«Είναι ό,τι καλύτερο έχω κάνει»: Οι εθελοντές που μολύνθηκαν επίτηδες με κορωνοϊό για χάρη της επιστήμης

Αν πιστέψουμε τον Ντόμινικ Κάμινγκς, ο Μπόρις Τζόνσον δυσκολευόταν τόσο πολύ να πιστέψει ότι ο κοροναϊός αποτελούσε πραγματική απειλή, που ήταν πρόθυμος να μολυνθεί εκούσια με τον ιό στις αρχές της περσινής χρονιάς, και μάλιστα μπροστά σε κάμερες.

Ακόμη, όμως, κι αν ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου ψευδόταν, υπάρχουν πράγματι ορισμένοι εθελοντές, νέοι και υγιείς, που επέλεξαν να κολλήσουν τον ιό. Όχι γιατί αμφισβητούν την ισχύ του, αλλά για να βοηθήσουν την επιστήμη.

Οι εθελοντές αυτοί δήλωσαν συμμετοχή στις λεγόμενες μελέτες σκόπιμης ανθρώπινης λοίμωξης (μελέτες πρόκλησης), οι οποίες χρησιμοποιούνται με επιτυχία εδώ και πολύ καιρό, για την ανάπτυξη εμβολίων για την καταπολέμηση ασθενειών, όπως ο τύφος και η χολέρα.

Η πρώτη τέτοια μελέτη για τον κοροναϊό ξεκίνησε στη Βρετανία φέτος τον Μάρτιο, με τους επιστήμονες να προσπαθούν να εξακριβώσουν ποιο είναι το ελάχιστο ιικό φορτίο που απαιτείται προκειμένου να μεταδοθεί ο ιός σε εθελοντές ηλικίας 18 έως 30 ετών.

Ωστόσο, ο Κάμινγκς, στην επτάωρη κατάθεσή του στη βουλή των αντιπροσώπων την περασμένη εβδομάδα, υπονόησε ότι οι μελέτες πρόκλησης θα έπρεπε να έχουν ξεκινήσει από πολύ νωρίτερα. Αν είχε γίνει κάτι τέτοιο, υποστήριξε, τα εμβόλια θα μπορούσαν να είναι έτοιμα για διανομή ήδη από τον Σεπτέμβριο του 2020, αντί να καθυστερήσουν κάποιους κρίσιμους μήνες ακόμη.

ο Άλαστερ Φρέιζερ-Ούρκουχαρτ δήλωσε «αμέσως» συμμετοχή σε μια μελέτη ανθρώπινης πρόκλησης, ενώ είναι και υπεύθυνος για την 1Day Sooner στη Βρετανία, μια μη κυβερνητική οργάνωση που υπερασπίζεται τους εθελοντές σε μελέτες αυτού του είδους.

Όπως δηλώνει ο ίδιος στον Guardian: «Σταθήκαμε πολύ, πολύ τυχεροί που η χρήση τεχνολογίας mRNA αποδείχθηκε αποτελεσματική, όμως δεν υπήρχε τίποτα που να το εγγυάται αυτό. Και αν είχε αποδειχθεί εντελώς άχρηστη, μέσω μιας μελέτης ανθρώπινης πρόκλησης θα το είχαμε διαπιστώσει αυτό μέσα σε εβδομάδες αντί για μήνες».

Ο Φρέιζερ-Ούρκουχαρτ ήταν ένας από τους πρώτους – και πολύ λίγους σε αριθμό – εθελοντές της πρώτης φάσης της μελέτης, στο πλαίσιο της οποίας οι συμμετέχοντες, που είχαν ήδη εξεταστεί, τέθηκαν σε καραντίνα στο νοσοκομείο Royal Free του Λονδίνου.

Μετά από λίγες ημέρες, ο ιός εισήχθη στον οργανισμό του μέσω της ρινικής κοιλότητας, από έναν επιστήμονα που φορούσε πλήρη ατομικό εξοπλισμό προστασίας, ενώ ο Φρέιζερ-Ούρκουχαρτ ήταν ξαπλωμένος στο κρεβάτι του νοσοκομείου. Γύρω του υπήρχαν άλλα έξι άτομα περίπου, όλοι τους με πλήρη προστατευτικό εξοπλισμό. «Ένας από αυτούς στεκόταν στη γωνία και μετρούσε τα δευτερόλεπτα αντίστροφα… σαν να ήταν έτοιμοι να εκτοξεύσουν πύραυλο ή κάτι τέτοιο», θυμάται.

Η εμπειρία του, όπως λέει, ήταν ταυτόχρονα τρομακτική και υπέροχη. «Το να βρίσκεσαι σε ένα δωμάτιο με μια απίστευτη ποσότητα απίθανα καθαρού [ιατρικού βαθμού] ιού… έμοιαζε σαν σκέτο νερό, όμως δεν περιμένεις να δεις έτσι τον κοροναϊό».

Αφού έλαβαν τις δόσεις τους, οι συμμετέχοντες έμειναν ξαπλωμένοι για 10 λεπτά και στη συνέχεια σηκώθηκαν και έμειναν καθισμένοι για άλλα 20 λεπτά, όπως εξηγεί στον Guardian ο Τζέικομπ Χόπκινς, που ήταν ο πρώτος εθελοντής που μολύνθηκε με τον ιό. «Καταλήξαμε να κάνουμε high-five μεταξύ μας. Ήταν μια πολύ παράξενη στιγμή, σαν να λέγαμε, τέλεια, έχουμε Covid! Και από εκεί και μετά ξεκίνησαν όλα».

Μετά την έκθεσή τους, οι συμμετέχοντες βρίσκονταν σε 24ωρη επιτήρηση τουλάχιστον επί 14 ημέρες, με τους επιστήμονες να παίρνουν δείγματα αίματος και ρινικό επίχρισμα καθημερινά. Τόσο ο Φρέιζερ-Ούρκουχαρτ όσο και ο Χόπκινς αισθάνονταν καλά για μερικές μέρες, όμως στη συνέχεια πέρασαν «δύσκολα» για λίγες μέρες, μέχρι να συνέλθουν.

«Η αλήθεια είναι ότι δεν ήταν εύκολο, όμως ήταν καταπληκτικό, είναι ένα από τα καλύτερα πράγματα που έχω κάνει στη ζωή μου – και ίσως από τα καλύτερα που θα κάνω ποτέ», υποστηρίζει στον Guardian ο Χόπκινς. «Όταν είσαι μέρος ενός πράγματος που μπορεί να κάνει τόσο μεγάλο καλό… απλώς αισθάνεσαι υπέροχα που εμπλέκεσαι σε αυτό».

Μετά το εξιτήριο, οι συμμετέχοντες θα κάνουν συμπληρωματικές εξετάσεις για έναν ακόμη χρόνο, προκειμένου οι επιστήμονες να ελέγχουν τις πιθανές μακροχρόνιες επιπλοκές. Συνολικά, θα λάβουν περίπου €5.200 για τη συμμετοχή τους. Ο Φρέιζερ-Ούρκουχαρτ έχει ήδη δωρίσει το πρώτο μέρος της αποζημίωσής του στο Gavi, τη Συμμαχία για τα Εμβόλια και σκοπεύει να παραχωρήσει σε φιλανθρωπικές οργανώσεις και τα υπόλοιπα.

«Είναι όμορφο να μπορείς να δείξεις ότι τουλάχιστον κάποιοι εθελοντές των μελετών ανθρώπινης πρόκλησης αποφασίζουν να συμμετέχουν από καθαρό αλτρουισμό», σημειώνει. «Αυτή η αποζημίωση πραγματικά δεν έπαιξε κανένα ρόλο στην απόφασή μου».

Ορισμένοι επιστήμονες έχουν εκφράσει τις επιφυλάξεις τους για την έκθεση εθελοντών στον Sars-CoV-2, καθώς δεν υπάρχει μέχρι σήμερα κανένα φάρμακο που να θεραπεύει απολύτως την ασθένεια που προκαλεί, παρά το γεγονός ότι ορισμένες θεραπείες δείχνουν να βοηθούν.

Οι υποστηρικτές της μεθόδου, από την άλλη, τονίζουν ότι η απειλή του κοροναϊού για τους νέους και υγιείς είναι πολύ περιορισμένη, ενώ τα κοινωνικά οφέλη τεράστια. Τα οφέλη αυτά θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν και την επιτάχυνση της ανάπτυξης εμβολίων δεύτερης γενιάς, καθώς οι αναπτυσσόμενες χώρες αδυνατούν να καλύψουν τη ζήτηση εμβολίων που ξεπερνά κατά πολύ την προσφορά. Επιπλέον, θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για τη σύγκριση πολλαπλών υποψήφιων εμβολίων, για την ανάπτυξη θεραπειών και τη βελτίωση της κατανόησης των επιστημόνων για τον ιό.