ΑΟΖ : Γιατί Ελλάδα και Αλβανία επιλέγουν την προσφυγή στη Χάγη – Τι σηματοδοτεί για τα ελληνοτουρκικά

Η σημερινή εξέλιξη, Ελλάδα και Αλβανία να ανακοινώσουν ότι θα προχωρήσουν στον καθορισμό των μεταξύ τους θαλάσσιων ζωνών παραπέμποντας το θέμα στη Χάγη ουσιαστικά είχε προαναγγελθεί από τον Αλβανό πρωθυπουργό πριν από ένα μήνα.

Ο σκόπελος του συνταγματικού δικαστηρίου

Σε συνέντευξή του στο MEGA στις 20 Σεπτεμβρίου ο Έντι Ράμα είχε πει χαρακτηριστικά:

«Σε λίγες εβδομάδες θα υποδεχτώ τον υπουργό εξωτερικών στην Αλβανία για να συζητήσουμε για το θέμα αυτό και αμέσως μετά ελπίζω να υποδεχτώ και τον Έλληνα πρωθυπουργό. Ήταν ένα θέμα από το 2009 το οποίο πρέπει να επιλυθεί. Μπορούμε να το λύσουμε».

Η δήλωση του Νίκου Δένδια στα Τίρανα μετά την συνάντησή του με τον Έντι Ράμα ήταν σαφής:

«Έχοντας εξετάσει ενδελεχώς το ζήτημα, συμφωνήσαμε να προχωρήσουμε Ελλάδα και Αλβανία από κοινού στην υποβολή του ζητήματος αυτού στη διεθνή δικαιοσύνη, στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης».

Στην πραγματικότητα η από κοινού προσφυγή στη Χάγη ήταν επιδίωξη της ελληνικής πλευράς προκειμένου να προσπεραστεί ο σκόπελος του συνταγματικού δικαστηρίου της Αλβανίας, το οποίο είχε ακυρώσει τη συμφωνία Αθήνας – Τιράνων του 2009. Για να παρακαμφθεί η δικαστική απόφαση που εμποδίζει μια διακρατική συμφωνία είναι απαραίτητη η απόφαση διεθνούς δικαιοδοτικού οργάνου.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της τελευταίας 10ετίας η Αλβανία είχε αποφύγει οποιαδήποτε συζήτηση επικαλούμενη την απόφαση του συνταγματικού δικαστηρίου το οποίο ήγειρε θέματα συνταγματικότητας εκείνης της συμφωνίας για τις θαλάσσιες ζώνες Ελλάδας και Αλβανίας.

Η παρέμβαση της Άγκυρας και ο ρόλος του Ράμα το 2009

Στην πραγματικότητα όμως, αυτό που είχε συμβεί το 2009 και δεν κυρώθηκε η εν λόγω συμφωνία, προήλθε ύστερα από παρέμβαση της Άγκυρας όπως έχει αποκαλύψει ο εμπνευστής της Γαλάζιας Πατρίδας, ο τούρκος στρατιωτικός Τσιχάτ Γιαϊτσί. Αξίζει να σημειωθεί ότι ιδιαίτερο ρόλο είχε διαδραματίσει ο σημερινός πρωθυπουργός της Αλβανίας, ο οποίος τότε ήταν αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης της γειτονικής χώρας.

Το κόμμα του Εντι Ράμα, είχε στείλει τη συμφωνία στο Συνταγματικό Δικαστήριο της Αλβανίας, όπου και τελικά το καλοκαίρι του 2009 ακυρώθηκε, παρά το γεγονός ότι είχαν πέσει οι υπογραφές από τις δύο κυβερνήσεις.

Ο ίδιος ο Έντι Ράμα μιλώντας προ μηνός στο MEGA με αφορμή την παρουσία του στην Αθήνα είχε δηλώσει σχετικά με τη συμφωνία του 2009:

«Μετά την συμφωνία, υπήρξαν ορισμένες κοινωνικές ομάδες οι οποίες εξέφρασαν τον έντονο προβληματισμό τους, υποστηρίζοντας ότι η συμφωνία δεν ήταν σωστή. Εκείνη την εποχή ήμουν επικεφαλής της αντιπολίτευσης και αποφασίσαμε να θέσουμε το ζήτημα στο συνταγματικό δικαστήριο, αντί αυτό να γίνει θέμα πολιτικής αντιπαράθεσης, όπως είθισται στα Βαλκάνια, όταν παρουσιάζεται η ευκαιρία να συμπεριφερθεί κανείς «πατριωτικά», υπονομεύοντας με αυτόν τον τρόπο την έννοια του πατριωτισμού. Το δικαστήριο αποφάσισε ότι η συμφωνία δεν ήταν σωστή».

Υπ’ αυτό το πρίσμα και ο Έντι Ράμα διευκολύνεται μέσω της Χάγης να υποστηρίξει πολιτικά μια συμφωνία με την Ελλάδα για τις θαλάσσιες ζώνες καθώς σε αντίστοιχη συμφωνία το 2009 είχε επί της ουσίας αντιταχθεί με το να την παραπέμψει στο συνταγματικό δικαστήριο και να εγείρει θέμα συνταγματικότητας.

Εξαιρετικές οι σχέσεις σήμερα

Ωστόσο ο κ. Ράμα μιλώντας για τις σημερινές σχέσεις των δύο χωρών στην ίδια συνέντευξη στο MEGA είχε τόνισει:

«Το δικαστήριο αποφάνθηκε ότι η συμφωνία (σ.σ. του 2009) ήταν επιζήμια για τα εθνικά μας συμφέροντα. Από τότε μπήκαμε στην φάση των διαφωνιών, και έπειτα του διαλόγου. Τώρα οφείλω να πω πως εκπλήσσομαι θετικά από την ελληνική κυβέρνηση, τον πρωθυπουργό κύριο Μητσοτάκη και τον υπουργό εξωτερικών κύριο Δένδια, γιατί είναι εκπληκτικοί άνθρωποι, με ανοιχτή καρδιά και με την θέληση να προχωρήσουν, χωρίς κρυφή ατζέντα και την φιλοδοξία να φέρουν τις σχέσεις των χωρών στο ίδιο επίπεδο των σχέσεων των λαών, οι οποίες είναι εξαιρετικές».

Τα 12 μίλια στο Ιόνιο

Σε αυτό το πλαίσιο ο Έντι Ράμα ήταν από αυτούς που υπερασπίστηκαν τις δηλώσεις Μητσοτάκη στο ελληνικό κοινοβούλιο για την επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια στο Ιόνιο μετά τη συμφωνία με την Ιταλία για την ΑΟΖ καθώς μέσα στην Αλβανία είχε προκληθεί αναταραχή. Μάλιστα ο πρώην πρωθυπουργός Σαλί Μπερίσα είχε εναντιωθεί στην προοπτική της επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων.

Μιλώντας προ μηνός στο ΜEGA ο κ. Ράμα είχε τονίσει: «Δεν χαιρετήσαμε καμία συμφωνία (αναφέρεται στην ελληνοϊταλική συμφωνία για την ΑΟΖ). Απλά περάσαμε μέσα από μια παράλογη τυπική Βαλκανική και κλασική εμπειρία ψεύτικου πατριωτισμού, η οποία τροφοδότησε την πιο ακραία μορφή φωτιάς, μετά την ομιλία του πρωθυπουργού σας στο κοινοβούλιο, κατά την συζήτηση των συμφωνιών με την Ιταλία και την Αίγυπτο για τις θαλάσσιες ζώνες. Έγινε συζήτηση για το δικαίωμα της χώρας να επεκτείνει τα χωρικά ύδατα στα 12 μίλια, το οποίο βασίζεται στην διεθνή συνθήκη του Μοντέγκο Μπει.

Όχι μονομερώς

Κάθε χώρα που έχει πρόσβαση στη θάλασσα έχει το δικαίωμα και δεν είναι κάτι που διαπραγματεύεσαι ή ρωτάς τους άλλους για να επεκτείνεις τα ύδατα σου, όπου αυτό είναι εφικτό. Όπου αυτό είναι αδύνατο, οι χώρες θα πρέπει να έρθουν σε συμφωνία, ενώ η περίπτωση μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας είναι ιδιαίτερη, γιατί και οι δυο χώρες δεν μπορούν να προχωρήσουν στην επέκτασή τους μονομερώς, χωρίς την μεταξύ τους συμφωνία, γιατί φυσικά κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατόν. Βρισκόμαστε δίπλα ο ένας στον άλλο, δεν μπορούμε να κάνουμε πράγματα μονομερώς ή δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς να συνειδητοποιούμε και να σεβόμαστε το γεγονός ότι ο άλλος βρίσκεται δίπλα μας. Πρέπει να φτάσουμε σε συμφωνία και είμαι πεπεισμένος ότι θα βρούμε τη λύση».

«Είχα πάντοτε την άποψη ότι δεν έπρεπε να επιτρέψουμε αυτό να γίνει βορά του ψεύτικου πατριωτισμού και των ανόητων τρελών εθνικιστών εδώ και εκεί, ενώ θα μπορούμε να επιτύχουμε μια συμφωνία βασισμένη στη καλή πίστη θέτοντας το ζήτημα σε ένα διεθνές δικαστήριο με ένα αντικειμενικό αποτέλεσμα και να ζήσουμε όλοι ειρηνικά από εκεί και έπειτα. Ήταν κάτι που επανειλημμένα μοιράστηκα με τον πρωθυπουργό και τον υπουργό εξωτερικών.

Σε λίγες εβδομάδες θα υποδεχτώ τον υπουργό εξωτερικών στην Αλβανία για να συζητήσουμε για το θέμα αυτό και αμέσως μετά ελπίζω να υποδεχτώ και τον Έλληνα πρωθυπουργό» προσέθετε ο Αλβανός πρωθυπουργός.

Αναχρονισμοί και δισταγμοί

Με φόντο όλες αυτές τις εξελίξεις στις ελληνοαλβανικές σχέσεις, η Ελλάδα επιδιώκει όχι μόνο να κλείσει ένα ανοιχτό μέτωπο στη γειτονιά της, στο οποίο είχε και επεδίωκε να έχει παρέμβαση η Τουρκία, αλλά ταυτόχρονα η ελληνική κυβέρνηση επιχειρεί να σηματοδοτήσει και μια συνολική διευθέτηση των διαφορών της και των εκκρεμοτήτων που έχει με τους γείτονές της με δεδομένο ότι εκτός των θαλασσίων ζωνών με την Αλβανία, η Ελλάδα ετοιμάζεται να επεκτείνει και τα χωρικά της ύδατα προς δυσμάς.

«Η εποχή των δισταγμών τελείωσε» έγραψε χαρακτηριστικά ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας στο άγγελμα της είδησης για την παραπομπή στη Χάγη της οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών Ελλάδας και Αλβανίας μετά τη συνάντηση Έντι Ράμα και Νίκου Δένδια.

Επί της ουσίας η μέσω Χάγης επίλυση των διαφορών της Ελλάδας με την Αλβανία, είναι και ένα σήμα προς τη διεθνή κοινότητα αλλά και την Τουρκία για να ακολουθηθεί το ίδιο μοντέλο για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις αντί της τακτικής των προκλήσεων και της έντασης.

Προς την κατεύθυνση αυτή δεν είναι τυχαίες και οι αναφορές που έγιναν από τους κ.κ. Δένδια και Ράμα για την άρση ενός αναχρονισμού όπως είναι η «εμπόλεμη κατάσταση» μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας καθώς και την «ειρηνική επίλυση» των διαφορών μεταξύ χωρών. 

Η διεθνής νομιμοποίηση των συμβιβασμών

Όπως και στην περίπτωση της Αλβανίας και του Έντι Ράμα μια συμφωνία μέσω διεθνούς δικαστηρίου μπορεί να του λύσει συνταγματικά και πολιτικά ζητήματα στο εσωτερικό του, έτσι και στην περίπτωση της Ελλάδας και της Τουρκίας μπορεί η Χάγη να λειτουργήσει ως η δύναμη εκείνη διεθνούς νομιμοποίησης ενός συμβιβασμού όπου στο εσωτερικό των δύο χωρών δύναται να εκτονώσει αντιδράσεις και από τις δύο πλευρές του Αιγαίου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Έντι Ράμα δεν έχει κρύψει τα φιλικά του αισθήματα για τον Ερντογάν δηλώνοντας ότι είναι περήφανος που είναι φίλος του Τούρκου προέδρου και υπό αυτή την έννοια θα μπορούσε να συμβολίσει μια είδους γέφυρα μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας.

Η φιλία Βενιζέλου και Κεμάλ

Η άποψη που έχει εκφράσει ο πρωθυπουργός της Αλβανίας για τις σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας και της παρούσας κρίσης με το Oruc Reis στην Ανατολική μεσόγειο είναι η εξής:

«Η άποψή μου είναι πολύ απλή. Η Ελλάδα και η Τουρκία είναι αρκετά ώριμες να λύσουν το θέμα μόνες τους. Δεν χρειάζονται την άποψη της Αλβανίας ή οποιουδήποτε άλλου για το ζήτημα αυτό. Κάθε μια από τις χώρες έχει την δική της άποψη, οι οποίες προφανώς συγκρούονται, ωστόσο και οι δυο τους, έχουν τόσα πολλά να κερδίσουν από την επίλυση του ζητήματος και την μεταξύ τους καλή συνύπαρξη, με τέτοιο τρόπο που μπορεί να βοηθήσει τόσο τους πολίτες όσο και τις χώρες να συνυπάρχουν με ειρήνη και αρμονία. Η Τουρκία είναι κρίσιμη για την ασφάλεια της Ευρώπης.

Η Ελλάδα είναι σημαντική για την  ασφάλεια της Ευρώπης. Η Τουρκία είναι ο μεγαλύτερος και πιο κοντινός φίλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Τουρκία είναι το απέναντι ευρωπαϊκό σύνορο. Όλα τα στοιχεία συνηγορούν ότι Ελλάδα και Τουρκία θα πρέπει να συνευρεθούν, να το λύσουν μεταξύ τους και να συνυπάρξουν στο μέλλον.

Μην ξεχνάτε και να σας υπενθυμίσω την φιλία μεταξύ του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου και του Κεμάλ Ατατούρκ…».

Σε κάθε περίπτωση πάντως προϋπόθεση για να φτάσουν στη Χάγη Ελλάδα και Αλβανία είναι να μην υπάρξουν απρόοπτες πολιτικές εξελίξεις που ανατρέψουν τα συμφωνηθέντα μεταξύ των κυβερνήσεων Μητσοτάκη και Ράμα, καθώς στηνΑλβανία έχουν προκηρυχτεί εκλογέςγια τις 25 Απριλίου του 2021.