Ουκρανός αναλυτής: Τι ρόλο παίζει η Τουρκία στον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο

«Εάν η Ουκρανία αρχίσει να επικρίνει την τουρκική κυβέρνηση για τις ενέργειές της σε σχέση με τον πόλεμο που εξαπέλυσε η Ρωσία εναντίον του κράτους μας, τότε ας το κάνει τμηματικά και με συγκεκριμένο στόχο, γιατί είναι γεγονός ότι η Αγκυρα κατάφερε να πάρει μια πολύ άνετη θέση «πάνω από τις μάχες».

Τα κλεμμένα σιτάρια

Αυτό σημειώνει η ουκρανική ιστοσελίδα «RBC-Ukraine» σε ανάλυση του Ιλία Κούσα, ειδικού αναλυτή στο Ουκρανικό Ινστιτούτο για το Μέλλον, ο οποίος τονίζει ότι δεν έχει νόημα να επικρίνουμε το ίδιο το γεγονός του εμπορίου με τη Ρωσία, αλλά ναι, για το γεγονός ότι η Τουρκία αποδέχεται ή περνά μέσα από την επικράτειά της τα κλεμμένα σιτάρια (της Ουκρανίας από τη Ρωσία).

Η Τουρκία δεν θα κάνει τίποτα απλώς και μόνο επειδή την επικρίνουν – αν όλο το ΝΑΤΟ δεν μπορεί να τους πείσει να δεχτούν τη Σουηδία και τη Φινλανδία, τότε τι μπορούμε να κάνουμε σε αυτό το θέμα», λέει ο Κούσα.

Σύμφωνα με τον ίδιο, από την αρχή του πολέμου μεγάλης κλίμακας στην Ουκρανία, η Τουρκία μπόρεσε να πάρει μια πολύ βολική θέση «πάνω από τις μάχες», η οποία της επιτρέπει να προωθήσει τις υπηρεσίες της ως ενδιάμεσος, δικαιολογώντας την απουσία κυρώσεων εναντίον της Ρωσικής Ομοσπονδίας, διατηρώντας σχέσεις τόσο με το Κίεβο όσο και με τη Μόσχα, κλπ.

Ούτε φίλος ούτε εχθρός

Οι αναλυτές λένε ότι ο Ερντογάν (φωτογραφία αρχείου, επάνω, από τη hurriyetdailynews.com) ακολουθεί ένα μοτίβο που έχει χρησιμοποιήσει επανειλημμένα σε περισσότερες από δύο δεκαετίες δημόσιας ζωής, μετατρέποντας τις κρίσεις σε πολιτικές ευκαιρίες.

Φίλος με τον Ζελένσκι… (φωτογραφία Reuters)

Η προσέγγισή του βασίζεται στην εξαγωγή υπηρεσιών τόσο σε φίλους όσο και σε εχθρούς, χρησιμοποιώντας τον ρόλο του στις διεθνείς υποθέσεις για να βελτιώσει την εικόνα του εντός της χώρας», αναφέρει για τους ελιγμούς του Ερντογάν στη ρωσο-ουκρανική αντιπαράθεση η Wall Street Journal.

Πράγματι, η εικόνα αυτή και η υποστήριξή της εντός της ίδιας της Τουρκίας είναι πλέον εξαιρετικά σημαντική για τον Ερντογάν. Σε ένα χρόνο θα διεξαχθούν στη χώρα προεδρικές και βουλευτικές εκλογές και η νίκη της σημερινής κυβέρνησης σε αυτές δεν είναι σε καμία περίπτωση εξασφαλισμένη. Λόγω των προσωπικών αποφάσεων του προέδρου, ο πληθωρισμός έχει αυξηθεί σε περισσότερο από 70% σε ένα χρόνο, οι τιμές των τροφίμων έχουν σχεδόν διπλασιαστεί.

Αυτό εξηγεί γιατί η Αγκυρα δεν θα επιτρέψει στον εαυτό της κανένα μέτρο κατά της Ρωσικής Ομοσπονδίας που θα μπορούσε να βλάψει την τουρκική οικονομία. Ετσι, η μεγαλύτερη τουριστική ροή – περίπου 4,6 εκατομμύρια άνθρωποι – έρχεται στην Τουρκία από τη Ρωσία.

Πάνω από το ήμισυ του φυσικού αερίου που εισάγει η Τουρκία προέρχεται επίσης από τη Ρωσική Ομοσπονδία. Διακυβεύεται ένα κοινό έργο κατασκευής πυρηνικού σταθμού παραγωγής ενέργειας Ρωσίας – Τουρκίας αξίας 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Διέξοδο στην εξωτερική πολιτική

Οπως συμβαίνει συχνά σε εσωτερικές κρίσεις, οι αρχές της χώρας προσπαθούν να βρουν διέξοδο στην εξωτερική πολιτική. Κυριολεκτικά, τις τελευταίες εβδομάδες, εκτός από τη συμμετοχή στην ουκρανορωσική αντιπαράθεση, η Τουρκία έχει ξεκινήσει ή εντείνει μια σειρά από συγκρούσεις.

Συγκεκριμένα, εμπόδισε τη Σουηδία και τη Φινλανδία να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, κατηγορώντας και τις δύο χώρες ότι υποστηρίζουν τα κουρδικά εθνικά κινήματα. Και παράλληλα, ανακοίνωσε νέα στρατιωτική επιχείρηση στη βόρεια Συρία κατά των Κούρδων.

Επιπλέον, η μακροχρόνια ελληνοτουρκική σύγκρουση κλιμακώθηκε για αμφισβητούμενα εδάφη και κοιτάσματα στο Αιγαίο Πέλαγος.

Ο Ερντογάν έκανε μια σειρά από εξαιρετικά αιχμηρές ανθελληνικές δηλώσεις, καλώντας την Αθήνα να «συνέλθει» για να αποτρέψει την επανάληψη των γεγονότων πριν εκατό χρόνια, αναφερόμενος στη σφαγή του χριστιανικού πληθυσμού στην πόλη της Σμύρνης το 1922, όταν πολλές δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι, στην πλειονότητά τους Ελληνες, σκοτώθηκαν. Ταυτόχρονα, αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι τόσο η Τουρκία όσο και η Ελλάδα είναι μέλη του ΝΑΤΟ.

…φίλος και με τον Πούτιν (φωτογραφία Reuters)

Ωστόσο, η τουρκική κοινωνία από αυτή την άποψη διακρίνεται από πολύ ιδιόμορφες διαθέσεις. Είναι δύσκολο να τους χωρίσουμε στα συνήθη σχήματα «φιλορωσικά – αντιρωσικά» ή «φιλοδυτικά – αντιδυτικά». Ετσι, παρά το γεγονός ότι η πλειοψηφία των Τούρκων καταδικάζει τη ρωσική επίθεση κατά της Ουκρανίας, σχεδόν οι μισοί πολίτες πιστεύουν ότι οι Αμερικανοί και η Βορειοατλαντική Συμμαχία, η οποία περιλαμβάνει την ίδια την Τουρκία, ευθύνονται για αυτήν.

Συγκρούονται τα γεωπολιτικά συμφέροντα

Είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς ότι τα γεωπολιτικά συμφέροντα της Τουρκίας συγκρούονται με τα συμφέροντα της Ρωσίας σε πολλούς σημαντικούς τομείς. Πρώτα από όλα στη Συρία, αλλά και στη Λιβύη και στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Και φυσικά στην Ουκρανία, η στρατιωτική νίκη της Ρωσίας και η απότομη ενίσχυση των θέσεών της στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, σίγουρα δεν είναι προς το συμφέρον της Τουρκίας.

Αυτό υποσκάπτει το αμοιβαίο οικονομικό συμφέρον Αγκυρας και Μόσχας και γι΄αυτό οδηγεί σε μια διαρκή αναζήτηση ισορροπίας μεταξύ συνεργασίας και εχθρότητας.

«Η ουκρανική δίνη θα μπορούσε να προσφέρει άλλο ένα όφελος για τον Ερντογάν, δίνοντάς του την ευκαιρία να αναλάβει τον ρόλο του ηγέτη στην αντιμετώπιση των περιφερειακών προβλημάτων και από τη διαδικασία αυτή να αναδειχθεί η ιδέα ότι η Τουρκία είναι παγκόσμιος ηγέτης, μαζί με τη Γερμανία, τη Γαλλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες» έγραψε στα τέλη Μαρτίου το Foreign Policy.

Επομένως, παρ’ όλες τις προσεγγίσεις της Τουρκίας προς τη Ρωσική Ομοσπονδία, το να την αποκαλεί κανείς σύμμαχο της Ρωσίας είναι θεμελιωδώς λάθος. Ο Ερντογάν ακολουθεί μια υβριδική πολιτική έναντι της Ουκρανίας, της Δύσης και της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

Δύο πρόσωπα

Ετσι, παρά το γεγονός ότι η Τουρκία δεν έχει ενταχθεί στις αντιρωσικές κυρώσεις, υπόσχεται να μην παρέχει παραθυράκια για την παράκαμψή τους. Και ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου μπορεί να έχει συνάντηση με τον Σεργκέι Λαβρόφ και να εκφράζει την ελπίδα για «ενίσχυση της ρωσοτουρκικής συνεργασίας» και λίγες μέρες αργότερα, σε συνάντηση με τον τσέχο ομόλογό του, να συμφωνεί ότι η Ρωσική Ομοσπονδία είναι «μία από τις δύο κύριες απειλές του σύγχρονου κόσμου».

«Η Τουρκία, χρησιμοποιώντας το υπόβαθρο που έχει δημιουργήσει η Ουκρανία, προσπαθεί να κινηθεί σε εκείνες τις περιοχές κρίσης στις οποίες δεν θα είχε μετακινηθεί σε καιρό ειρήνης. Εκμεταλλεύεται την αποδυνάμωση των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσικής Ομοσπονδίας, την ενασχόλησή τους με την Ουκρανία, για να προχωρήσει στη Συρία.

Εκμεταλλεύεται το γεγονός ότι το ΝΑΤΟ οφείλει να επιδείξει αλληλεγγύη – για να προωθήσει τα συμφέροντά του σε σχέση με την (διένεξη της Τουρκίας με την) Ελλάδα, επίσης θα ήθελε να δεχτεί γρήγορα τη Σουηδία και τη Φινλανδία – και θέτει το θέμα με τους Κούρδους, ενώ στην ίδια λογική προσπαθεί να αποσπάσει τα μέγιστα από αυτή την κατάσταση για να ενισχύσει τις θέσεις της.

MUST READ

Γκος στο «10»: «Τώρα βλέπετε τις πραγματικές δυνατότητές μας»

Υπό αυτή την έννοια, η Τουρκία και ο πρόεδρός της επιδεικνύουν ένα σχεδόν τέλειο παράδειγμα πολιτικού πραγματισμού στην εξωτερική πολιτική, καθοδηγούμενο όχι από αξίες, αλλά από συμφέροντα, τονίζει ο ουκρανός αναλυτής.