Το Τατόι μετά τις φωτιές – Ο απολογισμός, τα σχέδια και το στοίχημα

Οδηγώντας προς τον Βορρά του λεκανοπεδίου Αττικής, είναι ακόμα ορατά τα σημάδια από την εφιαλτική νύχτα της 5ης Αυγούστου, όταν το μέτωπο της φωτιάς στη Βαρυμπόμπη αναζωπυρώθηκε, με αποτέλεσμα οι φλόγες να απειλήσουν άμεσα τον αστικό ιστό, τις κρίσιμες υποδομές και να κάνουν στάχτη το 80% των κτημάτων στο Τατόι, ενός καταπράσινου τόπου 42.000 στρεμμάτων με ένα δάσος που χρονολογείται από το 1872.

Μαζί με το δάσος κάηκαν έως και 10 ιστορικά κτίρια, δύο κοντέινερ, ενώ φάνηκε να «παγώνει» προσωρινά ο προγραμματισμός του πρότζεκτ αποκατάστασης του Κτήματος που είχε εξαγγελθεί από την πολιτεία πέρυσι τον Μάρτιο και στόχο είχε τη μετατροπή του ιστορικού τοπόσημου σε πόλο έλξης για επισκέπτες από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

«Το Τατόι μάς χρειάζεται όλους», δηλώνει στα «ΝΕΑ» ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Φίλων Κτήματος Τατοΐου, ο οποίος από εκείνη τη νύχτα της καταστροφικής πυρκαγιάς έχει χάσει τον ύπνο του. Επειτα από αυτοψία που πραγματοποίησε στον χώρο, ο Βασίλης Κουτσαβλής επιχειρεί έναν απολογισμό των κύριων ζημιών και μια αποτύπωση της επόμενης ημέρας για έναν τόπο που δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι του έχει αφιερώσει τη ζωή του.

«Η καταστροφή που έχει υποστεί το δάσος Τατοΐου είναι εκτεταμένη. Κάηκε το 80% από τα 42.000 στρέμματα του Κτήματος. Η ανάγκη αναδάσωσης και φυσικής αναγέννησης είναι πολύ μεγάλη», εξηγεί.

«Δυστυχώς κάηκε το κομμάτι του Κτήματος που δεν είχε καεί ούτε στις φωτιές του 1916, του 1945, του 1974. Το καλό είναι ότι σε ένα ώριμο δάσος με μεγάλα δέντρα και πολλά κουκουνάρια θα είναι πιο εύκολη η φυσική αναγέννηση. Στα κομμάτια που είχαν ξανακαεί στο παρελθόν και τα δέντρα ήταν μικρά χωρίς σπόρο, θα χρειαστεί σίγουρα η παρέμβαση του ανθρώπου», συνεχίζει.

Οι απώλειες και η μελέτη

Οσον αφορά τους ανακτορικούς κήπους, όπου η αποκατάσταση θα πρέπει να «πατήσει» στην εικόνα που είχε ο τόπος πριν από τη φωτιά ώστε να διατηρηθεί η ιστορική του φυσιογνωμία, ο Σύλλογος Φίλων Κτήματος Τατοΐου, όπως αναφέρει ο πρόεδρός του, είναι έτοιμος να φέρει εις πέρας την απαιτητική αποστολή.

«Ο Σύλλογος Φίλων Κτήματος Τατοΐου θα ανακοινώσει σύντομα την ομάδα που έχουμε συστήσει και θα αναλάβει το δύσκολο έργο να ολοκληρώσει τη μελέτη αρχιτεκτονικής τοπίου που θα οδηγήσει στην πλήρη αποκατάσταση του ανακτορικού κήπου. Η μελέτη θα γίνει από τους πλέον ειδικούς και με όλες τις σύγχρονες προδιαγραφές και θα δωρηθεί στο ελληνικό Δημόσιο», αναφέρει ο ίδιος και απαριθμεί τις απώλειες:

«Η μοναδικότητα του Τατοΐου στηρίζεται σε δύο πυλώνες: την ιστορία και την αρχιτεκτονική αφενός και το απόλυτο φυσικό κάλλος του δάσους αφετέρου. Το Τατόι έχασε το ένα του πόδι, έμεινε κουτσό. Αυτή είναι η δική μου εικόνα από την αυτοψία. Μαζί με το δάσος καταστράφηκε ένας βιότοπος με πουλιά, αλεπούδες, ελάφια, αγριογούρουνα. Ολα αυτά τα ζώα έχουν επηρεαστεί και σίγουρα πολλά κάηκαν στη φωτιά. Αρα μιλάμε για σημαντική ζημιά στο οικοσύστημα.»

» Αν σε αυτήν προσθέσουμε τα επτά με δέκα καμένα κτίρια (κτίριο της φρουράς των τάφων, κτίριο του δασονομείου, κτίριο του διευθυντηρίου, κτίριο της οικίας Στουρμ, κτίριο του τηλεγραφείου, κτίριο του προσωπικού και κτίριο της οικίας φροντιστή συν ένα παλιό γκαράζ και το φυλάκιο της Χωροφυλακής) μαζί με τα δύο κοντέινερ που περιείχαν αντικείμενα, για τα οποία το υπουργείο Πολιτισμού λέει ότι δεν ήταν πολύ σημαντικά – τα κοντέινερ εμένα μέχρι σήμερα δεν μου είναι ξεκάθαρο τι περιείχαν -, αντιλαμβάνεται κανείς το μέγεθος της ζημιάς.»

» Τα κτίρια, βεβαίως, ξαναγίνονται. Το δάσος ξαναγίνεται, αλλά θα πάρει πάρα πολλά χρόνια. Η ανησυχία μου για την επόμενη μέρα είναι μη χάσουμε τη μάχη με την αυθεντικότητα. Γιατί δεν θα έχουμε Τατόι, θα έχουμε κάτι άλλο μετά. Αρα χρειάζεται μεγάλη προσοχή στη φυσική αναγέννηση και στις αναδασώσεις.»

» Οσο για τα πεύκα, αν υπάρχει διαχείριση, δηλαδή τακτικός καθαρισμός του δάσους, ζώνες πυροπροστασίας, μια χαρά μάς κάνει και το πεύκο στη φύτευση, αν και το δάσος θα αναγεννηθεί από μόνο του».

«Μας χρειάζεται όλους»

Οσον αφορά το τι μέλλει γενέσθαι στο Τατόι, τα νέα είναι σχετικώς ενθαρρυντικά.

«Το σχέδιο αποκατάστασης και επαναλειτουργίας του Κτήματος δεν θα καθυστερήσει. Τέσσερα από τα κτίρια που υπέστησαν ζημιές έχουν μελέτες αρχιτεκτονικής αποκατάστασης από τον Σύλλογο Φίλων Κτήματος Τατοΐου προτού καούν και αυτό είναι σωτήριο. Οι αποκαταστάσεις του ανακτόρου και των μαγειρείων προχωρούν άμεσα από το υπουργείο Πολιτισμού και θα τις παρακολουθούμε στενά. Ολα πάνε κανονικά, με βάση το χρονοδιάγραμμα.»

» Η φωτιά δεν άλλαξε κανέναν από τους στόχους του υπουργείου για τις αποκαταστάσεις των ιστορικών κτιρίων και τη δημιουργία υποδομών. Ενα θέμα όμως που προκύπτει είναι το εξής: ποιος ιδιώτης θα θελήσει να συμπράξει με το Δημόσιο για την αξιοποίηση των κτιρίων του Κτήματος – γιατί αυτό προέβλεπε η μελέτη αξιοποίησης, αγροτικές εγκαταστάσεις, ξενοδοχείο, εστιατόριο, ιππικοί όμιλοι – όταν γύρω είναι όλα καμένα;»

» Θα περάσουν 50-100 χρόνια για να φτάσουν τα δέντρα στην προ της φωτιάς εποχή, άρα θα έχουμε κτίρια σε ένα μη ελκυστικό περιβάλλον. Εκεί πρέπει να επικεντρωθούμε. Στην υπόθεση του Κτήματος Τατοΐου δεν περισσεύει κανείς. Η αναγέννηση της φύσης έχει ήδη ξεκινήσει, τα πρώτα βλαστάρια αρχίζουν να ξεπηδούν μέσα από τις στάχτες. Αυτό δίνει σε όλους μας χαρά. Κλάψαμε όλο το προηγούμενο διάστημα, τώρα πρέπει να βάλουμε πλάτη γιατί το Τατόι μάς χρειάζεται όλους…».