Τα δύο σενάρια για το τέλος του πολέμου που εμπεριέχουν μεγάλα ρίσκα – Μπορεί να χάσει ο στρατός του Πούτιν;

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει φτάσει ήδη στην 81η ημέρα του με διεθνείς αναλυτές να επιχειρούν να απαντήσουν στο αν και πώς μπορεί αυτός να τελειώσει, καθώς και αν ο στρατός του Βλαντίμιρ Πούτιν μπορεί να ηττηθεί.

Ο Ρος Ντάουδατ των New York Times παρουσιάζει δύο σενάρια για το τέλος του πολέμου, τα οποία, όμως, παρουσιάζουν μεγάλα ρίσκα.

Η περασμένη εβδομάδα έφερε λίγη διαύγεια στην ομίχλη του πολέμου στην Ουκρανία: Η σημαντική ημερομηνία της 9ης Μαΐου, ο εορτασμός της νίκης της Σοβιετικής Ένωσης επί της Γερμανίας του Χίτλερ, ήρθε και έφυγε χωρίς καμία αλλαγή στη ρωσική στρατηγική, σημειώνει ο αναλυτής των NYT.

Όταν ο Βλαντίμιρ Πούτιν βγήκε για να επιθεωρήσει τη στρατιωτική παρέλαση και τους διηπειρωτικούς βαλλιστικούς πυραύλους, δεν υπήρξε ούτε διακήρυξη ψευδο-νίκης ούτε ανακοίνωση κλιμάκωσης που θα έθετε όλη τη Ρωσία σε πολεμική ετοιμότητα και θα ξεκινούσε μαζική επιστράτευση για το μέτωπο.

Από ό, τι φαίνεται το ρωσικό σχέδιο είναι η συνέχιση του ολέθριου πολέμου στα νότια και ανατολικά της Ουκρανίας, με τον στόχο της αλλαγής καθεστώτος να εγκαταλείπεται ουσιαστικά υπέρ του στόχου της κατοχής εδαφών που θα μπορούσαν τελικά να ενσωματωθούν στη Ρωσική Ομοσπονδία, τονίζει ο Ντάουδατ.

Από την αμερικανική οπτική γωνία, αυτό μοιάζει με στρατηγική δικαίωση. Παρά την απερίσκεπτη κομπορρημοσύνη σχετικά με τον ρόλο μας στην εξουδετέρωση ρωσικών στόχων, τονίζει ο αναλυτής των NYT, έχουμε κλιμακώσει σταθερά την υποστήριξή μας προς την Ουκρανία – συμπεριλαμβανομένου του πακέτου 40 δισεκατομμυρίων δολαρίων που πιθανότατα θα περάσει από τη Γερουσία την επόμενη εβδομάδα – χωρίς να προκαλέσουμε απερίσκεπτη κλιμάκωση από τη Ρωσία σε απάντηση.

Ο κίνδυνος ότι ένας πόλεμος δι’ αντιπροσώπων θα ενθάρρυνε τη Μόσχα να ανεβεί τη σκάλα προς μια μεγαλύτερη σύγκρουση έχει εκδηλωθεί με τις συνεχείς αναφορές – προπαγάνδα στη ρωσική κρατική τηλεόραση – αλλά όχι, μέχρι στιγμής, στις πραγματικές επιλογές του Κρεμλίνου. Στον Πούτιν προφανώς δεν αρέσει να ρέουν οι εξοπλισμοί μας στην Ουκρανία, αλλά εμφανίζεται πρόθυμος να διεξάγει τον πόλεμο με αυτούς τους όρους αντί να τζογάρει σε πιο υπαρξιακά διακυβεύματα, σημειώνει ο Ντάουδατ. 

Νέα στρατηγικά διλήμματα

Η επιτυχία μας, ωστόσο, δημιουργεί νέα στρατηγικά διλήμματα, σημειώνει ο αναλυτής των NYT. Δύο σενάρια διαφαίνονται για τους επόμενους έξι μήνες του πολέμου. Στο πρώτο, η Ρωσία και η Ουκρανία ανταλλάσσουν εδάφη σε μικρές δόσεις και ο πόλεμος σταδιακά ψυχραίνεται σε μια «παγωμένη σύγκρουση» σε ένα στυλ που είναι γνωστό από άλλους πολέμους στο εγγύς εξωτερικό της Ρωσίας.

Υπό αυτές τις συνθήκες, οποιαδήποτε διαρκής ειρηνευτική συμφωνία θα απαιτούσε πιθανώς την παραχώρηση του ρωσικού ελέγχου σε κάποια κατακτημένα εδάφη, στην Κριμαία και το Ντονμπάς, αν όχι στη χερσαία γέφυρα που σήμερα κατέχουν κυρίως οι ρωσικές δυνάμεις στο ενδιάμεσο.

Αυτό θα έδινε στη Μόσχα μια σαφή ανταμοιβή για την επιθετικότητά της, παρά τα όσα άλλα έχασε η Ρωσία κατά τη διάρκεια της εισβολής της. Και ανάλογα με το πόσα εδάφη παραχωρηθούν, θα άφηνε την Ουκρανία ακρωτηριασμένη και αποδυναμωμένη, παρά τη στρατιωτική της επιτυχία.

Έτσι, μια τέτοια συμφωνία μπορεί να φανεί απαράδεκτη στο Κίεβο, στην Ουάσινγκτον ή και στους δύο. Αλλά τότε η εναλλακτική λύση – ένα μόνιμο αδιέξοδο που είναι πάντα έτοιμο για την επιστροφή σε πόλεμο χαμηλής έντασης – θα άφηνε επίσης την Ουκρανία ακρωτηριασμένη και αποδυναμωμένη, εξαρτώμενη από τις ροές Δυτικών χρημάτων και στρατιωτικού εξοπλισμού και λιγότερο ικανή να ανασυγκροτηθεί με αυτοπεποίθηση. 

Και ήδη, το ενιαίο μέτωπο υπέρ της Ουκρανίας στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει αρχίσει να σπάει λίγο λόγω της τεράστιας κλίμακας των όσων στέλνουμε, υπογραμμίζει ο αναλυτής των New York Times. Έτσι, δεν είναι σαφές ότι είτε η κυβέρνηση Μπάιντεν είτε η κυβέρνηση Ζελένσκι θα ήταν σοφό να επενδύσουν σε μια μακροπρόθεσμη στρατηγική για μια «παγωμένη σύγκρουση» που απαιτεί διαρκή διακομματική υποστήριξη – και ίσως αρκετά σύντομα την υποστήριξη μιας κυβέρνησης του Ντόναλντ Τραμπ ή του Ρον ΝτεΣάντις.

Το δεύτερο σενάριο και η απειλή από τα ρωσικά πυρηνικά

Υπάρχει όμως και ένα άλλο σενάριο, στο οποίο αυτό το δίλημμα μειώνεται επειδή το αδιέξοδο «σπάει» υπέρ της Ουκρανίας. Αυτό είναι το μέλλον που ο ουκρανικός στρατός ισχυρίζεται ότι είναι εφικτό – όπου με επαρκή στρατιωτική βοήθεια και υλικό είναι σε θέση να μετατρέψουν τις μέτριες αντεπιθέσεις τους σε μεγάλες και να ωθήσουν τους Ρώσους πίσω όχι μόνο στις προπολεμικές γραμμές αλλά ενδεχομένως και εντελώς έξω από το ουκρανικό έδαφος.

Προφανώς, αυτό είναι το μέλλον που θα έπρεπε να θέλει η Αμερική – εκτός από την εξαιρετικά σημαντική προειδοποίηση ότι είναι επίσης το μέλλον όπου η ρωσική πυρηνική κλιμάκωση γίνεται ξαφνικά πολύ πιο πιθανή από ό, τι είναι τώρα.

Γνωρίζουμε ότι το ρωσικό στρατιωτικό δόγμα προβλέπει τη χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων αμυντικά, για να αντιστραφεί η κατάσταση σε έναν χαμένο πόλεμο. Θα πρέπει να υποθέσουμε ότι ο Πούτιν και ο κύκλος του θεωρούν την ολική ήττα στην Ουκρανία ως ένα σενάριο απειλητικό για το καθεστώς.

Συνδυάστε αυτές τις πραγματικότητες με έναν κόσμο όπου οι Ρώσοι ξαφνικά κατατροπώνονται, τα εδαφικά τους κέρδη εξατμίζονται, και έχετε την πιο πυρηνικά σκιασμένη στρατιωτική κατάσταση από τον ναυτικό αποκλεισμό της Κούβας το 1962, αναφέρει ο Ντάουδατ.

Πώς έφτασε σε αυτά τα δύο σενάρια;

Σκέφτομαι αυτά τα διλήμματα, λέει ο Ντάουδατ, από τότε που συντόνισα ένα πρόσφατο πάνελ στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Αμερικής με τρεις δεξιούς στοχαστές της εξωτερικής πολιτικής – τους Έλμπριτζ Κόλμπι, Ρεμπέκα Χάινριχς και Γιακούμπ Γκρίγκιελ.

Όσον αφορά τη σοφία της υποστήριξής μας προς την Ουκρανία μέχρι τώρα, το πάνελ ήταν βασικά ενωμένο.

Στο ερώτημα της τελικής φάσης του πολέμου και του πυρηνικού κινδύνου, ωστόσο, μπορούσατε να δείτε τις απόψεις να διαφέρουν – με τον Γκίγκιελ να τονίζει τη σημασία της ανάκτησης εδαφών της Ουκρανίας στα ανατολικά και κατά μήκος της ακτογραμμής της Μαύρης Θάλασσας, προκειμένου να είναι εύλογα αυτάρκης στο μέλλον, αλλά στη συνέχεια η πιο επιθετική Χάινριχς και ο πιο προσεκτικός Κόλμπι να διαπληκτίζονται για το ποια θα πρέπει να είναι η στάση μας σε περίπτωση που οι ταχείες ουκρανικές προόδους αντιμετωπιστούν με ένα ρωσικό τακτικό πυρηνικό πλήγμα.

Αυτό το ζήτημα δεν είναι το άμεσο που έχουμε μπροστά μας. Θα γίνει θέμα μόνο αν η Ουκρανία αρχίσει να σημειώνει σημαντικά κέρδη. Αλλά δεδομένου ότι εξοπλίζουμε τους Ουκρανούς σε μια κλίμακα που φαίνεται να αποσκοπεί στο να καταστήσει δυνατή μια αντεπίθεση, ελπίζω ειλικρινά ότι μια εκδοχή της αντιπαράθεσης Κόλμπι – Χάινριχς συμβαίνει στα υψηλότερα κλιμάκια της κυβέρνησής μας – πριν ένα ζήτημα που έχει σημασία τώρα σε ακαδημαϊκά πάνελ γίνει το πιο σημαντικό ζήτημα στον κόσμο.

Μπορεί να ηττηθεί ο στρατός του Πούτιν;

Την ίδια ώρα το ΑΠΕ-ΜΠΕ φιλοξενεί την άποψη αναλυτών των Financial Times για το αν μπορεί να χάσει ο στρατός του Πούτιν. Ο Μπεν Χολ και ο Ρόμαν Ολέαρτσικ είναι ανταποκριτές των Financial Times στο Κίεβο και ο Τζον Πολ Ράθμποουν στο Λονδίνο. Αυτοί γράφουν:

Mόλις πριν από 15 ημέρες, οι ρωσικές δυνάμεις βομβάρδιζαν το Χάρκοβο από θέσεις στα περίχωρα της δεύτερης σε μέγεθος ουκρανικής πόλης. Τα ίδια αυτά στρατεύματα έχουν τώρα αναγκαστεί να υποχωρήσουν κατά 30 χιλιόμετρα προς τα ρωσικά σύνορα, ύστερα από μια ουκρανική αντεπίθεση που έχει δώσει θάρρος στο Κίεβο και έχει αυξήσει τις φιλοδοξίες του.

«Η νίκη είναι μια εξελισσόμενη έννοια», είπε ο υπουργός Εξωτερικών Ντμίτρο Κουλέμπα στους Financial Times. Αν δοθεί μεγαλύτερη στρατιωτική στήριξη στο Κίεβο, προσέθεσε, η Ουκρανία μπορεί να απελευθερώσει όλα της τα εδάφη.

Αλλά και ο πρόεδρος Μπάιντεν δήλωσε ότι ο Ρώσος ομόλογός του δεν έχει διέξοδο από τον πόλεμο. 

Άλλοι δυτικοί αξιωματούχοι και αναλυτές είναι πιο επιφυλακτικοί. «Η δική μου ανάλυση είναι ότι η Ουκρανία δεν χάνει και η Ρωσία δεν κερδίζει», λέει ο Σάμιουελ Κράνι-Εβανς από το Royal United Services Institute.

Το βέβαιο είναι ότι στις 80 ημέρες πολέμου οι στρατιωτικές ισορροπίες έχουν ανατραπεί. Στις 8 Μαΐου, για παράδειγμα, οι ρωσικές δυνάμεις κατέλαβαν τη μικρή πόλη Ποπάσνα, στο δυτικό άκρο του Λουγκάνσκ. Τα ρωσικά μέσα μίλησαν για «απελευθέρωση», οι Ουκρανοί για «τακτική υποχώρηση». Στη συνέχεια, η προσπάθεια των Ρώσων να διασχίσουν το ποτάμι απέτυχε και φωτογραφίες που αναρτήθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δείχνουν ότι 30 τεθωρακισμένα οχήματα καταστράφηκαν ή εγκαταλείφθηκαν.

Η αποκαλυπτική εκτίμηση της Ομάδας Βάγκνερ

Σύμφωνα με την Ομάδα Βάγκνερ των Ρώσων μισθοφόρων, για την αποφασιστική νίκη επί της Ουκρανίας χρειάζονται 800.000 άνδρες. Η Ρωσία όμως έχει αναπτύξει στη χώρα μόνο 100.000 στρατιώτες. 

«Οι Ρώσοι βομβαρδίζουν με το πυροβολικό τους, αλλά δεν έχουν το αναγκαίο πεζικό για να προελάσουν», σημειώνει ο Κράνι-Εβανς. «Οι Ουκρανοί, πάλι, έχουν τα στρατεύματα και τις τακτικές δυνατότητες, αλλά στερούνται τη δύναμη πυρός. Το αποτέλεσμα είναι ένα αδιέξοδο».

Για να προχωρήσει σε κανονική αντεπίθεση, η Ουκρανία χρειάζεται περισσότερο πυροβολικό, καθώς και φορτηγά, τεθωρακισμένα οχήματα, drones, μαχητικά αεροσκάφη και καύσιμα.

Οι ρωσικές δυνάμεις έχουν υποστεί μεγάλες απώλειες. Η Βρετανία εκτιμά ότι 15.000 στρατιώτες έχουν σκοτωθεί σε μάχες και άλλοι 30.000 έχουν τραυματιστεί. Επιπλέον, οι κυρώσεις αναγκάζουν τη Μόσχα να χρησιμοποιεί σε ορισμένα όπλα της τσιπάκια από πλυντήρια πιάτων.

«Υπάρχει πολύς δρόμος για την απελευθέρωση της χώρας μας και την αποκατάσταση της κυριαρχίας μας», λέει η Χάνα Μίλιαρ, αναπληρώτρια υπουργός Αμύνης της Ουκρανίας. «Η Ρωσία έχει ακόμη πολλούς πόρους που μπορεί να χρησιμοποιήσει».