Το proxy war στην ελληνοτουρκική κρίση και το drone που σχεδιάζει η Αγκυρα

Το βλέπαμε μέχρι τώρα σε πολλές χώρες γύρω μας: τη σύγκρουση «δι’ αντιπροσώπων», το λεγόμενο proxy war, όταν δηλαδή διάφορες δυνάμεις και χώρες χρησιμοποιούν μια αντιπαράθεση για να λύσουν δικούς τους λογαριασμούς. Κάπως έτσι φαίνεται να έχει εξελιχθεί η κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο τον τελευταίο καιρό. Στην αντιπαράθεση Ελλάδας – Τουρκίας αρκετές χώρες στοιχίζονται εκατέρωθεν για να προωθήσουν και δικά τους συμφέροντα.

Η Γαλλία βλέπει την Τουρκία να εισέρχεται δυναμικά σε περιοχές που, ιστορικά, θεωρεί ότι ανήκουν στη σφαίρα επιρροής της – ιδιαίτερα στον Λίβανο και τη Λιβύη -, εξού και ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν υιοθετεί μια τόσο ενεργή διεθνή δράση που δεν έχουν ξαναδεί παρόμοιά της στη διάρκεια της θητείας του. Η Ρωσία, παρότι δεν φαίνεται να παίζει ενεργό ρόλο, δεν μπορεί παρά να απολαμβάνει την ένταση που έχει ξεσπάσει στους κόλπους του ΝΑΤΟ και η Μόσχα, παρά τις αντιθέσεις που έχει με την Αγκυρα σε πολλά θέματα, φαίνεται να έχει επενδύσει σε μια, προσωρινή έστω, συμμαχία μαζί της. Το Ισραήλ παρακολουθεί την Τουρκία να ενισχύει το οπλοστάσιό της αλλά και να απλώνει τα στρατιωτικά της πλοκάμια – ενισχύοντας τους ακραίους ισλαμιστές της Μουσουλμανικής Αδελφότητας – κοντά στα σύνορά του.

Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα βλέπουν την Τουρκία ως απειλή, κυρίως λόγω της στενής συνεργασίας της Αγκυρας με το Κατάρ, μια χώρα με την οποία τα Εμιράτα βρίσκονται στα μαχαίρια. Το Κατάρ ήταν εκείνο που ενίσχυε οικονομικά την Τουρκία κάθε φορά που έφθανε στο χείλος του γκρεμού, η συνεργασία τους – εμπορική και στρατιωτική – είναι στενή, γεγονός που φέρνει απέναντί τους την ηγεσία των Εμιράτων. Η Αίγυπτος είναι άλλη μια χώρα που παρακολουθεί με ενδιαφέρον τις εξελίξεις. Ο αιγύπτιος ηγέτης Αλ Σίσι ξέρει ότι ο πρόεδρος Ερντογάν απειλεί την κυριαρχία του, την ώρα που η χώρα αντιμετωπίζει τεράστια εσωτερικά προβλήματα. Ολες αυτές οι χώρες εμπλέκονται εμμέσως στις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή και αναζητούν ευκαιρίες για να προωθήσουν τις δικές τους θέσεις.

Κερδίζει ο Ερντογάν

Τι επίδραση έχουν όλα αυτά στο εσωτερικό της Τουρκίας; Σε μια πρόσφατη εκπομπή του στην ανεξάρτητη ειδησεογραφική πλατφόρμα Medyascope πριν από λίγες ημέρες, ο δημοσιογράφος Ρουσέν Τσακίρ τόνισε ένα ενδιαφέρον σημείο: οι πρόσφατες τουρκικές στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Συρία φάνηκε να ενισχύουν τα δημοσκοπικά ποσοστά του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ο τούρκος πρόεδρος πιστεύει ότι το ίδιο αποτέλεσμα θα έχουν όσα συμβαίνουν στην Ανατολική Μεσόγειο. Ομως όλοι γνωρίζουν πως η όποια δημοσκοπική ανάκαμψη θα είναι βραχυπρόθεσμη.

Οι προσπάθειες του Ερντογάν να χρησιμοποιήσει την εθνικιστική ρητορική για να υπονομεύσει τους πολιτικούς του αντιπάλους στο εσωτερικό της χώρας θέτουν εν αμφιβόλω τους πραγματικούς σκοπούς των κινήσεών του στην εξωτερική πολιτική, πιστεύει ο Μπαρίν Καγιάογλου, καθηγητής Διεθνούς Ιστορίας στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο στο Ιράκ. Δεν είναι λίγοι οι τούρκοι αναλυτές που θεωρούν πως τα σκληρά λόγια προς Ελλάδα και Γαλλία, μαζί με την ανακοίνωση για την ανακάλυψη μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στη Μαύρη Θάλασσα και την απόφαση να μετατραπεί η Αγία Σοφία σε τζαμί, είναι όλα κομμάτια του παζλ που συνθέτει ο Ερντογάν για να ενισχύσει τη δημοφιλία του στους θρήσκους και εθνικιστές ψηφοφόρους – η δημοτικότητά του στις αρχές του χρόνου ήταν κάτω του 30%. 

Ολα αυτά μπορούν να εξηγηθούν από ένα σενάριο που συζητιέται όλο και περισσότερο τον τελευταίο καιρό: η προοπτική να ανακοινώσει ξαφνικά πρόωρες εκλογές. Είναι ένα ακραίο σενάριο, βέβαια, αλλά σύμφωνα με αυτό ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου θα παραιτηθεί για να είναι υποψήφιος απέναντι στον Ερντογάν (όπως προβλέπει ο νόμος). Το κυβερνών κόμμα ΑΚΡ του Ερντογάν έχει την πλειοψηφία στο δημοτικό συμβούλιο της Κωνσταντινούπολης, άρα θα εκλέξει έναν σύμμαχο του τούρκου προέδρου και έτσι το κόμμα θα κερδίσει την πόλη που μέχρι πέρυσι αποτελούσε την οικονομική του βάση. Η οικονομία που δεν πηγαίνει καθόλου καλά είναι μία ακόμα ανησυχία του τούρκου προέδρου και η κατάσταση θα χειροτερεύει όσο περνά ο καιρός.

Την ίδια ώρα, μια τέτοια κίνηση θα εμπόδιζε την ενίσχυση των δύο κομμάτων που δημιούργησαν πρώην στενοί συνεργάτες του Ερντογάν – δύο κόμματα που ροκανίζουν την εκλογική του βάση: το Κόμμα της Δημοκρατίας και της Προόδου, του πρώην υπουργού Οικονομικών Αλί Μπαμπατζάν, και το Κόμμα του Μέλλοντος, του πρώην προέδρου του ΑΚΡ και πρώην πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου. Τα ποσοστά τους προς το παρόν υπολογίζονται γύρω στο 4%, όμως δείχνουν να ενισχύονται καθώς περνά ο καιρός και προβλέπεται να στερήσουν από τον Ερντογάν πολύτιμες ψήφους από το συντηρητικό κοινό. Ο τούρκος πρόεδρος μέχρι τώρα προηγούνταν των εξελίξεων τις περισσότερες φορές. Ομως μπορεί πια οι εξελίξεις να τον ξεπερνούν.

Το νέο drone και οι μεγάλες προσδοκίες της Αγκυρας

Την παραγωγή ενός νέου drone που πετά σε μεγάλο ύψος και έχει μεγαλύτερο βεληνεκές ετοιμάζει η Τουρκία, ελπίζοντας να αυξήσει τη στρατιωτική της ισχύ και να αντισταθμίσει, έστω και ελάχιστα, την απώλεια των μαχητικών αεροσκαφών F-35 νέας γενιάς, μετά την αντιπαράθεσή της με την Ουάσιγκτον.

Η Baykar Makina – εταιρεία ιδιοκτησίας της οικογένειας του Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ, του πιο νεαρού γαμπρού του προέδρου Ερντογάν – ανακοίνωσε στα τέλη Αυγούστου ότι το δεύτερο πρωτότυπο μιας πιο προηγμένης μορφής των drones Akinci (Επιδρομέας) ολοκλήρωσε επιτυχώς τις δοκιμαστικές πτήσεις και είναι έτοιμο για παραγωγή.

Με ανώτατο όριο ύψους τα 12 χλμ. και 24 ώρες αυτόνομης λειτουργίας, οι Τούρκοι θεωρούν πως το νέο drone θα είναι απρόσβλητο από συστήματα αεράμυνας σε κοντινή απόσταση και θα έχει λειτουργική ακτίνα 600 χιλιομέτρων. Το μέγιστο βάρος απογείωσης φθάνει τους 4,5 τόνους και η χωρητικότητα ωφέλιμου φορτίου τα 900-1.350 κιλά. Θα τροφοδοτείται από δύο ουκρανικούς Ivchenko-Progress AI-450C τούρμπο κινητήρες. Η Τουρκία έχει ήδη εισαγάγει 12 τέτοιους κινητήρες από την Ουκρανία, τον κύριο εταίρο της στον τομέα της τεχνολογίας drone. 

Κάποιοι μπορεί να αναρωτηθούν γιατί είναι τόσο σημαντικό ένα drone που είναι μάλλον δυσκίνητο και με ταχύτητα που δεν ξεπερνά τα 400 χιλιόμετρα την ώρα. Η Αγκυρα, όμως, έχει μεγάλες προσδοκίες για το τι θα μπορεί να επιτύχει με αυτό. Θεωρεί το Akinci ως το κύριο εργαλείο για απόκτηση πληροφοριών και επιτήρηση στόχων, καθώς και έλεγχο επικοινωνίας, την επόμενη δεκαετία. Το drone θα είναι εξοπλισμένο με συστήματα εγχώριας παραγωγής, όπως ραντάρ πολλαπλών ρόλων, σύστημα επιτήρησης, συστήματα για ηλεκτρονικό πόλεμο και δορυφορικές επικοινωνίες – όλα αυτά καθιστούν το Akinci πολύτιμο για την Αγκυρα.

Επιπλέον, το drone μπορεί να οπλιστεί με ένα ευρύ φάσμα πυρομαχικών αέρα – εδάφους, ενώ σχεδιάζεται η ένταξη του, τουρκικής κατασκευής, πυραύλου SOM-A σε αυτό, με εμβέλεια 250 χλμ. Το μη επανδρωμένο όχημα μπορεί να μην είναι ιδιαίτερα χρήσιμο σε συμβατικό πόλεμο, θα είναι όμως εναντίον των ανταρτών του ΡΚΚ στο Ιράκ και στη Συρία.

Κάποιοι τούρκοι αναλυτές ισχυρίζονται πως το Akinci μπορεί να εξοπλιστεί με μεγαλύτερους πυραύλους εγχώριας κατασκευής, όμως κάτι τέτοιο δεν δείχνει ακόμα εφικτό. Η Αγκυρα σχεδιάζει να αποκτήσει έξι Akinci έως τις αρχές του 2021, με το Αζερμπαϊτζάν, τη Μαλαισία, το Κατάρ και την Ουκρανία να ενδιαφέρονται να αγοράσουν το drone.