδυτές να έχουν τα μάτια τους στραμμένα στις επιχειρηματικές συμφωνίες, τις επιπτώσεις του ενεργειακού κόστους στα εταιρικά κέρδη, στις τουρκικές προκλήσεις και φυσικά στο ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών το φθινόπωρο, καθώς η έκβασή τους θα καθορίσει και την πορεία των μετοχών.

Ελληνική οικονομία

Το δυσμενές σενάριο δεν μπορεί να αποκλειστεί

Το δυσμενές σενάριο για την ελληνική οικονομία, αν και δεν είναι ακόμη ορατό, δεν μπορεί να αποκλειστεί. Στην περίπτωση που επαληθευεί όμως, οι αυξημένες τιμές ενέργειας θα προκαλέσουν ένα νέο κύμα ακρίβειας και θα πιέσουν το διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών. Αυτό με τη σειρά του θα πλήξει τις πωλήσεις σε κλάδους ελαστικής ζήτησης.

Επιβαρυντικά θα λειτουργήσει και η βέβαιη επιστροφή των επιτοκίων στην ευρωζώνη σε θετικό έδαφος μέχρι τέλος του έτους, επιδρώντας στο κόστος εξυπηρέτησης των χορηγήσεων στην Ελλάδα. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με μία ενδεχόμενη συρρίκνωση των εισοδημάτων και του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων, θα μπορούσε να οδηγήσει στη δημιουργία μιας νέας γενιάς κόκκινων δανείων. Επιπρόσθετα η άνοδος των επιτοκίων αναπόφευκτα θα προκαλέσει την αναβολή κάποιων επενδυτικών σχεδίων που θα υλοποιούνταν με τραπεζική χρηματοδότηση.

Πάντως οι τραπεζικές διοικήσεις παραμένουν αισιόδοξες ότι η χώρα θα παραμείνει σε αναπτυξιακή τροχιά φέτος, παρά τις δύσκολες συνθήκες που δημιουργούν η γεωπολιτική αβεβαιότητα, η ενεργειακή κρίση και ο πληθωρισμός. Κλειδί για αυτό, κατά τις τράπεζες, είναι το μεγάλο κρατικό μαξιλάρι ρευστότητας που σήμερα βρίσκεται σε επίπεδα άνω των 30 δισ. ευρώ και εκτιμάται ότι θα ενισχυθεί έως και 10 δισ. ευρώ μετά το πέρας της τουριστικής περιόδου.

Ως εκ τούτου, η κυβέρνηση θα μπορεί να υποστηρίξει με την επιδοματική της πολιτική νοικοκυριά και επιχειρήσεις, στον βαθμό που οι οικονομικές εξελίξεις το επιβάλλουν. Ταυτόχρονα, με την αναμενόμενη επιστροφή των ταξιδιωτικών εσόδων κοντά στα επίπεδα του 2019, μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων, ελεύθερων επαγγελματιών, αλλά και νοικοκυριών, λόγω των θετικών τάσεων στην αγορά εργασίας, θα μπουν στο φθινόπωρο με γεμάτα ταμεία και πορτοφόλια για την αντιμετώπιση ενός πιθανού πισωγυρίσματος στην οικονομία.

Παγκόσμια οικονομία

Το φάντασμα της ύφεσης είναι ήδη εδώ

Οι αναλυτές προειδοποιούν για ένα δυσμενές σενάριο λόγω του πολέμου του Πούτιν και των αυξήσεων των επιτοκίων, έπειτα από μια τουριστική περίοδο-ρεκόρ. Την ώρα που η πορεία της αμερικανικής οικονομίας προκαλεί ήδη ανησυχία.

Το φάντασμα της ύφεσης είναι ήδη εδώ. Είναι δύσκολο να το δει κανείς, δεδομένων των εξαιρετικών προβλέψεων του ευρωπαϊκού τουριστικού τομέα για το φετινό καλοκαίρι και της εμφανούς βελτίωσης της αγοράς εργασίας. Αλλά οι ειδικοί κάνουν λόγο για δυσοίωνα σενάρια όταν τελειώσει το καλοκαίρι. Η ανάκαμψη που θα έπρεπε να είχε σημειωθεί μετά τη δύσκολη περίοδο της πανδημίας εξασθενεί εν μέσω ανεξέλεγκτου πληθωρισμού και των επιπτώσεων του πολέμου στην Ουκρανία που είναι ορατά σε όλες τις χώρες. Γι’ αυτό και οι ανησυχίες πληθαίνουν, γράφει η ισπανική εφημερίδα «El Pais».

Αυτή την εβδομάδα η Wall Street εισήλθε σε πτωτική πορεία αφού συσσώρευσε απώλειες άνω του 20% και η καμπύλη επιτοκίων της έχει αντιστραφεί, δύο φαινόμενα που θεωρούνται προοίμια του δυσμενούς σεναρίου για το οποίο μιλούν οικονομολόγοι και επιχειρηματίες. Δεν είναι ενθαρρυντικά ούτε τα μηνύματα που έρχονται από την Κίνα, με την πρόβλεψη για ανάπτυξη να έχει μειωθεί στο 3,3%. Στην Ευρώπη, η ιστορία θα μπορούσε να είναι ακόμη πιο ζοφερή από ό,τι στις ΗΠΑ λόγω της προοπτικής ενός ρωσικού ενεργειακού μποϊκοτάζ, λέει ο βρετανός οικονομικός ιστορικός Ανταμ Τουζ. Γι’ αυτό και όλοι παρακολουθούν με μεγάλο ενδιαφέρον τις κινήσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

ΝΑΤΑΣΑ ΜΠΑΣΤΕΑ

ΑΓΗΣ ΜΑΡΚΟΥ

ΤΑΣΟΣ ΜΑΝΤΙΚΙΔΗΣ

ΕΛΕΝΗ ΣΤΕΡΓΙΟΥ