Τα «κόλπα» του Ζελένσκι για να παίρνει από τις ομιλίες του αυτό που θέλει – Τα ίδια αλλά… διαφορετικά μηνύματα στα Κοινοβούλια

Ενώ ο στρατός του συνεχίζει να πολεμά επίμονα στα πεδία των μαχών της Ουκρανίας, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι πραγματοποιεί «πόλεμο» επικοινωνίας στις πρωτεύουσες του δυτικού κόσμου.

Τελευταίος χρονικά «σταθμός» η Βουλή των Ελλήνων, με τις ομιλίες του ουκρανού προέδρου σε κοινοβούλια ανά τον κόσμο να ξεπερνούν τις 20 από την έναρξη του πολέμου.

Ζωντανά, μέσω σύνδεσης, φορώντας μια πράσινη μπλούζα και επιμελώς ατημέλητος, συχνά τελειώνει τις ομιλίες του με έναν χαιρετισμό με σφιγμένη γροθιά. Καθώς ακούγεται το χειροκρότημα, εξαφανίζεται.

Είναι ένας άνθρωπος που προτεραιότητά του, άλλωστε, είναι να ασχοληθεί με πραγματικά υπαρξιακά ζητήματα.

«Ξέρει πώς να ενσαρκώνει το πνεύμα του έθνους» λέει στο BBC ο Τζόναθαν Έιγιαλ, του Royal United Services Institute. «Όχι μόνο στον λόγο, αλλά και στον τρόπο που εμφανίζεται, στο σκηνικό του, όπου μιλάει». 

Ίδιες αλλά… διαφορετικές

Οι ομιλίες, που ξεκίνησαν με αυτή προς τους βουλευτές στο Λονδίνο στις 3 Μαρτίου, έχουν έναν μόνο επείγοντα σκοπό – να κινητοποιήσουν τη διεθνή υποστήριξη – και ο Ζελένσκι προχωρά με μια σειρά από πολύ προσαρμοσμένα μηνύματα.

Από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη και την Ουάσιγκτον, μέχρι την ελληνική επανάσταση, αξιοποιεί εθνικά γεγονότα και τραύματα.

Στο Παρίσι, ενδεικτικά, επικαλέστηκε το εθνικό σύνθημα «liberte, égalité, fraternité». Στην Ιαπωνία, έθεσε το φάσμα της πυρηνικής καταστροφής, ενώ στην Ελλάδα, επικαλούμενος τόσο τις ελληνικές κοινότητες σε Μαριούπολη και Οδησσό όσο και την ιδρυμένη στην Οδησσό Φιλική Εταιρεία, έκανε αναφορά στο «Ελευθερία ή Θάνατος».

«Στην Ουκρανία λέμε το δικό μας ‘Ελευθερία ή Θάνατος’ σήμερα, όπως έκαναν οι Έλληνες πριν δύο αιώνες» είπε χαρακτηριστικά, το μεσημέρι της Πέμπτης, ευχαριστώντας για την ελληνική αρωγή και ζητώντας περισσότερη στήριξη.

Ο Ζελένσκι δεν χάνει χρόνο για να φτάσει στην ουσία. Μέσα σε ένα ή δύο λεπτά από την ομιλία του στο Λονδίνο, συνέκρινε τον πόλεμο των 13 ημερών της Ουκρανίας με τη Μάχη της Βρετανίας, τη μάχη που καθόρισε την εποχή της χώρας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Μέσω του Σαίξπηρ («Να είσαι ή να μην είσαι»), έφτασε, αναπόφευκτα, στον Ουίνστον Τσόρτσιλ. Ο κ. Ζελένσκι δεν κατονόμασε τον ηγέτη της Βρετανίας εν καιρώ πολέμου, αλλά προσάρμοσε διακριτικά την εμβληματική ομιλία του Τσόρτσιλ στις 4 Ιουνίου 1940 ώστε να ταιριάζει με τη γεωγραφία της Ουκρανίας.

«Θα πολεμήσουμε στα δάση, στα χωράφια, στις παραλίες, στις πόλεις και στα χωριά, στους δρόμους, θα πολεμήσουμε στους λόφους» είπε.

Αλλά καθώς η κοινοβουλευτική περιοδεία του Ζελένσκι έχει προχωρήσει, άλλες πιο έντονα στοιχεία έχουν κάνει την εμφάνισή τους. Δεν φοβάται να επιπλήξει και να κατηγορήσει τη Δύση για ελλειπή υποστήριξη.

Επίκληση στο συναίσθημα και τις ενοχές

«Σε κάθε μία από τις ομιλίες, λέει τι είδους άτομο είσαι;» επισημαίνει η Νόμι Κλαιρ Λαζάρ, καθηγήτρια δημοσίων και διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο της Οτάβα, που σπουδάζει πολιτική ρητορική. «Τι είδους έθνος είστε; Αν δεν καταφέρετε να ζήσετε αυτή τη στιγμή, τότε ντροπή σας».

Σε μια ομιλία στο Κογκρέσο των ΗΠΑ γεμάτη με αναφορές στο Περλ Χάρμπορ, τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και το Όρος Ράσμορ, ο πρόεδρος Ζελένσκι επέπληξε το κοινό του με ξεκάθαρα αντιδιπλωματική γλώσσα. «Ζητάμε απάντηση» παρακάλεσε. «Για την απάντηση στον τρόμο. Ζητάω πολλά;»

Απευθυνόμενος στην ιταλική Βουλή των Αντιπροσώπων, ο Ζελένσκι κατέφυγε και πάλι στο αίσθημα ντροπής του κοινού του, επισημαίνοντας ότι τα μέλη του κύκλου του Πούτιν απολάμβαναν τις διακοπές τους στην Ιταλία. 

«Μην είστε θέρετρο για δολοφόνους» είπε σε έντονο ύφος.

«Δεν μπορείς πραγματικά να μπεις σε ξένα νομοθετικά σώματα και να πεις ντροπή σου» λέει η καθηγήτρια Λάζαρ, «εκτός κι αν έχεις ήδη ορίσει τον εαυτό σου ως ηθικό διαιτητή».

Από τη μοναδική του οπτική, ως ηγέτης μιας χώρας που δέχθηκε εισβολή, χωρίς πρόκληση, είναι ίσως κατανοητό ότι ο κ. Ζελένσκι αισθάνεται την ανάγκη να αποτινάξει κάθε ίχνος εφησυχασμού από το κοινό του.

Ο Ζελένσκι δεν μιλάει μόνο για ξένους ηγέτες. Μιλάει και για τους δικούς του ανθρώπους. Μιλάει στα ουκρανικά και αποφεύγει τα αιχμηρά κοστούμια που συνήθως συνδέονται με αυτό το είδος πολιτικού θεάματος. Είναι μια εξαιρετική μεταμόρφωση για έναν πολιτικό του οποίου το ποσοστό αποδοχής έπεφτε για μήνες πριν ξεκινήσει ο πόλεμος.

Μέχρι τον πόλεμο, το παρελθόν του Ζελένσκι ως κωμικού ηθοποιού συχνά φαινόταν σαν βάρος. Υπό επίθεση, είναι ξαφνικά ένα πλεονέκτημα. Η παράσταση, με το απλό, άκοσμο μήνυμά της – κάντε περισσότερα για να μας βοηθήσετε – έχει ένα τελευταίο κοινό: την εγχώρια κοινή γνώμη στη Δύση.

«Προσπαθεί να δημιουργήσει αυτού του είδους την πίεση από κάτω» λέει η Λάζαρ. «Εσωτερική πίεση στις κυβερνήσεις, η οποία είναι ιδιαίτερα σημαντική, γιατί αυτό που ζητά έχει κόστος».

Αυτό, τελικά, είναι το θέμα. Ο Ζελένσκι δεν ξεκίνησε την περιήγηση στα νομοθετικά σώματα του κόσμου απλώς για να συγκεντρώσει συμπάθεια. Η Ουκρανία παλεύει για την ίδια της την ύπαρξη και μπορεί να συνεχίσει να το κάνει αυτό μόνο με τεράστια, διαρκή στρατιωτική βοήθεια από τους συμμάχους της.