Τι σηματοδοτεί η άρνηση της Ουκρανίας για κατάπαυση πυρός – Τι σημαίνει η παράταση του πολέμου;

Εάν κρίνουμε από όλα υποστήριξε προσφατα ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντιμίρ Ζελένσκι, ένας γρήγορος τερματισμός του πολέμου δεν φαντάζει εύκολος σε αυτή τη φάση.

Η τοποθέτηση του Ζελένσκι ήταν ότι το Κίεβο δεν πρόκειται να αποδεχτεί κάποιου είδους κατάπαυση του πυρός όσο υπάρχει έδαφος της Ουκρανίας υπό ρωσική κατοχή και ότι θα συνεχίσει τον αγώνα μέχρις ότου αντιστρέψει όλη την κατάληψη εδαφών που σήμερα υφίσταται.

Ωστόσο δεν διευκρίνισε εάν αυτό σήμαινε τη επιστροφή της κατάστασης εκεί όπου ήταν πριν την εκκίνηση των ρωσικών στρατιωτικών επιχειρήσεων, ή την ανάκτηση και της Κριμαία και των περιοχών που το 2014 πέρασαν στον έλεγχο των αυτονομιστών.

Μπορεί να υπάρξει μιας τέτοιας κλίμακας ήττα της Ρωσίας;

Ωστόσο, μια τέτοια προοπτική μάλλον ανέφικτη αυτή τη στιγμή. Η τρέχουσα ρωσική στρατηγική με την επικέντρωση στα ανατολικά παράλληλα με τη διαρκή στοχευμένη καταστροφή ουκρανικών στρατιωτικών πόρων δείχνει να αποδίδει, ιδίως μετά την πλήρη κατάληψη της Μαριούπολης.

Οι ουκρανικές δυνάμεις έχουν μεγάλες απώλειες και φαίνεται ότι η Ρωσία μάλλον θα καταφέρει να κερδίσει τις περιοχές στις οποίες σήμερα έχει ρίξει τις δυνάμεις της, έστω και εάν αυτό δεν έχει τον χαρακτήρα γρήγορης κατάληψης.

Η ολοένα και αυξανόμενη παροχή εξελιγμένου οπλισμού από τη Δύση προς την ουκρανική κυβέρνηση δεν έχει μπορέσει να τροποποιήσει ριζικά το συσχετισμό δύναμης, αν και μένει να δούμε εάν οι τελευταίες αμερικανικές αποφάσεις για παροχή πυραυλικών συστημάτων μεγαλύτερου βεληνεκούς – που μπορούν να καταφέρουν και πλήγματα και σε ρωσικό έδαφος – θα μπορέσουν να το κάνουν.

Την ίδια στιγμή φαίνεται ότι οι κυρώσεις δεν έχουν ακόμη μπορέσει να «γονατίσουν» τη ρωσική οικονομία, παρά τη διαφαινόμενη δραστική μείωση των ροών πετρελαίου προς την Ευρώπη, ύστερα και από το τελευταίο πακέτο κυρώσεων.

Ωστόσο, ακόμη και εάν μπορέσει να τροποποιηθεί ο συσχετισμός, φαντάζει πολύ δύσκολο να αυτή η τροποποίηση να είναι τόσο μεγάλη που να επιτρέψει στην Ουκρανία να κερδίσει εδάφη πέραν της «γραμμής επαφής» του 2014.

Πιο πιθανό είναι η δυνατότητα κατάπαυσης πυρός ή περιορισμού των επιχειρήσεων, όταν η Ρωσία εκτιμήσει ότι έχει πετύχει τους περισσότερους στόχους της και μπορεί να οριοθετήσει μια νέα «γραμμή επαφής». 

Παράταση του πολέμου

Στην πραγματικότητα αυτό στο οποίο παραπέμπουν οι δηλώσεις Ζελένσκι είναι κατά βάση η παράταση του πολέμου. Μια παράταση του πολέμου όπου δεν θα υπάρχει μια ριζική τροποποίηση του συσχετισμού δύναμης ή μεγάλες μετατοπίσεις των διαχωριστικών γραμμών, όμως θα υπάρχει όλο το συνεχιζόμενο κόστος από τις πολεμικές επιχειρήσεις.

Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο η ουκρανική πλευρά θα συνεχίσει τις δικές της αντεπιθέσεις και τα πλήγματα προς τις ρωσικές δυνάμεις και τις δυνάμεις των αυτονομιστών, ακόμη και εάν στην πραγματικότητα η κατάσταση θα έχει σταθεροποιηθεί, προκαλώντας προφανώς και συνεχιζόμενες εμπλοκές των ρωσικών δυνάμεων.

Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο η διαρκής παροχή ξένου στρατιωτικού εξοπλισμού στις ουκρανικές δυνάμεις από τη Δύση δεν έχει τόσο σκοπό την ανατροπή στο πεδίο, αλλά την εξασφάλιση ότι η Ρωσία θα συνεχίζει να πληρώνει βαρύ τίμημα.

Δηλαδή, ουσιαστικά θα είναι μια συνεχής προσπάθεια να φθαρεί ακόμη περισσότερο η Ρωσία, μια στρατηγική που στηρίζεται στην εκτίμηση ότι όσο παρατείνεται ο πόλεμος, η Ρωσία εξαντλεί τους στρατιωτικούς πόρους της, μεγάλο μέρος των οποίων εν μέσω κυρώσεων δεν μπορεί να τους αναπληρώσει, και ταυτόχρονα θα έχει να αντιμετωπίσει μια συνθήκη διαρκούς οικονομικής επιδείνωσης, καθώς και η κυρώσεις θα κλιμακωθούν, ιδίως εάν γίνει εφικτό να υπάρξει και πλήρης αποδέσμευση της Ευρώπης και από το ρωσικό φυσικό αέριο.

Σε αυτό το σενάριο όσο δεν δρομολογείται μια ειρηνευτική διαδικασία, συνεχίζονται οι πολεμικές επιχειρήσεις, διατηρούνται και βαθαίνουν οι κυρώσεις και πιθανώς ενεργοποιηθούν και διαδικασίες παραπομπών για εγκλήματα πολέμου, και επιτείνεται μια πολιτική και διπλωματική απομόνωση, τόσο θα αποσταθεροποιείται η ρωσική κυβέρνηση.

Οι αμερικανικοί και ευρωπαϊκοί υπολογισμοί

Είναι προφανές ότι μια τέτοια παράταση του πολέμου, χωρίς εμφανή προσπάθεια να τροποποιηθεί ο συσχετισμός, έχει να κάνει περισσότερο με τους σχεδιασμούς κυρίως των ΗΠΑ, όπως και κάποιων ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, που δεν αντέδρασαν απλώς στις ρωσικές ενέργειες, αλλά είδαν και τον πόλεμο στην Ουκρανία ως την ευκαιρία που αναζητούσαν όχι απλώς για μια ρήξη με τη Ρωσία, αλλά με την προσπάθεια να αποδυναμωθεί ριζικά ένας πόλος στο διεθνές πεδίο που ήδη από πριν από τον πόλεμο αντιμετωπιζόταν από δυτικές κυβερνήσεις ως «απειλή».

Όλα αυτά επίσης έχουν ως φόντο και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπιζόταν ως ακόμη μεγαλύτερη μακροπρόθεσμη απειλή η σύγκλιση της Ρωσίας με την Κίνα, δηλαδή υπάρχει και μια εκτίμηση ότι μια σημαντικά πιο αδύναμη Ρωσία θα υποχρεώσει και την Κίνα να κινηθεί με πιο «μετριοπαθή» τρόπο.

Τα όρια της αποδυνάμωσης

Βεβαίως όλα αυτά προϋποθέτουν ότι όντως μπορεί να καταστεί ενεργή αυτή η διαδικασία «αποδυνάμωσης». Γιατί στην πράξη τα πράγματα δείχνουν πιο σύνθετα.

Η Ρωσία δείχνει σε αυτή τη φάση να μπορεί να προωθήσει τους σχεδιασμούς στα ανατολικά. Οι ενισχύσεις της ουκρανικής πλευράς με εξοπλισμό δεν απαντούν στο πρόβλημα των απωλειών και των πληγμάτων που έχει η ουκρανική πλευρά. Η προοπτική να επιτευχθούν οι στόχοι των ρωσικών στρατιωτικών επιχειρήσεων ενισχύει ένα κλίμα νομιμοποίησης στο εσωτερικό της Ρωσίας.

Την ίδια στιγμή η παράταση ή ακόμη και εμβάθυνση των κυρώσεων επίσης έχει όρια, καθώς υπάρχει ένα σημαντικό φάσμα χωρών, ικανό να απορροφά τις ρωσικές ενεργειακές εξαγωγές, τουλάχιστον σε ένα σημαντικό ποσοστό. Αντίστοιχα, αυτό σημαίνει και άλλες εμπορικές συναλλαγές. Αντίστοιχα, από ένα σημείο κινήσεις όπως η αποκοπή της Ρωσίας από τα ίδια τα συναλλαγματικά της αποθέματα, μπορεί μάλλον να δημιουργούν πρόβλημα για τους πιστωτές τους, αφού τους φέρνουν αντιμέτωπους με την αδυναμία αποπληρωμής ρωσικού χρέους για το οποίο οι πόροι υπάρχουν. Την ίδια στιγμή είναι πιθανό να επιταχυνθούν τα σχέδια διαμόρφωσης εναλλακτικών διεθνών συστημάτων πληρωμών, που ουσιαστικά να οδηγούν σε ακόμη μεγαλύτερη «αποδολαριοποίηση» τμήματος της παγκόσμιας οικονομίας. Όμως και αυτό, με τη σειρά του, πθα αποτελεί ένα πλήγμα στα οφέλη που αντλούν οι ΗΠΑ από το «εκδοτικό δικαίωμα» του ντε φάκτο παγκόσμιου νομίσματος. 

Και η ειρήνη;

Βεβαίως σε όλη αυτή τη συζήτηση γύρω από την παράταση των πολεμικών επιχειρήσεων με κριτήριο τη γεωπολιτική επιδίωξη της μέγιστης φθοράς της Ρωσίας, αυτό που παραβλέπεται είναι η ανάγκη να τερματιστούν πολεμικές επιχειρήσεις που εκ των πραγμάτων μόνο καταστροφικές επιπτώσεις έχουν.

Δηλαδή, χάνεται από τον ορίζοντα η σημασία που έχει η άμεση κατάπαυση του πυρός και η προσπάθεια για ειρηνευτικές συνομιλίες και διαπραγματεύσεις που να μπορούν να διαμορφώνουν έναν ορίζοντα ειρηνικής συνύπαρξης στην περιοχή και ταυτόχρονα να αποφορτίζουν συνολικά το διεθνές σύστημα, ιδίως εάν αναλογιστούμε ότι εν τέλει μιλάμε και για αντιπαράθεση συνασπισμών που διαθέτουν και πυρηνικά όπλα.