Μετά την πανδημία: Θα έρθουν και εξεγέρσεις εκτός από πάρτι;

Μια πολύ ενδιαφέρουσα ανάλυση δημοσίευσε στον Guardian ο Πολ Μέισον, βραβευμένος συγγραφέας, δημοσιογράφος και κινηματογραφιστής, διερευνά το κατά πόσον η πανδημία έχει αποτελέσει αιτία ριζοσπαστικοποίησης της λεγόμενης Γενίας Ζ, δηλαδή των νέων που γεννήθηκαν από το 1997 και έπειτα και οι οποίοι πλέον σιγά-σιγά αποφοιτούν από το πανεπιστήμιο και να εντάσσονται στην αγορά εργασίας.

Όπως αναφέρει, όταν ο Guardian ζήτησε από Ευρωπαίους που βρίσκονται στα τέλη της εφηβείας τους ή στα πρώτα χρόνια της ενήλικης ζωής τους να αναφέρουν τα συναισθήματα που τους γέννησε η πανδημία, «θα περίμενε κανείς να διαπιστώσει μια διάχυτη σύγχυση: για τις χαμένες θέσεις εργασίας, τις φιλίες που περιορίστηκαν με τη βία, τα ραντεβού που ακυρώθηκαν». Όμως αυτό που έφτασε εντέλει στα εισερχόμενα της βρετανικής εφημερίδας, ήταν μια κριτική στον καπιταλισμό.

Φυσικά, αξίζει να υπογραμμιστεί ότι το «δείγμα» που χρησιμοποιήθηκε για την ανάλυση του Μέισον, είναι αρκετά περιορισμένο. Ανεξάρτητα από τον αριθμό τους, οι νέοι που απέστειλαν την άποψή τους στον Guardian ήταν, φυσικά, αναγνώστες του Guardian, μιας εφημερίδας με προοδευτική τοποθέτηση. Επομένως, δεν υπάρχει κάτι που να διασφαλίζει ότι η εικόνα που του επέτρεψαν να δημιουργήσει είναι ακριβής – και σίγουρα όχι σε ποιο βαθμό είναι ακριβής.

Σε κάθε περίπτωση, ακόμη κι αν αναφέρονται στο αριστερής ιδεολογικής τοποθέτησης μέρος της Γενιάς Ζ, οι παρατηρήσεις του αδιαμφισβήτητα έχουν ενδιαφέρον, καθώς επιχειρούν να αναδείξουν τις διαφορές των σημερινών νέων, από εκείνους που εξεγείρονταν κατά της λιτότητας μόλις μια δεκαετία νωρίτερα.

«Όπως συνέβη και με τις προηγούμενες γενιές, που συμμετείχαν στις εξεγέρσεις μετά την κρίση του 2008», γράφει ο Μέισον, «έτσι και η σημερινή γενιά των νέων είναι έτοιμη να εξάγει συστημικά συμπεράσματα από τον τρόπο που επέλεξαν να διαχειριστούν την πανδημία οι ελίτ.

»Ξέρουν ότι πρόκειται να πληρώσουν υψηλότερους φόρους, να επιβαρυνθούν με μεγαλύτερα δάνεια και να αντιμετωπίσουν περισσότερη αβεβαιότητα από οποιαδήποτε άλλη γενιά από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και έπειτα.

»Αντιλαμβάνονται επίσης ότι εκτός από τον κοροναϊό, θα είναι αντιμέτωποι και με την κλιματική κρίση για το προσεχές μέλλον. Και είναι εξίσου σίγουροι ότι δεν μπορούν να επηρεάσουν το πολιτικό παρόν.

»Τα παραπάνω», σημειώνει ο Μέισον, «είναι πιθανό να συνθέσουν ένα εκρηκτικό μείγμα εντός του καλοκαιριού. Από το Δουβλίνο μέχρι το Κάρντιφ, από τη Βαρκελώνη μέχρι το Βερολίνο, οι νέοι ανταποκρίνονται στη χαλάρωση των περιορισμών του lockdown με αιφνιδιαστικά πάρτι. Όπου έχει σημειωθεί πολιτική διαμαρτυρία, έχουν εμφανιστεί σε μεγάλες, δυναμικές και μαχητικές ομάδες.

»Όμως, όπως δείχνουν οι μαρτυρίες τους, πίσω από την εκτόνωσή τους κρύβεται η οργή. Γιατί ενώ οι μεγαλύτερης ηλικίας άνθρωποι επωμίστηκαν το μεγαλύτερο βάρος των σωματικών επιπτώσεων του κοροναϊού, οι νέοι δέχθηκαν το ισχυρότερο πλήγμα στην ψυχική τους υγεία».

Όπως σημειώνει, ένας αναγνώστης έγραψε στον Guardian ότι βίωσε κάτι σαν «κρίση μέσης ηλικίας» στα 22 του. Και όλα δείχνουν ότι μεγάλη μερίδα των νέων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο πλανήτης κυβερνιέται «από τους γέρους, για τους γέρους».

Εξάλλου, όπως τονίζει ο Μέισον, οι νέοι όχι μόνο έβαλαν στον πάγο τις ζωές τους για χάρη των ηλικιωμένων, αλλά παράλληλα είδαν τον τρόπο ζωής και τις απόψεις τους να γελοιοποιούνται, ενώ «οι πολιτικοί όλων των στρατοπέδων πάλευαν να καλύψουν τις υλικές ανάγκες των ιδιοκτητών ακινήτων, των επιχειρηματιών και εκείνων που ήδη είχαν μια σταθερή δουλειά».

Επιπλέον, ο Μέισον τονίζει τη συντηρητικοποίηση του δημόσιου λόγου στο διάστημα της πανδημίας, πράγμα που θα μπορούσε κανείς να πει ότι είδαμε και στην Ελλάδα, όπου σε πολλές περιπτώσεις η εκτεταμένη μη τήρηση των μέτρων από επιχειρήσεις που παραβίαζαν τους κανόνες της τηλεργασίας, όπως αποδείχθηκε όταν αποκαλύφθηκαν οι εικονικές αναστολές, δεν καταλάμβανε ούτε το ένα τρίτο των σχολίων που αφιερώθηκε στους «παραβατικούς» νέους των πλατειών.

Ο Μέισον τονίζει και μια ειδοποιό διαφορά της οργής της Γενιάς Ζ με εκείνη των Millennials, την εποχή των «κατειλημμένων πλατειών»: «Όσο μαύρο και αν έμοιαζε το μέλλον [το 2011], τουλάχιστον υπήρχε η υπόσχεση ενός διπόλου και ενός συγκεκριμένου αγώνα: Εναντίον του ρατσισμού, του σεξισμού, της λιτότητας και των αρνητών της κλιματικής αλλαγής».

Πλέον, τονίζει, αυτό που δείχνει να χαρακτηρίζει τη Γενιά Ζ είναι η αβεβαιότητα: «Είναι έτοιμοι να πιστέψουν, όπως το θέτει ένας αναγνώστης, “ότι ο κόσμος θα τελειώσει αύριο”, ότι ο πολιτισμός μας θα καταρρεύσει, ότι το υπάρχον σύστημα “κρατιέται σταθερό με κολλητική ταινία και οδοντογλυφίδες”, ότι το παρόν είναι τόσο “απρόβλεπτο, όσο και μονότονο”.

»Και έχουν δίκιο», τονίζει ο Μέισον. «Σε σύγκριση με τους κινδύνους, τα μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος είναι γελοία», αφού όλα δείχνουν ότι η γενιά που διοικεί τον πλανήτη είναι διατεθειμένη να κάνει μόνο εκείνα που δεν απειλούν τις μεγάλες επιχειρήσεις και δεν πρόκειται να δυσαρεστήσουν τους γερασμένους ψηφοφόρους – που όπως προσθέτει «δεν θα αναγκαστούν  να ζήσουν με τις συνέπειες των αποφάσεών τους».

Οι νέοι που απάντησαν στο κάλεσμα του Guardian θεωρούν ανεπαρκείς και τις κινήσεις αποτροπής μιας μελλοντικής πανδημίας.

«Το σοκ του κοροναϊού είναι, από πολλές απόψεις, μεγαλύτερο από εκείνο του 2008», αναφέρει, προβλέποντας πως οι νέοι εκτός από πάρτι, σε ορισμένα μέρη του κόσμου θα κάνουν και εξεγέρσεις και θα αναζητήσουν πολιτικές εναλλακτικές.

«Αν ήμουν αναγκασμένος να προβλέψω προς τα πού θα κινηθούν τα πράγματα», καταλήγει, «δεν θα επέλεγα την αναρχία ή τα πρώιμα κινήματα κατά της παγκοσμιοποίησης, αλλά τον “μπολσεβικισμό του κλίματος” που υποστήριζε ο Σουηδός οικολόγος, Αντρέας Μαλμ.

»Η σοσιαλδημοκρατία, έλεγε ο Μαλμ, δεν έχει καμία θεωρία για την καταστροφή. Το ίδιο θα μπορούσε να ειπωθεί και για τον φιλελευθερισμό και τις mainstream πράσινες πολιτικές. Δεν έχουν σχεδιαστεί για ξαφνική και επείγουσα δράση. Η αντικατάστασή τους θα πρέπει να είναι ριζοσπαστική, κεντρώα και αλύπητη.

»Αυτή η γενιά έχει μια θεωρία για την καταστροφή. Έχουν δει πόσο αποτελεσματικά μπορεί να λειτουργήσει η κεντρική εξουσία, πόσο γρήγορα μπορεί να επικρατήσει η αδικία, πόσο κενοί είναι οι ισχυρισμοί νομιμότητας μιας κυβέρνησης που δεν είναι σε θέση να οργανώσει ένα lockdown ή μια καμπάνια εμβολιασμού. Αν ανακαλύψουν ένα νέο, συλλογικό σχέδιο, δεν πιστεύω ότι θα είναι σταδιακό, ούτε με περιορισμένες φιλοδοξίες».