ΟΗΕ : Το κοινό μήνυμα Ελλάδας και Κύπρου στην Τουρκία – Διάλογος ή Χάγη

Το βήμα του ΟΗΕ διάλεξαν ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Κύπριος πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης για να απευθύνουν κοινό μήνυμα προς τον  Ταγίπ Ερντογάν για διαπραγματεύσεις με τελική κατάληξη το διεθνές δικαστήριο της Χάγης εφόσον δεν καταλήξουν σε μια αμοιβαία αποδεκτή λύση μέσω του διαλόγου σε διμερές επίπεδο Ελλάδας – Τουρκίας και αντίστοιχα Κύπρου και Τουρκίας.

Λύση πακέτο για ελληνοτουρκικά και κυπριακό με την ομπρέλα της Χάγης

Τόσο ο Έλληνας πρωθυπουργός σήμερα όσο και ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας εμφανίστηκαν με κοινή γραμμή στην 75η Σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ και στις ομιλίες τους -οι οποίες έγιναν, όπως και όλων των ηγετών με μαγνητοσκοπημένα βίντεο λόγω του κοροναϊού- ουσιαστικά έθεσαν το δίλημμα προς την Τουρκία «διάλογος ή προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης».

Μάλιστα αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς δείχνει και έναν οδικό χάρτη για μια λύση πακέτο στα ελληνοτουρκικά και το κυπριακό, με δεδομένο ότι στην στρατηγική της Άγκυρας βρίσκεται η διαφοροποιημένη στάση της Τουρκίας έναντι των δύο χωρών, καθώς στην μεν περίπτωση της Ελλάδας η Τουρκία εμφανίζεται να αποκλιμακώνει την ένταση, στη δε περίπτωση της Κύπρου συνεχίζει τις προκλήσεις και τις επιθετικές ενέργειες στην Κυπριακή ΑΟΖ.

Εύσχημος τρόπος

Επιπλέον αυτό το κοινό μήνυμα Αθήνας και Λευκωσίας προς την Άγκυρα έρχεται τη στιγμή που μένει ο ορισμός της ημερομηνίας των ελληνοτουρκικών διερευνητικών επαφών.

Και αν στην περίπτωση της Ελλάδας θα μπορούσε κανείς να πει ότι η προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης θα μπορούσε να αποτελέσει έναν εύσχημο τρόπο για την αποδοχή ενός συμβιβασμού με την Τουρκία που δεν είναι εύκολος με μια συμφωνία σε διμερές επίπεδο, στην περίπτωση της Κύπρου υπάρχουν τα ψηφίσματα του ΟΗΕ για την τουρκική κατοχή στο βόρειο τμήμα του νησιού.

Σε κάθε περίπτωση θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι μία κίνηση που επιχειρεί να στριμώξει την Άγκυρα και τον Ταγίπ Ερντογάν, καθώς η Τουρκία δεν αποδέχεται τη δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίού της Χάγης.

Η τουρκική αδιαλλαξία υπονομεύει το διεθνές δίκαιο

«Οι ενέργειες της Τουρκίας υπονομεύουν το Διεθνές Δίκαιο και απειλούν την ασφάλεια και τη σταθερότητα της ευρύτερης περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά και όλων των κρατών μελών της ΕΕ» τόνισε ο κ. Μητσοτάκης μιλώντας σήμερα στον ΟΗΕ.

Επεσήμανε μάλιστα πως «ενώ η Ελλάδα επέλεξε τον δρόμο του διαλόγου με καλή πίστη, η Τουρκία επέλεξε τον δρόμο της αδιαλλαξίας», ωστόσο υπογράμμισε ότι παραμένει αισιόδοξος καθώς «όλοι αντιλαμβάνονται ότι αυτή η συνεχής κλιμάκωση της έντασης δεν μπορεί να συνεχιστεί. Και αρνούμαι να πιστέψω ότι η συνεργασία μεταξύ κοντινών γειτόνων δεν είναι εφικτή».

Σε αυτό το πλαίσιο ο Έλληνας πρωθυπουργός φέρνοντας το παράδειγμα της πρόσφατης συμφωνίας μεταξύ του Ισραήλ και ΗΑΕ τόνισε με νόημα απευθυνόμενος προς τον Ταγίπ Ερντογάν:

«Ας συναντηθούμε λοιπόν, ας μιλήσουμε και ας αναζητήσουμε μια αμοιβαία αποδεκτή λύση. Ας δώσουμε μια ευκαιρία στη διπλωματία. Εάν, τελικά, εξακολουθούμε να μην μπορούμε να συμφωνήσουμε, τότε θα πρέπει να εμπιστευτούμε τη σοφία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης.

Η έναρξη διερευνητικών επαφών μεταξύ των δύο χωρών μας, η οποία ανακοινώθηκε πριν από δύο ημέρες, αποτελεί βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Εάν ο Πρόεδρος Ερντογάν πιστεύει πραγματικά ότι τα Ηνωμένα Έθνη αποτελούν φάρο ελπίδας και προπύργιο παγκόσμιας συνεργασίας, τότε θα τον παρότρυνα να ενεργήσει σύμφωνα με τις αξίες τους».

Καταπέλτης

Από την πλευρά του, ο Νίκος Αναστασιάδης, μιλώντας χτες στον ΟΗΕ, απηύθυνε πρόσκληση στον Ταγίπ Ερντογάν να λύσουν τις μεταξύ τους διαφορές με διάλογο και υπέδειξε προς τον Τούρκο ομόλογό του πως οι διαφωνίες τους σ’ ό,τι αφορά την ανατολική Μεσόγειο θα μπορούσαν επίσης να λυθούν μέσω του Διεθνούς Δικαστηρίου στη Χάγη.

Με μια ομιλία καταπέλτη για την Τουρκία ο Πρόεδρος Αναστασιάδης απάντησε σε έντονο ύφος στον Ταγίπ Ερντογάν «συμφωνώντας» με την αναφορά του Τούρκου προέδου ότι «η προτεραιότητά μας είναι να επιλύσουμε διαφορές με ειλικρινή διάλογο, βασισμένο στο διεθνές δίκαιο και σε μια ακριβοδίκαιη βάση».

Θέλοντας να καταδείξει ότι άλλα δηλώνει και άλλα πράττει ο Τούρκος Πρόεδρος, ο Ν. Αναστασιάδης έθεσε το ερώτημα:

«Αν ο κ. Ερντογάν πραγματικά ενστερνίζεται τα πιο πάνω κι αν πιστεύει ειλικρινά ότι οι ενέργειες της Τουρκίας κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι συμβατές με το Διεθνές Δίκαιο, τότε γιατί δεν αποδέχεται την πρότασή μας για έναν ειλικρινή διμερή διάλογο ή την παραπομπή του όλου θέματος στο Διεθνές Δικαστήριο;» και τόνισε ότι «το διεθνές δίκαιο δεν μπορεί να εφαρμόζεται μονομερώς σύμφωνα με τις ιδιοτροπίες του καθενός». 

Τελευταίο ανάχωμα

Το κοινό αυτό μέτωπο Αθήνας και Λευκωσίας ενδεχομένως να είναι και το τελευταίο ανάχωμα για την επίτευξη ενός έντιμου συμβιβασμού που θα βάλει τέλος στην τουρκική επιθετικότητα στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς ο χρόνος μετρά αντίστροφα και είναι θέμα 24ωρων όπως όλα δείχνουν για να γίνει το πρώτο ραντεβού του 61ου γύρου των διερευνητικών επαφών μεταξύ της ελληνικής και τουρκικής αντιπροσωπείας στην Κωνσταντινούπολη.

Ήπια ρητορική αλλά αμετακίνητες θέσεις

Οι χαμηλοί τόνοι των τελευταίων ημερών μετά την απόσυρση του Oruc Reis ωστόσο δεν μπορούν να κρύψουν ότι ο διάλογος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας παραμένει μια πολύ δύσκολη άσκηση καθώς μπορεί η ρητορική της Άγκυρας να λαμβάνει πιο ήπια χαρακτηριστικά ωστόσο η ουσία των θέσεων της κυβέρνησης Ερντογάν παραμένει αμετακίνητη.

Κατ’ ουσίαν ο Ερντογάν όχι μόνο δεν κρύβει αλλά κάνει τα πάντα για να κατοχυρώσει τη διεξαγωγή ενός εφ’ όλης της ύλης διάλογο πολύ πέραν της οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών που επιθυμεί η ελληνική κυβέρνηση.

Ενδεικτική αυτών των προθέσεων της Άγκυρας είναι και η απόφαση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας της Τουρκίας το οποίο στην τελευταία του συνεδρίαση έθεσε και πάλι το ζήτημα της αποστρατιωτικοποίησης των ελληνικών νησιών του Αιγαίου.

Με τον τρόπο αυτό μπορεί η Άγκυρα να κλίνει τις τελευταίες εβδομάδες σε όλους τους τόνους τη λέξη διάλογος εντούτοις ωθεί τα πράγματα στη διεξαγωγή παράλληλων μονολόγων με την Αθήνα, αν η τελευταία επιμείνει στις θέσεις της – κόκκινες γραμμές της- και δεν υποχωρήσει στις μαξιμαλιστικές και παράλογες απαιτήσεις της γειτονικής χώρας που θίγουν την ελληνική κυριαρχία στα ελληνικά νησιά.

Αιγαίο και αναθεώρηση της Λωζάνης

Την ώρα λοιπόν που η Τουρκία ζητάει διάλογο και επικαλείται το διεθνές δίκαιο φέρνει από το παράθυρο την αναθεωρητική γραμμή αμφισβητώντας τη συνθήκη της Λωζάνης, ισχυριζόμενη ότι η Ελλάδα είναι αυτή που παραβιάζει τη συνθήκη της Λωζάνης!

Στο πλαίσιο αυτό το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας της Άγκυρας ζητάει «δίκαιη κατανομή των φυσικών πόρων στην Ανατολική Μεσόγειο» αλλά και αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου υποστηρίζοντας:

«Οι χώρες που ενεργούν κατά παράβαση του Διεθνούς Δικαίου και των συνθηκών Καλούνται να συμμορφωθούν με την κοινή λογική, ιδίως όσον αφορά στον εξοπλισμό των νησιών τα οποία έχουν αποστρατιωτικοποιημένο καθεστώς.

Την ίδια ώρα το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας της Τουρκίας δεν παραλείπει να θέτει στο στόχαστρο την Κυπριακή Δημοκρατία καλώντας τη διεθνή κοινότητα και ειδικά την Ευρωπαϊκή Ένωση να σεβαστεί τα δικαιώματα και τα συμφέροντα της Τουρκίας και του ψευδοκράτους στην Κύπρο.

Όπως αναφέρει το πρακτορείο Anadolu, στην ανακοίνωση επισημαίνεται ότι «το τουρκικό έθνος, όπως έπραξε μέχρι σήμερα, έτσι και στο εξής δεν θα κάνει παραχωρήσεις όσον αφορά στην προάσπιση των δικαιωμάτων και των συμφερόντων του στην ξηρά, τη θάλασσα και τον αέρα».

Υπ’ αυτή την έννοια η επανέναρξη των ελληνοτουρκικών διερευνητικών επαφών, πέραν της θετικής σημασίας ύπαρξης επίσημων διαύλων επικοινωνίας και διπλωματικών καναλιών μεταξύ Μητσοτάκη και Ερντογάν, δημιουργεί ερωτήματα. 

Ποιον βολεύει ο …διάλογος;

Κι αυτό, διότι Ελλάδα-Τουρκία έχουν διαφορετική αντίληψη για τον αριθμό και τη φύση των μεταξύ τους διαφορών και εκεί βρίσκεται η καρδιά του προβλήματος. Που μπορεί να οδηγήσει ένας διάλογος με διαμετρικά αντίθετες θεωρήσεις των διμερών τους σχέσεων;

Ο καθηγητής του Παντείου Κώστας Λάβδας μιλώντας στο in.gr τονίσει ότι «το μεγάλο ερώτημα για τις διερευνητικές επαφές είναι γιατί να ανακοινωθούν αυτή τη στιγμή. Δηλαδή, αν υπάρχει κάποιο όφελος, πέρα από την προφανή τουρκική τακτική αναδίπλωση, ώστε να αποφευχθεί η ένταση στη συζήτηση με ΕΕ. Άρα, αν βολεύουν οποιονδήποτε άλλο εκτός από την Τουρκία».

Επιπλέον ο κ. Λάβδας επισημαίνει τον κίνδυνο του αδιεξόδου εξαιτίας της διαφορετικής ατζέντας για το πλαίσιο του διαλόγου που έχουν Ελλάδα και Τουρκία.

«Στην ουσία των ζητημάτων, κάτι που είναι πιθανό να οδηγήσει σε αδιέξοδο, είναι η ατζέντα. Βάσει ποιας ατζέντας θα συζητήσουμε; Η τουρκική ατζέντα είναι πολύ διαφορετική από την ελληνική. Ακόμη και πολύ πρόσφατα, ο κ. Καλίν, μας θύμισε ότι πρέπει να συζητηθούν όλα τα ζητήματα που κατά καιρούς έχουν τεθεί ως διαφορές. Αν δεχθούμε κάτι τέτοιο, συνεπάγεται αποδοχή της εξαιρετικά διευρυμένης τουρκικής ατζέντας. Η ελληνική ατζέντα είναι συγκεκριμένη. Αφορά την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ. Οτιδήποτε άλλο θα είναι σαφής υποχώρηση στην τουρκική αντίληψη περί ατζέντας. Και αυτό είναι επικίνδυνο με δεδομένη την αναθεωρητική πολιτική της Τουρκίας» αναφέρει ο κ. Λάβδας.

Βεντάλια

Ειδικότερα, σύμφωνα με τον καθηγητή, η Τουρκία «έχει ανοίξει την βεντάλια των διεκδικήσεών της με έναν τρόπο που προσπαθεί να τις αναδείξει ως ελληνοτουρκικές διαφορές. Ωστόσο, οι περισσότερες είναι διεκδικήσεις, όχι διαφορές. Είναι πάρα πολύ δύσκολο να δεχθούμε μια συζήτηση που θα βασιστεί σε μια ατζέντα διεκδικήσεων, μερικές από τις οποίες αφορούν την ελληνική κυριαρχία, όπως το ζήτημα της αποστρατικοποίησης των νήσων του Ανατολικού Αιγαίου. Εάν η Άγκυρα επιμείνει στην ατζέντα της, μικρή θα είναι η ωφέλεια της ελληνικής πλευράς από τις διερευνητικές επαφές».

Απόπειρα διπλωματικής απομόνωσης της Κύπρου

Ένας ακόμα κίνδυνος που επισημαίνεται είναι να βρεθεί η Κύπρος διπλωματικά απομονωμένη. Προς ώρας, από την εξίσωση των ελληνοτουρκικών, λείπει η Κύπρος, ενόσω τουρκικά γεωτρύπανα συνεχίζουν να «τρυπούν» την κυπριακή ΑΟΖ. 

Ελληνική στήριξη στο κυπριακό βέτο

Η αποκάλυψη της Die Welt ότι η αναβολή της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ λόγω …κοροναϊού είναι προσχηματική καθώς ο πραγματικός λόγος ήταν το βέτο της Κύπρου για κυρώσεις στη Λευκορωσία αν πρώτα δεν επιβληθούν στην Τουρκία, σε συνδυασμό με το δημοσίευμα της Deutsche Welle ότι η Γερμανία απορρίπτει την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία εντείνουν τις ανησυχίες τόσο για το timing της ανακοίνωσης της επανέναρξης των διερευνητικών επαφών Ελλάδας και Τουρκίας όσο και για την κατάληξή τους.

Μάλιστα δημιουργήθηκαν πολλά ερωτηματικά σε σχέση με τη σύμπνοια Ελλάδας και Κύπρου και σήμερα το Ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών ξεκαθάρισε ότι η Αθήνα στηρίζει τη Λευκωσία στο ζήτημα των κυρώσεων.

«Η Ελλάδα υποστηρίζει σταθερά τη θέση της Κύπρου για την εφαρμογή της απόφασης του Συμβουλίου της ΕΕ, σχετικά με την επιβολή στοχευμένων κυρώσεων έναντι προσώπων και οντοτήτων που εμπλέκονται στις συνεχιζόμενες παράνομες δραστηριότητες της Τουρκίας στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας», αναφέρει χαρακτηριστικά ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Αλέξανδρος Γεννηματάς.

Οι επιδιώξεις των Αμερικανών και η επίσκεψη Πομπέο

Την ίδια ώρα, δηλώσεις του αμερικανού πρέσβη στην Αθήνα, Τζέφρι Πάιατ, σε τηλεοπτικό σταθμό (OPEN), όπου τόνισε πως η ελληνική κυβέρνηση «είναι έτοιμη να κάνει τους αναγκαίους συμβιβασμούς με την Τουρκία», εντείνει τα ερωτήματα για το αν η Αθήνα πιέζεται όχι απλά να συζητήσει, αλλά να «λύσει» τα ελληνοτουρκικά.

Μέσα σε αυτό το κλίμα, η ελληνική κυβέρνηση και διπλωματία αντιμετωπίζει ως ένα κατεξοχήν θετικό γεγονός την επίσκεψη του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Μάικ Πομπέο στην Ελλάδα (Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Κρήτη).

Την Τρίτη ο Πρωθυπουργός και ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ θα πραγματοποιήσουν επίσκεψη στις στρατιωτικές εγκαταστάσεις της Βάσης της Σούδας στην Κρήτη. Μετά το πέρας της επίσκεψης θα ακολουθήσουν δηλώσεις προς τα ΜΜΕ.

Η θεώρηση της Αθήνας είναι πως η επίσκεψη Πομπέο στη χώρα μας χωρίς να ακολουθήσει αντίστοιχη επίσκεψη στην Τουρκία αποτελεί ξεκάθαρη ένδειξη της αλλαγής στάσης της αμερικανικής κυβέρνησης στην Ανατολική Μεσόγειο και απομάκρυνσης από μια γραμμή ισορροπιών μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας.

«Στην Ελλάδα, ο υπουργός Πομπέο θα συναντηθεί με τον πρωθυπουργό Μητσοτάκη και τον υπουργό Εξωτερικών Δένδια για να ανανεώσουν την κοινή μας δέσμευση για την προώθηση της ασφάλειας, της ειρήνης και της ευημερίας στην Ανατολική Μεσόγειο και για να γιορτάσουν την ισχυρότερη σχέση που έχει υπάρξει μεταξύ των ΗΠΑ και της Ελλάδας εδώ και δεκαετίες», αναφέρεται χαρακτηριστικά. 

Το μήνυμα της Ουάσινγκτον στην Άγκυρα

Προς αυτή την κατεύθυνση επισημαίνεται και η τοποθέτηση του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Στίβεν Μπίγκαν σε ομιλία που πραγματοποίησε στο Αμερικανοτουρκικό Συνέδριο (American-Turkish Conference).

Ο αμερικανός αναπληρωτής υπουργός εξέφρασε τη βαθιά ανησυχία της Ουάσιγκτον για την αύξηση των εντάσεων στην περιοχή και έστειλε σαφές μήνυμα στην Άγκυρα να σταματήσει τις προκλητικές θαλάσσιες επιχειρήσεις και τα μέτρα που αυξάνουν τις εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο.

«Η σύγκρουση μεταξύ των συμμάχων μας στο ΝΑΤΟ, της Τουρκίας και της Ελλάδας, ωφελεί μόνο τους κοινούς μας αντιπάλους που επιδιώκουν να σπείρουν τη διχόνοια και να υπονομεύσουν τη διατλαντική ενότητα. Προτρέπουμε την Τουρκία να σταματήσει τις προκλητικές θαλάσσιες επιχειρήσεις και τα μέτρα που αυξάνουν τις εντάσεις στην περιοχή» ανέφερε ο κ. Μπίγκαν.

Παράλληλα ο Τζέφρι Πάιατ έχει διαψεύσει δημοσιεύματα ότι οι θέσεις που θα κομίσει ο Μάικ Πομπέο είναι υπέρ της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών.

Θα διαψευστούν οι προσδοκίες…

Βέβαια στο αφήγημα αυτό διατυπώνεται αντίλογος από το ΚΚΕ που σχολιάζοντας την επικείμενη επίσκεψη Πομπέο στην Ελλάδα και συνδέοντας τη με την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών Ελλάδας και Τουρκίας, υποστηρίζει ότι οι συνομιλίες Αθήνας και Άγκυρας γίνονται υπό την «υψηλή εποπτεία των ΗΠΑ – ΝΑΤΟ – ΕΕ» και «εγκυμονούν νέους κινδύνους για τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας και της Κύπρου» καθώς στόχος των Αμερικανών είναι η πάση θυσία απόσπαση της Τουρκίας από τη ρωσική επιρροή και με αυτό το πνεύμα επιδιώκουν την ισχυροποίηση της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ.

«Θα διαψευστούν για μία ακόμη φορά όσες πολιτικές δυνάμεις καλλιεργούν ψεύτικες προσδοκίες ενόψει της επίσκεψης Πομπέο στην Ελλάδα, όπως έχουν διαψευστεί μέχρι τώρα, με το παραμύθι ότι η περαιτέρω πρόσδεση της Ελλάδας στα αμερικανοΝΑΤΟϊκά σχέδια θα θωράκιζε τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας» υποστηρίζει το ΚΚΕ.