Σύγχρονες Μήδειες: Γιατί σκοτώνουν τα παιδιά τους;

Συγκλονισμένο παρακολουθεί το πανελλήνιο τη φρικιαστική τραγωδία που εκτυλίχθηκε στην Πάτρα με την 33χρονη μητέρα που κατηγορείται ότι δολοφόνησε την 9χρονη κόρη της.

Το Χαμόγελο του Παιδιού κάνει λόγο για αύξηση και αλλαγή στα ποιοτικά χαρακτηριστικά μέσα στα οποία εμφανίζονται τα εγκλήματα κατά των παιδιών.

Η αύξηση αυτών των εγκλημάτων δείχνει και την αποτυχία της κοινωνίας μας να προστατεύσει την ανηλικότητα. Υπάρχει ένα μεγάλο κομμάτι τέτοιων υποθέσεων που δεν λαμβάνει δημοσιότητα. Αρα υπάρχουν παραβιάσεις δικαιωμάτων που εξελικτικά, αν δεν ενεργήσουν οι θεσμοί και οι υπηρεσίες του κράτους, μπορεί να οδηγήσουν σε τραγωδία» λέει ο ψυχολόγος Στέφανος Αλεβίζος .

Ο όρος «σύγχρονη Μήδεια» που χρησιμοποιείται για εγκλήματα που διαπράττονται από μητέρες με θύματα τα ίδια τους τα παιδιά βεβαίως και δεν είναι τυχαίος.

Στην ελληνική μυθολογία, η Μήδεια είναι κόρη του βασιλιά της Κολχίδας Αιήτη και της Ωκεανίδας Ιδυίας ή Εκάτης. Όταν ο Ιάσονας, αρχηγός της Αργοναυτικής εκστρατείας, έφτασε στην Κολχίδα, η Μήδεια τον ερωτεύτηκε και έθεσε στην διάθεσή του όλα τα μέσα της τέχνης της, ώσπου ο ήρωας να αποκτήσει το Χρυσόμαλλο δέρας. Ύστερα απ’ αυτό ακολούθησε τον εραστή της και για να αργοπορήσει τον Αιήτη, ο οποίος τους καταδίωκε, τεμάχισε τον αδελφό της, Άψυρτο, και σκόρπισε στη θάλασσα τα μέλη του.

Στην Ιωλκό αργότερα, ο Ιάσονας την παρακάλεσε να εκδικηθεί τον Πελία, φονιά του πατέρα και του αδελφού του κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του. Η Μήδεια τότε έπεισε τις κόρες του Πελία να τεμαχίσουν το σώμα του πατέρα τους και να το βράσουν, γιατί έτσι δήθεν θα κατόρθωναν να τον κάνουν πάλι νέο. Μετά την καταδίωξη του ζεύγους των εραστών από το γιο του Πελία, Άκαστο, κατέφυγαν στην Κόρινθο, όπου έζησαν για ένα διάστημα ευτυχισμένοι, μέχρις ότου ο Ιάσονας εγκατέλειψε τη Μήδεια για να μνηστευτεί την κόρη του βασιλιά Κρέοντα, Γλαύκη.

Η Μήδεια και πάλι χρησιμοποίησε τα μαγικά της φίλτρα για να εκδικηθεί την αντίζηλή της. Της έστειλε δηλητηριασμένο χιτώνα σαν δώρο για το γάμο της, ο οποίος έβγαζε φλόγες και την έκαψε.

Η παιδοκτονία της Μήδειας

Η εκδίκησή της όμως δε σταμάτησε εδώ, αλλά έφτασε στο πιο αποτρόπαιο έγκλημά της. Σκότωσε τα δύο της παιδιά Φέρητα και Μέρμερο, που είχε αποκτήσει με τον Ιάσονα, ανέβηκε μετά σ’ ένα άρμα που το έσερναν φτερωτοί δράκοντες και έφτασε στην Αθήνα, όπου ενώθηκε με τον Αιγέα και απέκτησε το Μήδο.

Το «σύνδρομο της Μήδειας»

Ο Stern, το 1948, ονόμασε την περίπτωση αυτή το «σύνδρομο της Μήδειας»

Η Motz γράφει για την παιδοκτονία: «Η γυναίκα χρησιμοποιεί το σώμα της, ως το πιο ισχυρό επικοινωνιακό μέσο, ως το μεγαλύτερο όπλο της. Εξαιτίας της απόλυτης εξουσίας που έχει η μητέρα στα παιδιά της μέσα στον ιδιωτικό χώρο του σπιτιού της, μερικές διαταραγμένες γυναίκες, στερημένες από μητρική φροντίδα οι ίδιες, βλέπουν τα παιδιά τους ως ναρκισσιστική προέκταση του εαυτού τους. Έτσι, αντί να στρέψει την καταστροφική οργή στον εαυτό της, στρέφει αυτή τη φονική παρόρμηση στο παιδί της. Δηλαδή, η παιδοκτονία ως λειτουργία είναι το καθρέπτισμα της αυτοκτονίας στη φαντασία. Σκοτώνοντας το κακό μέρος του εαυτού της που έχει προβληθεί πάνω στο παιδί, η μητέρα παροδικά έχει εξαφανίσει τα απαράδεκτα μέρη του εαυτού της που δεν έχει απαρτιώσει».

Το 1951, ο καθηγητής Νευρολογίας και Ψυχιατρικής, ψυχαναλυτής Δημήτρης Κουρέτας, μεταξύ των άλλων γράφει: «Η Μήδεια είναι μια κλινική περίπτωση εγκληματικής προσωπικότητας και ο Ευριπίδης ένας νατουραλιστής που κατέγραψε επιμελώς την ψυχική διαταραχή της».

Ο De Mause γράφει: «Η χρήση των παιδιών ως αποδιοπομπαίων τράγων για να ανακουφιστεί η προσωπική εσωτερική σύγκρουση, έχει αποδειχθεί ένας εξαιρετικά αποτελεσματικός τρόπος για να συντηρούμε τη συλλογική ψυχολογική μας ομοιόσταση… Το παιδί χρησιμοποιείται ως δοχείο δηλητηρίου, όπου κανείς μπορεί να προβάλει κομμάτια της ψυχής του που αποποιείται…».

Ο Shea πραγματοποίησε τη μελέτη με τον Geoffrey McKee, ψυχολόγο εγκληματολόγο και αναπληρωτή καθηγητή στο Ινστιτούτο Hall, ένα ψυχιατρικό νοσοκομείο της Columbia, SC, όπου γίνεται ψυχική αξιολόγηση κατόπιν δικαστικής εντολής. Μελέτησαν ιατρικά αρχεία, ψυχολογικά τεστ, και δικαστικά αρχεία 20 γυναικών στη Νότια Καρολίνα, ηλικίας 18-66, που νοσηλεύτηκαν μετά τις δολοφονίες των παιδιών τους.

Η μελέτη διερεύνησε επίσης δημογραφικά, ιστορικά, κλινικά και την εγκληματολογικά χαρακτηριστικά τους, καθώς και τα χαρακτηριστικά των θυμάτων τους.

Από την έρευνα στο θέμα της παιδοκτονίας προκύπτουν τέσσερα κίνητρα:
α) παθολογικά – η μητέρα είναι ψυχικά ασθενής
β) Τυχαία – η κακοποίηση των παιδιών ή η σωματική πειθαρχία οδηγούν στον θάνατο
γ) Αντίποινα – το παιδί δολοφονείται για να τιμωρηθεί κάποιος άλλος, συχνά ο σύζυγος
δ) Βρεφοκτονία – το παιδί σκοτώνεται μέσα στις πρώτες 24 ώρες της ζωής, συνήθως από μια νέα γυναίκα, συχνά έφηβη, η οποίος έχει διστάσει να αποκαλύψει την εγκυμοσύνη της στους γονείς ή σε άλλους.