Εύβοια: Οι αιτίες που οδήγησαν στις φονικές πλημμύρες – Πώς θα αποφευχθούν τέτοια φαινόμενα στο μέλλον

Το φως της δημοσιότητας είδαν επιστημονικά και τεχνικά αποτελέσματα και δεδομένα που αφορούν στις πλημμύρες που έπληξαν περιοχές της Εύβοιας στις 9 Αυγούστου 2020, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους οκτώ άνθρωποι.

Τα στοιχεία προέκυψαν στο πλαίσιο επιστημονικής αποστολής, με τη συμμετοχή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και σε συνεργασία με την Επιχειρησιακή Μονάδα METEO του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και την επιστημονική ομάδα του Τμήματος Γεωγραφίας του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών.

Οι αιτίες:

1. Έντονη βροχόπτωση: Η πολύ έντονη βροχόπτωση υψηλής έντασης που σημειώθηκε στην περιοχή της κεντρικής Εύβοιας και κυρίως στα μεγαλύτερα υψόμετρα γύρω από τη Δίρφη και δυτικά της αποτελούν την κύρια αιτία των πλημμυρικών φαινομένων. Με βάση τα στοιχεία η καταιγίδα έμεινε για αρκετές ώρες πάνω από την περιοχή και ανατροφοδοτήθηκε δίνοντας πολύ μεγάλα ποσά βροχόπτωσης.

2. Μεγάλη χωρική εξάπλωση των φαινομένων: Η μεγάλη έκταση των φαινομένων προκύπτει αφενός από την χωρική εξάπλωση της καταιγίδας αλλά και το γεγονός ότι ο μεγάλος όγκος των υδάτων παρελήφθη από δύο λεκάνες απορροής οι οποίες απορρέουν στο βόρειο και στο νότιο Ευβοϊκό σε μεγάλες αποστάσεις από τον πυρήνα της καταιγίδας αλλά και μεταξύ τους. Η μορφολογία των λεκάνων ήταν επίσης σημαντική: Οι έντονες μορφολογικές κλίσεις των λεκανών ενίσχυσαν τον όγκο της απορροής και τον ρυθμό της διάβρωσης προκαλώντας κατολισθήσεις και άλλες αστοχίες στα ορεινά.

3. Ο όγκος και η ραγδαιότητα της βροχής δημιούργησε το πρωτοφανές φαινόμενο έντονης αυλάκωσης και χαράδρωσης σε επιφανειακούς γεωλογικούς σχηματισμούς βάθους έως και δύο μέτρων ακόμα και σε ανώτερα σημεία των λεκανών εκεί που ξεκινά η επιφανειακή απορροή. 

4. Ο ρόλος της πυρκαγιάς 2019: Η πυρκαγιά του 2019, συνετέλεσε στην αύξηση των φερτών υλικών και του όγκου των υδάτων. Ο ρόλος της όμως περιορίζεται σε ένα μόνο κλάδο της λεκάνης απορροής του Μεσσάπιου (Ψαχνά) και επομένως εκτιμάται ότι έχει περιορισμένο ρόλο στην εκδήλωση των φαινομένων.

5. Ιδιαίτερη μορφολογία στις εκβολές: Στην εκβολή του Ποταμού Λήλαντα η μορφολογία που απαντάται είναι εκείνη του αλλουβιακού ριπιδίου με αποτέλεσμα ο φυσικός χώρος πλημμύρας να σχηματίζει μια μορφή βεντάλιας από τον οικισμό «Λευκαντί» έως τον οικισμό «Άγιος Νικόλαος». Κατά συνέπεια ο χώρος αυτός πλημμύρισε και πλημμυρίζει σε κάθε πλημμυρική απορροή του ποταμού.

6. Ανθρώπινες παρεμβάσεις και υποδομές: Κατά θέσεις οι ανθρώπινες παρεμβάσεις μείωσαν κρίσιμες διατομές οι οποίες ενίσχυσαν τα πλημμυρικά φαινόμενα. 

Οι δύο προτάσεις

Εκτιμάται ότι η περιοχή χρήζει εκπόνησης σχεδίου ολοκληρωμένης διαχείρισης περιβαλλοντικών επιπτώσεων και άμεσων επεμβάσεων στις λεκάνες απορροής που εηλήγησαν. Επιπρόσθετα, η κατασκευή ανασχετικών φραγμάτων ανάλογα με την περίπτωση και την τοποθεσία θα μπορούσε να ανασχέσει την ροή των υδάτων ενώ παράλληλα θα εξυπηρετούσε άλλες ανάγκες σχετικές με την ύδρευση και την άρδευση.

MUST READ

Ένας «μπομπέρ» που βλέπει… Euroleague: Η χρονιά «εκτόξευσης» του Βασίλη Τολιόπουλου (vids)

Ειδικότερες προτάσεις που θα μπορούσαν να έχουν εφαρμογή στην περιοχή με θετικά αποτελέσματα: – Ειδικά χωροταξικά — φυσικογεωγραφικά – γεωπεριβαλλοντικά σχέδια ευαίσθητων περιοχών (π.χ. εκβολές Λήλαντα, Πολιτικά), το οποία Θα έχουν ως στόχο και την μείωση των επιπτώσεων από μελλοντικές καταστροφές – Πρότυπα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης στις συγκεκριμένες υδρολογικές λεκάνες – Ανάπτυξη και πιλοτική εφαρμογή τοπικού συστήματος ενημέρωσης — ειδοποίησης μέσω κινητής τηλεφωνίας.