Η «ηλεκτρική καρέκλα» του κεντρικού τραπεζίτη στη δημοκρατία – μπανανία του Ερντογάν

Στην κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η τουρκική οικονομία, καθώς και στην καρατόμηση του επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας που είχε ως αποτέλεσμα να κατακρημνιστεί τη Δευτέρα η λίρα, αναφέρεται το Bloomberg.

Όπως σημειώνει σε ανάλυσή του, τέσσερις μήνες νομισματικής ορθοδοξίας φαίνεται να αποτέλεσαν υπερβολικά μεγάλο διάστημα για τον Ταγίπ Ερντογάν.

Απολύοντας τον επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας Νατζί Αγμπάλ και εγκαθιστώντας στη θέση του έναν κήρυκα των χαμηλών επιτοκίων, ο πρόεδρος της Τουρκίας «ευλόγησε» την απόσυρση τουλάχιστον μέρους της σκληρής «θεραπείας» που εφάρμοσε ο Αγμπάλ κατά την τετράμηνη θητεία του. Ο αντικαταστάτης του, Σαχάπ Καβτζίογλου, ήταν επικριτικός ως προς την πορεία που είχε ακολουθήσει ο προκάτοχός του.

Ο Ερντογάν είναι, επίσης, έτοιμος να υπονομεύσει τη σχετική σταθερότητα που οι διαδοχικές αυξήσεις επιτοκίων έφεραν στην τουρκική λίρα. Ο αυξανόμενος πληθωρισμός έδωσε ελάχιστες επιλογές στον επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας. Δεν πρόκειται φυσικά να υποχωρήσει μόνο και μόνο επειδή στη θέση του θα βρίσκεται ένας νέος διοικητής.

Στο επίκεντρο βρέθηκε η πολυσυζητημένη αύξηση επιτοκίων κατά 200 μονάδες βάσης από πλευράς του Αγμπάλ την περασμένη εβδομάδα, διπλάσια από εκείνη την οποία προέβλεπαν οι οικονομικοί αναλυτές. Αν και αυτή η κίνηση διακινδύνευε σαφώς να προκαλέσει τον Ερντογάν -ο οποίος έχει μια ανορθόδοξη άποψη ότι τα υψηλά επιτόκια προκαλούν, αντί να εξουδετερώνουν, τον πληθωρισμό- λίγοι ηγέτες σε οποιαδήποτε χώρα θα ένιωθαν άνετα με τη σωρευτική άνοδο επιτοκίων στην Τουρκία κατά 875 μονάδες βάσης από τον Νοέμβριο μέχρι σήμερα.

Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερα για τον Ερντογάν, ο οποίος βρίσκεται πλέον στον τέταρτο κεντρικό τραπεζίτη του σε λιγότερο από δύο χρόνια.

Στο 19%

Σύμφωνα με το Bloomberg, το βασικό επιτόκιο αναφοράς της χώρας ανέρχεται πλέον στο 19%. Πρόκειται για ποσοστό δύσκολο προς αφομοίωση για οποιαδήποτε οικονομία ή πολιτικό σύστημα.

Ακόμη και ο Paul Volcker, πρώην πρόεδρος της Federal Reserve, δεν κράτησε για πολύ καιρό τα ποσοστά σε πραγματικά στρατοσφαιρικά επίπεδα κατά τη διάρκεια της επίθεσής του στον πληθωρισμό των ΗΠΑ στις αρχές της δεκαετίας του 1980.

Ήταν άραγε η αύξηση επιτοκίων της Τουρκίας την περασμένη εβδομάδα υπερβολική; Ο Αγμπάλ είχε ήδη κερδίσει αγορές, χωρίς να χρειαζόταν να υπερβεί τις προσδοκίες τους στις 18 Μαρτίου. Υπό την ηγεσία του, η λίρα είχε μετατραπεί από το νόμισμα αναδυόμενων αγορών με τη χειρότερη επίδοση το γ’ τρίμηνο του 2020 σε ένα από εκείνα με την καλύτερα απόδοση τους τελευταίους τρεις μήνες.

Αναμφισβήτητα, αυτές οι επιπλέον 200 μονάδες βάσης ξεπέρασαν την ανάγκη περιορισμού των αυξήσεων των τιμών, καρφώνοντας ένα «στιλέτο» στην καρδιά του πληθωρισμού, ο οποίος έφτασε το 15,6% τον Φεβρουάριο.

Ακόμη και μια μετρίου μεγέθους αύξηση επιτοκίων πιθανότατα θα είχε διατηρήσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών, δεδομένου του πόσο μικροσκοπικά είναι τα επιτόκια στις προηγμένες οικονομίες – καθώς και σε αρκετές αναπτυσσόμενες. 

Ωμή καρατόμηση

Ανεξάρτητα από το αν ο Αγμπάλ το παρατράβηξε, τίποτα δεν δικαιολογεί τον ωμό τρόπο της απομάκρυνσής του τόσο σύντομα αφότου ανέλαβε το πόστο του. Το να είσαι επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας στην Τουρκία πρέπει πλέον να χαρακτηρίζεται ως μία από τις πιο επικίνδυνες θέσεις εργασίας στο διεθνές οικονομικό στερέωμα, σχολιάζει το Bloomberg, επισημαίνοντας:

«Ο συγκεκριμένος τρόπος συμπεριφοράς προσιδιάζει σε δημοκρατία – μπανανία, όχι σε μέλος της Ομάδας των 20 μεγαλύτερων οικονομιών του πλανήτη και του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης».

Το χρονικό σημείο της απόλυσής του δείχνει ότι ο Ερντογάν εκτιμά πως από την κίνησή του θα προκύψει αναταραχή στις αγορές. Ένας τέτοιος «δραματικός» ελιγμός μπορεί να σημαίνει περαιτέρω εκπλήξεις. Είναι εύκολο να φανταστεί κανείς ότι ορισμένοι κεφαλαιακοί έλεγχοι ή περιορισμοί σχετικά με τη λίρα ενδέχεται να βρίσκονται υπό εξέταση.

Η τραγωδία της αποχώρησής του είναι ότι οι οικονομικές προοπτικές της Τουρκίας δεν είναι εντελώς δυσμενείς. Το ΑΕΠ επεκτάθηκε κατά 5,9% το δ’ τρίμηνο του 2020 σε σχέση με έναν χρόνο νωρίτερα, ταχύτερα από οποιαδήποτε χώρα της G-20, με εξαίρεση την Κίνα.

Όταν ο ΟΟΣΑ αναθεώρησε επί τα βελτίω τις προβλέψεις του για την παγκόσμια ανάπτυξη αυτόν τον μήνα, η Τουρκία ήταν ένας από τους μεγάλους πρωταγωνιστές. Το ΑΕΠ πιθανότατα θα αυξηθεί κατά 5,9% φέτος, σχεδόν διπλάσιο ποσοστό σε σχέση με την προηγούμενη εκτίμηση. Αυτό θέτει τη χώρα πολύ μπροστά σε σχέση με εμβληματικές αναδυόμενες αγορές όπως η Ινδονησία, το Μεξικό και η Βραζιλία (αυτό το τρίο φυσικά δεν πάσχει από τον ίδιο πληθωρισμό με την Τουρκία). 

Όπως διερωτάται το Bloomberg, ο νέος άνθρωπος του Ερντογάν στην Κεντρική Τράπεζα θα αντιστρέψει άραγε τελείως την κατεύθυνση και θα επαναφέρει τα πράγματα στο σημείο που βρίσκονταν τον Νοέμβριο, όταν η θέση δόθηκε στον Αγμπάλ ;

Κάτι τέτοιο μοιάζει απίθανο.

Η τότε κατάσταση εκτιμάτο ως πλήρες χάος. Ο Καβτζίογλου, ακαδημαϊκός και αρθρογράφος, μπορεί να ξεκινήσει αποσύροντας την αύξηση των επιτοκίων της περασμένης εβδομάδας, ίσως και πριν από την επόμενη προγραμματισμένη συνεδρίαση της επιτροπής νομισματικής πολιτικής της τράπεζας τον Απρίλιο.

Μια τέτοια κίνηση δεν θα έρθει χωρίς κόστος. Οποιοσδήποτε σε αυτή τη θέση αντιμετωπίζει τον κίνδυνο να χάσει είτε τη λίρα είτε τον Ερντογάν, έγραφε το Σάββατο το Bloomberg.

Τουλάχιστον ο Καβτζίογλου ξέρει ποιον πρέπει να κρατά ευχαριστημένο. Πρόκειται για μια «εκλογική περιφέρεια» με ένα και μόνο ψηφοφόρο.

MUST READ

Νοοτροπία, επιλογές, ρεπό και μεταγραφές…