Τουρκία: Τα μέτωπα του Ερντογάν με το βλέμμα στις τουρκικές κάλπες – Η επιθετικότητα κατά της Ελλάδας και η Συρία

Μας έχει συνηθίσει ο Ερντογάν σε κινήσεις τακτικισμού και προκλητικές επιθέσεις. Και είναι πλέον διεθνώς γνωστό πως όποτε πιέζεται στο εσωτερικό του, δημιουργεί κρίσεις με την Ελλάδα πρωτίστως, ενώ δεν διστάζει να ενοχλήσει το ΝΑΤΟ και τους Αμερικανούς, την ίδια στιγμή που επιμένει στη ρητορική τού αξιόπιστου συμμάχου και του φιλειρηνικού ηγέτη.

Θα έλεγε κανείς, βεβαίως, πως… βρίσκει και τα κάνει, αφού ούτε το ΝΑΤΟ, ούτε οι ΗΠΑ, ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση συνήθως, τον πιέζουν όσο θα έπρεπε, για δικούς τους λόγους – οικονομικούς και άλλους.

Η πρόσφατη κλιμάκωση της έντασης στα ελληνοτουρκικά επήλθε, φαινομενικά, από την επίσκεψη Μητσοτάκη στις ΗΠΑ και την πανηγυρική ομιλία του στο Κογκρέσο, την οποία χειροκρότησαν ουκ ολίγες φορές οι Αμερικανοί γερουσιαστές, κάτι που σχολίασαν με εκνευρισμό πολιτικοί και μέσα ενημέρωσης στην Τουρκία.

Το «Μητσοτάκης γιοκ» του Ερντογάν είναι χαρακτηριστικό της αντίδρασης της Άγκυρας για την επιμονή της Αθήνας να διεθνοποιεί την τουρκική προκλητικότητα, τόσο απέναντι στην Ελλάδα, όσο και στην Κύπρο.

Και αυτό, επειδή οι Τούρκοι συνεχίζουν να υποστηρίζουν, κατά την πάγια τακτική τους, ότι… στους δύο τρίτος δεν χωρεί – με λίγα λόγια, πως τα ελληνοτουρκικά αφορούν αποκλειστικά και μόνο στις δύο χώρες και όχι στην ΕΕ, τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ ή οποιοδήποτε διεθνή οργανισμό.

Έτσι, λοιπόν, μετά το «γιοκ», ακολούθησαν οι γνωστές παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου – με τη διαφορά πως, αυτή τη φορά, έφτασαν μέχρι και την Αλεξανδρούπολη – αλλά και η επιχείρηση «εργαλειοποίηση προσφυγικού», με διακινητές από την γείτονα να προσπαθούν να πλημμυρίσουν ξανά τα ελληνικά νησιά με μετανάστες.

Η κατάσταση επιδεινώθηκε περαιτέρω μετά την απόφαση της Αθήνας να απαντήσει επισήμως στην αδιανόητη τουρκική επιστολή στον ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο του 2021, με την οποία η Άγκυρα θέτει ζήτημα κυριαρχίας στα ελληνικά νησιά, συνδέοντάς το με την δική της επιδίωξη για αποστρατιωτικοποίησή τους.

Κατόπιν οδηγιών του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια, η Μόνιμη Αντιπρόσωπος της Ελλάδας στον ΟΗΕ, Μαρία Θεοφίλη, επέδωσε επιστολή την Τετάρτη στον Γενικό Γραμματέα του Οργανισμού, σε απάντηση σχετικής επιστολής που είχε απευθύνει ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Τουρκίας στον ΟΗΕ, στις 30 Σεπτεμβρίου 2021.

Η αθέτηση της συνθήκης της Λωζάννης

Με την επιστολή αυτή, η οποία αποτελεί προϊόν πολύμηνης ενδελεχούς εργασίας από τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΕΞ, απορρίπτονται στο σύνολό τους όλοι οι ισχυρισμοί της τουρκικής πλευράς, καθώς είναι αβάσιμοι νομικά, ιστορικά και επί των πραγματικών γεγονότων.

Συγκεκριμένα, απορρίπτεται το σύνολο της τουρκικής επιχειρηματολογίας όσον αφορά στη «διασύνδεση» της ελληνικής κυριαρχίας των νησιών και των παρακείμενων νησιών του Αιγαίου με τη δήθεν υποχρέωση αποστρατιωκοποίησης των νησιών αυτών.

Τονίζεται ότι η διασύνδεση αυτή αποτελεί καθαρή αθέτηση τόσο του γράμματος, όσο και του πνεύματος της συνθήκης της Λωζάννης του 1923 και της συνθήκης των Παρισίων του 1947, που ορίζουν μόνιμα σύνορα και εδαφικά δικαιώματα στις χώρες που αναφέρονται, χωρίς να υπάρχει κανένας άλλος όρος ή υποχρέωση.

Επίσης, γίνεται σαφής αναφορά – μεταξύ άλλων – στην κλιμάκωση της επιθετικότητας της Τουρκίας, με την επίκληση του casus belli, καθώς και την στάθμευση έναντι των νησιών του Αιγαίου μεγάλου αριθμού στρατιωτικών δυνάμεων.

Παράλληλα, επισημαίνεται η παραβατική συμπεριφορά της Τουρκίας με ιδιαίτερα απειλητικές ενέργειες, τόσο με τις υπερπτήσεις άνωθεν ελληνικού εδάφους, όσο και με την παρενόχληση πλοίων του Πολεμικού Ναυτικού και ερευνητικών σκαφών.

Τσαβούσογλου: «Δεν μπλοφάρουμε για την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών»

Όπως ήταν αναμενόμενο, η Άγκυρα ενοχλήθηκε περαιτέρω από την ελληνική επιστολή στον ΟΗΕ, με τον επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, να μην αντιδρά και τόσο… διπλωματικά, καθώς απείλησε την Ελλάδα πως θα μας «κυνηγήσει».

Συγκεκριμένα, ανέφερε ότι «η  Ελλάδα έχει εξοπλίσει τα νησιά της από το 1960 και τότε είπαμε ‘αν δεν τα παρατήσει, θα ξεκινήσει η συζήτηση για την κυριαρχία (των νησιών)’. Είμαστε πολύ σοβαροί, δεν μπλοφάρουμε. Η  Ελλάδα πρέπει να συμμορφωθεί και αν δεν το κάνει, τότε θα προχωρήσουμε περαιτέρω επί του θέματος, το οποίο δεν γίνεται να απορριφθεί με τα ελληνικά επιχειρήματα ότι δήθεν η Τουρκία έχει επεκτατική πολιτική και στοχεύει στα εδάφη μας».

Αντιστρέφοντας την πραγματικότητα, ο Τσαβούσογλου επέμεινε ότι η ελληνική πλευρά είναι αυτή που «παραβιάζει ξεκάθαρα» τις συμφωνίες και  απειλεί την Τουρκία, προσθέτοντας ότι αυτή την κατάσταση δεν μπορεί να την αποδεχτεί η Άγκυρα.

«Τα βήματα που κάνει η Ελλάδα, αποτελούν απειλή για την Τουρκία. Δεν μπορούμε να πούμε ‘δεν έχει σημασία όσα όπλα κι αν τοποθετήσουν (στα νησιά). Όσο δεν σταματούν, θα τους κυνηγάμε’», είπε χαρακτηριστικά ο Τσαβούσογλου.

Ο φόβος του Ερντογάν για μια εκλογική ήττα

Παράλληλα με την ελληνοτουρκική ένταση, όμως, στην κορυφή της διεθνούς ατζέντας, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, είναι οι αντιρρήσεις της Άγκυρας απέναντι στην προοπτική ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, με πρόσχημα την κουρδική – κατά τον Ερντογάν – «τρομοκρατία».

Η απειλή του βέτο, όμως, είναι απλώς η αρχή. Όπως υποστηρίζει ο Ρόναλντ Μαινάρντους, πολιτικός αναλυτής, σχολιαστής και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, με άρθρο του στην Deutsche Welle, «εδώ και εβδομάδες, οι τουρκικές παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου πάνω από το Αιγαίο δηλητηριάζουν τις σχέσεις στη νοτιοανατολική πτέρυγα της συμμαχίας. Έρχονται στο μυαλό μνήμες του 2020, όταν η Ελλάδα και η Τουρκία βρίσκονταν στα πρόθυρα στρατιωτικής σύρραξης. Οι πρόσφατες προσβολές του Ερντογάν κατά του Έλληνα πρωθυπουργού, μετά το επιτυχημένο ταξίδι του στην Ουάσιγκτον, αποτελούν μια λεκτική κλιμάκωση, μοναδική στην ιστορία της δυτικής συμμαχίας.

Και προσθέτει πως οι μονομερείς ενέργειες της Άγκυρας έχουν συνέχεια. Ο πρόεδρος Ερντογάν ανακοίνωσε νέα τουρκική εισβολή στη βόρεια Συρία. Από το 2016, η Άγκυρα έχει διεξαγάγει τρεις φορές πόλεμο στη γειτονική της χώρα, θέτοντας υπό τον έλεγχό της μεγάλες περιοχές στη μεθοριακή περιοχή. Η επίσημη δικαιολογία κάθε φορά ήταν – και παραμένει – η ίδια: καταπολέμηση του κουρδικού PKK και των συμμάχων του.

Αυτό είναι μόνο ένα μέρος της αλήθειας, τονίζει ο Ρόναλντ Μαινάρντους. Ο πραγματικός λόγος για την απειλούμενη νέα κλιμάκωση εντοπίζεται στην ίδια την Τουρκία. Ο Ερντογάν ενεργεί από εσωτερικό πολιτικό υπολογισμό και από το φόβο μιας επικείμενης ήττας στις εκλογές. Για μια ακόμη φορά, πληθαίνουν οι φήμες για πρόωρες εκλογές στην Τουρκία.

«Ένας πόλεμος κατά των Κούρδων είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για να αποσπάσει την προσοχή από την καταστροφική οικονομική κατάσταση και να κινητοποιήσει τους ψηφοφόρους. Ήδη η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι σκοπεύει να εγκαταστήσει πολλούς Σύρους πρόσφυγες, που κάθε άλλο παρά δημοφιλείς είναι στον τουρκικό πληθυσμό, στις ‘απελευθερωμένες’ ζώνες της βόρειας Συρίας», επισημαίνει.

Εξάλλου, την Πέμπτη, μετά από συνεδρίαση του τουρκικού συμβουλίου εθνικής ασφαλείας, υπό τον Ερντογάν, εμμέσως πλην σαφώς προαναγγέλθηκε η νέα στρατιωτική επιχείρηση στη Συρία, καθώς στην ανακοίνωση που εκδόθηκε αναφέρεται ότι «οι επιχειρήσεις που διεξάγονται και πρόκειται να διεξαχθούν στα νότια σύνορά μας δεν στοχεύουν στην εδαφική ακεραιότητα των γειτόνων μας και αποτελούν ανάγκη εθνικής ασφάλειας».

Νέα επίθεση στην Ελλάδα

Παράλληλα, στη συνεδρίαση συζητήθηκε και το θέμα του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, με την Τουρκία να κάνει λόγο για «προστασία των δικαιωμάτων της χωρίς συμβιβασμούς».

«Συζητήθηκαν οι σταδιακά αυξανόμενες προκλητικές ενέργειες της Ελλάδας στο Αιγαίο Πέλαγος, που παραβιάζει το διεθνές δίκαιο και τις συνθήκες στις οποίες είναι συμβαλλόμενο μέρος, καθώς και οι προσπάθειές της να εκμεταλλευτεί τις συμμαχίες, ενώ θα έπρεπε να ενεργήσει με κατανόηση και συνεργασία. Τονίστηκε ότι η αποφασιστική μας στάση για την προστασία των δικαιωμάτων και συμφερόντων του έθνους μας θα διατηρηθεί χωρίς συμβιβασμούς», αναφέρεται χαρακτηριστικά στην ανακοίνωση μετά το πέρας της συνεδρίασης.

Οι υψηλοί τόνοι και το ανέβασμα του πήχη σε μια συγκρουσιακή τακτική είναι μια χαρακτηριστική τακτική της Τουρκίας το τελευταίο διάστημα. Ωστόσο, στην πρόσφατη επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στις ΗΠΑ ο Ερντογάν είδε και τον κίνδυνο η Ελλάδα να «μπει σφήνα» στην προσπάθεια που κάνει εδώ και καιρό, για να αποκαταστήσει καλές σχέσεις με τις ΗΠΑ, σε σχέση όχι τόσο με τα ελληνοτουρκικά, όσο κυρίως με την κατάσταση στη Συρία.