Τα τέσσερα σημεία – κλειδιά της στρατηγικής που έδωσε τη νίκη στους Ταλιμπάν

Μόλις λίγες ημέρες χρειάστηκαν οι Ταλιμπάν για να καταλάβουν το Αφγανιστάν, πολλές φορές καταλαμβάνοντας μεγάλες πρωτεύουσες επαρχιών χωρίς να ρίξουν ούτε μία σφαίρα. Πολλά έχουν ειπωθεί για την κατάρρευση του αφγανικού κυβερνητικού στρατού, ωστόσο μέσα από συνεντεύξεις με ηγέτες των Ταλιμπάν, αφγανούς πολιτικούς και διπλωμάτες εξάγεται το συμπέρασμα ότι προετοίμαζαν τις βάσεις για τη νίκη τους πολύ καιρό πριν.

Προετοιμαζόμενοι να δώσουν σκληρή μάχη για να αναλάβουν ξανά τον έλεγχο της χώρας που διοικούσαν από το 1996 έως το 2001, οι Ταλιμπάν επί μήνες καλλιεργούσαν σχέσεις με χαμηλόβαθμα κυβερνητικά στελέχη, στρατιωτικούς αξιωματούχους και φυλάρχους. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την προαναγγελθείσα απόσυρση ξένων στρατευμάτων από το Αφγανιστάν, διέλυσε την εμπιστοσύνη στην υποστηριζόμενη από τη Δύση κυβέρνηση στην Καμπούλ και ενθάρρυνε τους στρατιωτικούς να αυτομολήσουν. 

Πώς τα κατάφεραν λοιπόν τόσο γρήγορα; Κατ’ αρχήν, οι Ταλιμπάν του 2021 δεν είναι ίδιοι με τους Ταλιμπάν της δεκαετίας του 1990, τονίζει ο Μπένζαμιν Τζένσεν από το Κέντρο Στρατηγικής και Ασφάλειας του Ατλαντικού Συμβουλίου. Εχουν μάθει να συνδυάζουν στρατιωτικούς και μη-στρατιωτικούς τρόπους με στόχο την επίτευξη πολιτικών στόχων.

Με την πάροδο του χρόνου, οι Ταλιμπάν εξελίχθηκαν σε μια στρατιωτική ομάδα ικανή να κυνηγήσει πολλαπλούς στόχους. Οι ένοπλοι που ήταν ικανοί μόνο να στήσουν ενέδρες σε αγροτικές περιοχές και να τοποθετούν αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς (IED) αντικαταστάθηκαν από μια πολύπλοκη οργάνωση με έως και 80.000 μαχητές που είναι έμπειροι τόσο στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης όσο και Καλάσνικοφ. Για να επιτύχουν τους στόχους τους, βάσισαν τη στρατιωτική τους προσπάθεια σε τέσσερα σημεία:

1. Απομόνωση του αφγανικού στρατού

Η κατάρρευση των αφγανικών δυνάμεων ασφαλείας ήταν αποτέλεσμα απομόνωσης σε επιχειρησιακό αλλά και ψυχολογικό επίπεδο. Αρχικά, η αφγανική κυβέρνηση επικεντρώθηκε στο να διατηρήσει τον έλεγχο περιοχών μέσω φυλακίων διάσπαρτων σε όλη τη χώρα. Οι Ταλιμπάν εκμεταλλεύτηκαν αυτή την αδυναμία διακόπτοντας τις επίγειες γραμμές επικοινωνίας σε μια προσπάθεια να απομονώσουν περαιτέρω τα σημεία ελέγχου και να θέσουν τις προϋποθέσεις για την ήττα των αφγανικών δυνάμεων, καθώς συχνά οι στρατιώτες έμεναν χωρίς τροφή, νερό ή πυρομαχικά, γεγονός που προκάλεσε έντονη δυσαρέσκεια και απογοήτευση.

2. Διάλυση της συνοχής μέσω απειλών και μηνυμάτων

Με τις αφγανικές δυνάμεις ασφαλείας – οι οποίες ήταν τριπλάσιες των Ταλιμπάν – απομονωμένες, οι Ταλιμπάν αύξησαν τις δραστηριότητες σε μια δεύτερη γραμμή: τη χρήση προπαγάνδας και πληροφοριών για να υπονομεύσουν το ηθικό και τη συνοχή. Ουσιαστικά διεξήγαγαν μια εκλεπτυσμένη εκστρατεία ψυχολογικού πολέμου. Πλημμύρισαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με εικόνες που προσέφεραν στις δυνάμεις ασφαλείας των Αφγανών μια επιλογή: Παραδοθείτε και ζήστε ή πεθάνετε καθώς θα αναρωτιέστε εάν οι Ταλιμπάν θα σκοτώσουν την οικογένειά σας. Το μήνυμα έφθασε με ψεύτικους λογαριασμούς και bots σε κάθε μέσο κοινωνικής δικτύωσης. Ταυτόχρονα στέλνονταν στα κινητά μηνύματα από τους πρεσβύτερους κάθε φυλής μαζί με μηνύματα για να εξαναγκασθούν οι αφγανικές δυνάμεις ασφαλείας να παραδοθούν. Το ηθικό των στρατιωτών κάμφθηκε γρήγορα. 

3. Μια νέα μορφή τρόμου

Οι Ταλιμπάν χρησιμοποίησαν τον τρόμο για να υπονομεύσουν περαιτέρω την εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση και να υποβαθμίσουν την ικανότητα της Καμπούλ να πολεμήσει. Τα τελευταία δύο χρόνια, οι Ταλιμπάν προχώρησαν σε αλλεπάλληλες δολοφονίες ηγετών της κοινωνίας των πολιτών και στρατιωτικού προσωπικού, όπως πιλότοι μαχητικών αεροσκαφών. Ο στόχος ήταν διπλός. Πρώτον, ενίσχυσε το μήνυμα ότι η κυβέρνηση Γανί δεν μπορούσε να διασφαλίσει το Αφγανιστάν. Δεύτερον, ουσιαστικά υπονόμευσαν τις ικανότητες της αεροπορίας στο έδαφος, καθώς δεν διέθεταν εξελιγμένα όπλα αντιαεροπορικής άμυνας. Οι δολοφονίες ανάγκασαν πολλούς πιλότους μαχητικών να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους.

4. Διαπραγματεύσεις με πολλαπλούς στόχους

Οι Ταλιμπάν ενσωμάτωσαν τη διπλωματία με τη στρατιωτική τους εκστρατεία. Εκμεταλλεύτηκαν τις διαπραγματεύσεις για την ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ των εκπροσώπων τους και των ΗΠΑ για να κερδίσουν χρόνο και να υπονομεύσουν πολιτικά την κυβέρνηση Γανί και να περιορίσουν ταυτόχρονα τη στρατιωτική ισχύ των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν με την πάροδο του χρόνου. Η συμφωνία σήμανε σε όλους τους φορείς της περιφέρειας ότι το τέλος της κυβέρνησης Γανί ήταν πλέον ορατό.