Κινδυνολογία, μπλόφα ή πραγματικότητα; – Τι είναι τα «τακτικά πυρηνικά» με τα οποία απειλεί ο Πούτιν

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έφερε στο προσκήνιο κάτι που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν σχεδόν αδιανόητο: τη χρήση ενός μικρού πυρηνικού όπλου κατά τη διάρκεια σύγκρουσης στην Ευρώπη.

Το Γαλλικό Πρακτορείο διερευνά αυτό το επικίνδυνο ενδεχόμενο: θα μπορούσε ο ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, να δώσει το σύνθημα για την αποκαλούμενη «τακτική» πυρηνική επίθεση εναντίον ενός λαού που, όπως δηλώνει επανειλημμένα, αποτελεί «κοινό λαό» με τους Ρώσους;

Πού οφείλεται η παραφιλολογία

Στις 27 Φεβρουαρίου, τρεις ημέρες μετά την έναρξη της εισβολής, ο Πούτιν διέταξε τους στρατηγούς του να θέσουν τις ρωσικές πυρηνικές δυνάμεις σε συναγερμό, στο πλαίσιο τηλεοπτικής εμφάνισης με μπόλικα στοιχεία σόου.

Οι δυτικές χώρες καταδίκασαν γρήγορα την κίνηση, με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, να την αποκαλεί «προκλητική» και «εντελώς ανεύθυνη». Οι περισσότεροι δυτικοί αναλυτές πιστεύουν ότι η ρητορική είχε σχεδιαστεί για να αποτρέψει τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους από το να αυξήσουν την υποστήριξή τους στην Ουκρανία, πέρα από τις υπάρχουσες οικονομικές κυρώσεις και τις προμήθειες όπλων.

«Εχει σκοπό να ενσταλάξει φόβο σε ολόκληρο τον κόσμο, αλλά και να αποτρέψει τον οποιονδήποτε από το να βοηθήσει την Ουκρανία», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο η Beatrice Fihn, επικεφαλής της Διεθνούς Εκστρατείας για την Κατάργηση των Πυρηνικών Όπλων.

Πόσο μεγάλο είναι το πυρηνικό οπλοστάσιο της Ρωσίας

Η Ρωσία έχει τον μεγαλύτερο αριθμό πυρηνικών κεφαλών από οποιαδήποτε άλλη χώρα, σύμφωνα με το ερευνητικό ινστιτούτο SIPRI στη Στοκχόλμη, που εκτιμά τον αριθμό τους σε 6.255.

Οι ειδικοί λένε ότι ο κίνδυνος δεν είναι η ανάπτυξη ενός γιγαντιαίου «στρατηγικού» όπλου, που θα αποτελούσε απειλή για ολόκληρο τον πλανήτη. Αντίθετα, ο Πούτιν μπορεί να μπει στον πειρασμό να χρησιμοποιήσει ένα «τακτικό» όπλο, με μικρότερη κεφαλή, που θα προκαλούσε τοπική καταστροφή χωρίς να απειλεί ολόκληρη την Ευρώπη. Πρόκειται για όπλα που διατίθενται σε διάφορα μεγέθη και η εμβέλειά τους εξαρτάται από το αν εκρήγνυνται στο έδαφος ή στον αέρα.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ισχυρίστηκε επίσης ότι η Μόσχα εξετάζει τη χρήση χημικών και βιολογικών όπλων στην Ουκρανία. «Τα χημικά όπλα δεν θα άλλαζαν την πορεία του πολέμου. Ένα τακτικό πυρηνικό όπλο που μετατρέπει μια ουκρανική πόλη σε ερείπια, ναι», δήλωσε ο Mathieu Boulegue, αναλυτής στο Chatham House με έδρα το Λονδίνο. 

Τα πυρηνικά είναι πράγματι η έσχατη λύση;

Ναι, ωστόσο η Ουκρανία και οι δυτικές πρωτεύουσες φοβούνται ότι ο Πούτιν θα βρεθεί στη γωνία, με μεγάλες απώλειες στο πεδίο της μάχης και οικονομικά προβλήματα στο εσωτερικό της χώρας που θα θέτουν σε αμφισβήτηση την πολιτική του επιβίωση. Ενα τακτικό πυρηνικό χτύπημα θα είχε σκοπό να εξουδετερώσει την αντίσταση των ουκρανικών δυνάμεων και να αναγκάσει τον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι να παραδοθεί.

Ο Πάβελ Λούζιν, ειδικός περί τα ρωσικά στη δεξαμενή σκέψης Riddle, είπε ότι το πρώτο βήμα θα ήταν η χρήση ενός «τακτικού» πυρηνικού πάνω από τη θάλασσα ή σε μια ακατοίκητη περιοχή, ως πράξη εκφοβισμού. «Μετά από αυτό, εάν ο αντίπαλος θέλει ακόμα να πολεμήσει, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και με άμεσο τρόπο», είπε – εννοώντας: πάνω από μια πόλη.

Ο Κρίστοφερ Τσίββις, μέχρι πρόσφατα ανώτατος αξιωματούχος των υπηρεσιών πληροφοριών των ΗΠΑ για την Ευρώπη, υποστήριξε ότι υπάρχουν «μόνο δύο δρόμοι» για να τερματιστεί ο πόλεμος: «Είτε η συνεχιζόμενη κλιμάκωση μέχρι τα πυρηνικά όρια είτε η πικρή ειρήνη που θα επιβληθεί σε μια ηττημένη Ουκρανία», έγραψε στην εφημερίδα The Guardian.

Τι απαντά το Κρεμλίνο;

Την Τρίτη ο Ντμίτρι Πεσκόφ, εκπρόσωπος του Πούτιν, κλήθηκε τρεις φορές από τη δημοσιογράφο του CNN Κριστιάν Αμανπούρ να αποκλείσει τη χρήση πυρηνικών όπλων. Αντί γι’ αυτό, κατέφυγε στο πυρηνικό δόγμα της Ρωσίας που δημοσιεύθηκε το 2020, στο οποίο, όπως είπε: «Μπορείτε να διαβάσετε όλους τους λόγους για τη χρήση πυρηνικών όπλων. Εφόσον πρόκειται για υπαρξιακή απειλή για τη χώρα μας, τότε μπορεί να χρησιμοποιηθούν, σύμφωνα με το δόγμα μας».

Ανησυχία προκαλούν και πρόσφατοι ισχυρισμοί του Κρεμλίνου ότι η Ουκρανία αναπτύσσει χημικά, βιολογικά ή ακόμα και πυρηνικά όπλα – που απορρίφθηκαν ως παραπληροφόρηση από δυτικούς αξιωματούχους.

«Η χρήση ενός όπλου μαζικής καταστροφής κατά της Ρωσίας θα μπορούσε να λειτουργήσει ως δικαιολογία για την απάντηση με πυρηνικό όπλο», δήλωσε η Kristin Ven Bruusgaard, ερευνήτρια του πυρηνικού δόγματος της Ρωσίας στο Πανεπιστήμιο του Οσλο. 

Μήπως πρόκειται για κινδυνολογία;

Πιθανώς. Ο William Alberque του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο ότι αμφιβάλλει πως ότι ο Πούτιν θα αναπτύξει τακτικά πυρηνικά όπλα. «Το πολιτικό κόστος θα ήταν εξωφρενικό. Θα έχανε τη μικρή υποστήριξη που έχει ακόμα. Οι Ινδοί θα έπρεπε να αποσυρθούν. Οι Κινέζοι επίσης», είπε.

Μπορεί να αποτρέψει τον Πούτιν η ίδια η έγνοια του για υστεροφημία, εκτίμησε η Bruusgaard. Θα χρειαζόταν επίσης η έγκριση του υπουργού Άμυνας Σεργκέι Σόιγκου ή του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Βαλέρι Γκερασίμοφ.

«Οι στρατιωτικές επιπτώσεις θα ήταν τουλάχιστον απρόβλεπτες και εξαιρετικά επικίνδυνες για τη Ρωσία», είπε η Bruusgaard, καθώς ΝΑΤΟ και ΗΠΑ ίσως υποχρεώνονταν να εισέλθουν στον πόλεμο. «Αυτό το σενάριο η Ρωσία προσπαθεί οπωσδήποτε να το αποφύγει», πρόσθεσε.