Τα πολλά μέτωπα του Ερντογάν και η απειλή της πτώσης

«Πόλεμο» σε πολλά μέτωπα έχει ξεκινήσει ο τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Μέτωπα τα οποία συνδέονται και ο ίδιος προσπαθεί να βρει λύσεις για το καθένα ανοίγοντας ένα άλλο.

Στο εξωτερικό

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αντιμετωπίστηκε από την Τουρκία ως μία ευκαιρία για να ανοίξει σταδιακά όλη την βεντάλια των διεκδικήσεων της στο τραπέζι και να αναδειχθεί πέρα από μεσολαβητής που μπορεί να φέρει λύσεις στο πεδίο και ως μία διεθνής δύναμη που διεκδικεί και κερδίζει στο παζάρι.

Το πρώτο μέτωπο του Ερντογάν με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ είναι οι σχέσεις με την Ρωσία και οι S-400. Ένα μέτωπο που δεν έκλεισε με τον πόλεμο στην Ουκρανία, αντίθετα η Άγκυρα επιδίωξε  τη στάση του «επιτήδειου ουδέτερου», μην εφαρμόζοντας τις κυρώσεις και επιδιώκοντας να αναδειχθεί σε βασικό διαπραγματευτή της διένεξης.

Αρχικά η στάση της – αν και επικρίθηκε – απέδωσε, ωστόσο στη συνέχεια ο Ερντογάν επιχείρησε να προχωρήσει σε ένα παιχνίδι διπλωματικού εκβιασμού, λέγοντας «όχι» στην υποψηφιότητα Φινλανδίας και Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.

Το τουρκικό βέτο συνδέθηκε με τις απαιτήσεις της Άγκυρας προς τις ΗΠΑ, αλλά και τα ελληνοτουρκικά, ενώ στην ατζέντα μπήκε και το ζήτημα της «τρομοκρατίας» και οι αιτιάσεις απέναντι σε Ελσίνκι και Στοκχόλμη για απελάσεις.

Ο Ερντογάν απαιτεί πλέον ευθέως από τις ΗΠΑ την άρση των κυρώσεων για τα εξοπλιστικά, που επιβλήθηκαν με αιχμή την απόκτηση των S-400, ενώ επιτίθεται στην Ουάσιγκτον και για τις βάσεις των ΗΠΑ στην Ελλάδα. Ζητά δε αποκατάσταση των ισορροπιών στις σχέσεις Ουάσιγκτον – Αθήνας – Άγκυρας, απαιτώντας η ζυγαριά να γύρει ξανά υπέρ της Τουρκίας.

Την ίδια στιγμή δείχνει να οδηγεί στα άκρα την κατάσταση στα ελληνοτουρκικά. Οι εμπρηστικές δηλώσεις του τούρκου προέδρου που έχουν επίκεντρο την αμφισβήτηση της κυριαρχίας των νησιών του Αιγαίου, διά της απαίτησης της αποστρατικοποίησης τους, γίνονται διαρκώς εντονότερες και κλιμακώνονται καθημερινά από τους υπουργούς της κυβέρνησης του.

Στη διαμόρφωση πολεμικού κλίματος Ελλάδας – Τουρκίας συμβάλλουν τα μέγιστα και τα τουρκικά ΜΜΕ. 

Το τεφτέρι του τούρκου προέδρου κατά της Αθήνας έχει και την τρομοκρατία και το μεταναστευτικό, που παίζουν πιο χαμηλά στην επικαιρότητα, ωστόσο οι ισχυρισμοί περί υπόθαλψης τρομοκρατών από την Ελλάδα, ήταν αρκετοί για να κληθεί ο έλληνας πρεσβευτής στην Άγκυρα, Χριστόδουλος Λάζαρης στο τουρκικό ΥΠΕΞ για διάβημα διαμαρτυρίας την περασμένη εβδομάδα.

Ο Ερντογάν διατηρεί και το μέτωπο στο Κυπριακό, επιμένοντας στη λύση δύο κρατών, αλλά και σε κινήσεις, που παραπέμπουν σε προσάρτηση των κατεχομένων, όπως η ένταξη του αεροδρομίου «Ερτζάν» στο πρόγραμμα εσωτερικών πτήσεων της Τουρκίας.

Η Άγκυρα απαιτεί από Ελσίνκι και Στοκχόλμη την έκδοση συγκεκριμένων προσώπων για να υποχωρήσει στο βέτο, ενώ την ίδια στιγμή ζητά και την άρση του εμπάργκο όπλων εναντίον της.

Αντ΄ αυτού ο κυβερνητικός του εταίρος, Ντεβλέτ Μπαχτσελή απειλεί ακόμα και με έξοδο από το ΝΑΤΟ.

Ακόμα και η σχέση Άγκυρας – Μόσχας δεν είναι ανέφελη, αφού τα συμφέροντα τους στη Συρία συγκρούονται. Χαρακτηριστική η σημερινή συνομιλία Ακάρ  με το ρώσο ομόλογο του Σεργκέι Σοϊγκού κατά την οποία ο τούρκος ΥΠΑΜ διεμήνυσε ότι η Τουρκία δεν κάνει πίσω στις θέσεις της.

Μέτωπο ανοίγει η Άγκυρα σταθερά και με την ΕΕ, με επιθέσεις κάθε φορά που της ασκείται κριτική, όπως στην έκθεση προόδου που ψηφίστηκε από την Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Στο εσωτερικό

Και ενώ τα μέτωπα στο εξωτερικό αυξάνονται και η κατάσταση στο εσωτερικό της χώρας εμφανίζεται «εκρηκτική».

Ο Ερντογάν προχωρά σε συγκρούσεις και διώξεις των πολιτικών του αντιπάλων, ενώ ακόμα και ορισμένα ΜΜΕ βλέπουν στα διπλωματικά παιχνίδια του κινήσεις που στόχο έχουν την εσωτερική κατανάλωση.

Σοβαρό και το ζήτημα σύγκρουσης με τους Κούρδους, που έχει επιπτώσεις και στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας.

Αναζητά διέξοδο από τα προβλήματα στην οικονομία της χώρας που γίνονται διαρκώς χειρότερα με τον προϋπολογισμό να φτάνει το 73,5% επισήμως, υποστηρίζοντας ότι είναι απλά ένα πρόβλημα «ακρίβειας».

Ξεχνά ότι και ο ίδιος αναδείχθηκε από τις στάχτες μίας παλαιότερης οικονομικής κρίσης και η παρούσα απειλεί πλέον να ρίξει και τον ίδιο από το θρόνο του. 

Επιστροφή στο οθωμανικό μεγαλείο

Σαν αντιστάθμισμα ο Ερντογάν επιχειρεί να στρέψει την προσοχή σε περασμένα μεγαλεία, υποσχόμενος να φέρει στην Τουρκία την «λάμψη» των χρόνων ακμής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Σε αυτό το πλαίσιο κοιτάζει στο 2023 και τα 100 χρόνια από την ίδρυση του σύγχρονου τουρκικού κράτους. Αλλάζει το διεθνές όνομα της χώρας από Turkey σε Turkiye και λέει στους πολίτες ότι οι θυσίες τους πιάνουν τόπο χτίζοντας το λαμπρό μέλλον που περιμένει τη χώρα.

Το πώς θα καταλήξει το παιχνίδι του Ερντογάν σε όλα τα μέτωπα δεν είναι σαφές. Τα ενδεχόμενα για ένα «θερμό καλοκαίρι» στο πεδίο των ελληνοτουρκικών – που έχει ήδη ξεκινήσει – είναι ανοιχτά.

Την ίδια στιγμή δεν είναι σαφές πώς θα εξελιχθεί το παιχνίδι του απέναντι στις ΗΠΑ, με όχημα τη Φινλανδία και τη Σουηδία.

Με το πιο απειλητικό μέτωπο από όλα να είναι η οικονομία και η διαρκής φτωχοποίηση της τουρκικής κοινωνίας που αναζητά πλέον την αλλαγή όλο και πιο σθεναρά.