ΑΟΖ Ελλάδας και Αιγύπτου : Η κίνηση-ματ που «τορπιλίζει» το τουρκολιβυκό μνηνόνιο – Πώς φτάσαμε στη συμφωνία

Έπειτα από πυρετώδεις διαπραγματεύσεις το τελευταίο διάστημα, Ελλάδα και Αίγυπτος συμφώνησαν σε μερική οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, η οποία «σφραγίστηκε» κατά τη διάρκεια της επίσκεψης – αστραπή του Νίκου Δένδια στο Κάιρο, ενέργεια που «ενταφιάζει» το παράνομο τουρκολιβυκό σύμφωνο.

Παρ’ ότι δεν έχει δοθεί μέχρι στιγμής στη δημοσιότητα το κείμενο της συμφωνίας προκειμένου να γίνουν γνωστοί αναλυτικά οι όροι στους οποίους κατέληξαν οι δύο πλευρές, η Αθήνα ενισχύει τα διπλωματικά χαρτιά της και θα έχει περισσότερες διαπραγματευτικές ικανότητες είτε σε ενδεχόμενες επαφές με την Τουρκία είτε σε πιθανή προσφυγή στη Χάγη.

Αυτό που έχει διαρρεύσει είναι ένας άτυπος χάρτης που απεικονίζει τη γραμμή οριοθέτησης των θαλάσσιων συνόρων ανάμεσα στις δύο χώρες. Διπλωματικές πηγές έκαναν λόγο για ισορροπημένη συμφωνία, «απολύτως σύμφωνη με το δίκαιο της θάλασσας» όπως αυτό έχει εφαρμοσθεί σε πρακτική και νομολογία. Όπως σημείωναν δε, επιβεβαιώνει πανηγυρικά την πάγια ελληνική θέση ότι τα νησιά έχουν κυριαρχικά δικαιώματα υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, ενώ κατοχυρώνει την επήρεια των ελληνικών νησιών σε θαλάσσιες ζώνες.

Καθοριστικής σημασίας πλέον για την επόμενη ημέρα είναι η τάχιστη κύρωση της συμφωνίας από τα δύο κοινοβούλια, ώστε κατόπιν να κατατεθεί επίσημα στον ΟΗΕ και να πρωτοκολληθεί -οκτώ μήνες μετά δεν έχει ολοκληρωθεί η αντίστοιχη διαδικασία του παράνομου τουρκολιβυκού συμφώνου- καθώς και η διεθνής υποστήριξη στη μοναδική, κανονική συμφωνία οριοθέτησης στην εν λόγω περιοχή.

Στην αντίπερα όχθη, η Άγκυρα εμφανίζεται βαθιά ενοχλημένη. Σε οργισμένο ύφος τοποθετήθηκε ο τούρκος ΥΠΕΞ, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο οποίος έκανε λόγο για «ανύπαρκτη συμφωνία, η οποία παραβιάζει τα δικαιώματά μας», επισημαίνοντας πως «δεν θα επιτρέψουμε κάτι τέτοιο». Στο πλαίσιο αυτό, πληροφορίες θέλουν η έναρξη των διαβουλεύσεων μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας που είχαν προγραμματιστεί για τις επόμενες ημέρες να οδηγούνται προς ναυάγιο. 

Πώς φτάσαμε στη συμφωνία

Το τελευταίο διάστημα, η Αθήνα αναζητούσε τρόπους αντίδρασης στο παράνομο τουρκολιβυκό σύμφωνο και όσο περνούσε ο καιρός -δεδομένης της αδυναμίας του στρατηγού Χαλίφα Χαφτάρ να κυριαρχήσει σε μια ενδεχόμενη μεταβατική περίοδο στη Λιβύη- επεδίωκε την ολοκλήρωση των συνομιλιών με την Αίγυπτο και σύναψη συμφωνίας για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών.

Οι συζητήσεις μεταξύ των δύο πλευρών είχαν επανεκκινήσει δυναμικά από την προηγούμενη επίσκεψη του έλληνα ΥΠΕΞ στην Αίγυπτο και τις εκτενείς συνομιλίες του με τον αιγύπτιο ομόλογό του Σάμεχ αλ – Σούκρι, η οποία είχε ακολουθήσει την υπογραφή της συμφωνίας για τις θαλάσσιες ζώνες με την Ιταλία, στις αρχές Ιουνίου.

Είχε ακολουθήσει νέα συνάντηση εμπειρογνωμόνων στην Αθήνα και στη συνέχεια είχε υπάρξει ανταλλαγή εγγράφων και χαρτών. Η ελληνική πλευρά ανέμενε την αιγυπτιακή απάντηση που έφθασε τις προηγούμενες ημέρες και έτσι προέκυψε η νέα επίσκεψη του Νίκου Δένδια. 

Πώς η συμφωνία «εμβολίζει» το τουρκολιβυκό σύμφωνο

Τους τρόπους με τους οποίους ενδυναμώνει τη θέση της Ελλάδας η συμφωνία με την Αίγυπτο για την ΑΟΖ εξήγησε, μιλώντας στο in.gr ο Εκτελεστικός Διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, Κωνσταντίνος Φίλης, κάνοντας λόγο για κατάλληλη στιγμή στην οποία επετεύχθη.

«Από τον χάρτη που είδε το φως της δημοσιότητας είναι σαφές ότι η εν λόγω συμφωνία διεμβολίζει με εμφατικό τρόπο το τουρκολιβυκό σύμφωνο, ενώ ενισχύει διαπραγματευτικά την Αθήνα έναντι της Άγκυρας στο σενάριο που οι διερευνητικές συνομιλίες να οδηγηθούν σε διαπραγματεύσεις. Μάλιστα, θα είναι δύσκολο για την τουρκική πλευρά να επικαλεστεί τη συμφωνία Αθήνας – Καΐρου για να τορπιλίσει τον διάλογο, όταν αυτή επιχείρησε να δημιουργήσει τετελεσμένα με μια παράνομη συμφωνία με τον Σάρατζ» επεσήμανε.

Όπως τόνισε, εφικτή ήταν μόνο μια συμφωνία τμηματικής οριοθέτησης και όχι συνολικής. Αυτό δεν σημαίνει ότι η σημερινή συμφωνία είναι οριστική. Κάλλιστα, πρέπει να υπάρχει πρόνοια διεύρυνσής της όταν το κρίνουν κατάλληλο τα δυο μέρη ώστε να συμπεριληφθούν και τμήματα πέραν του 28ου μεσημβρινού, συμπεριλαμβανομένου του Καστελόριζου.

Ο ίδιος εμφανίστηκε επιφυλακτικός καθώς αναμένεται να δούμε την επήρεια που προκύπτει για τα ελληνικά νησιά, ωστόσο υποστήριξε πως για την ώρα, η Αθήνα κατάφερε να δημιουργήσει μια νομική διαφορά έναντι του συμφώνου Άγκυρας – Τρίπολης κι μάλιστα με την πλάστιγγα του δικαίου της θάλασσας να φέρνει σαφώς στην πλευρά μας. «Άρα, αν το επιθυμεί η Τουρκία μπορεί να συνηγορήσει στην από κοινού προσφυγή στη Χάγη για να να κριθούν οι δυο συμφωνίες».

Από την πλευρά του, μιλώντας στον ΣΚΑΙ, ο Δημήτρης Καιρίδης, καθηγητής διεθνών σχέσεων και βουλευτής ΝΔ, έκανε λόγο για «μεγάλη επιτυχία της ελληνικής διπλωματίας» και «εθνική νίκη», απαριθμώντας τέσσερις λόγους:

• Γιατί ακυρώνει το τουρκολιβυκό σύμφωνο
• Γιατί αναγνωρίζει την επήρεια των νησιών και της Κρήτης
• Γιατί κινείται απολύτως εντός του Διεθνούς Δικαίου θέτοντάς το ως βάση και για τις υπόλοιπες οριοθετήσεις
• Γιατί ενισχύει τις σχέσεις της Ελλάδας με την σημαντικότερη αραβική χώρα που είναι η Αίγυπτος.

Πυρά της αντιπολίτευσης

Την ίδια ώρα, η κυβέρνηση δέχθηκε βολές από την πλευρά της αντιπολίτευσης. ΣΥΡΙΖΑ, Κίνημα Αλλαγής και ΚΚΕ παρουσιάστηκαν τουλάχιστον επιφυλακτικά, ζήτησαν ενημέρωση για το κείμενο της συμφωνίας και επανέλαβαν το αίτημά τους για σύγκληση του συμβουλίου πολιτικών αρχηγών.

Με σχετική του ανακοίνωση, ο ΣΥΡΙΖΑ τόνισε πως μια συμφωνία άρον – άρον δεν αντιμετωπίζει την τουρκική επιθετικότητα αλλά δημιουργεί επικίνδυνα προηγούμενα για τα εθνικά μας συμφέροντα.

Επικαλούμενο πληροφορίες που διοχετεύονται από κυβερνητικές πηγές, το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης υπογραμμίζει πως η κυβέρνηση αποδέχεται μειωμένη επήρεια για την Κρήτη, ενώ κάνει αποδεκτή τη μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ της Ρόδου. 

Εκνευρισμένη η Άγκυρα

Από την πλευρά της, η Άγκυρα εμφανίζεται βαθιά ενοχλημένη μετά και την υπογραφή της συμφωνίας. Σε οργισμένο ύφος τοποθετήθηκε το βράδυ της Πέμπτης ο τούρκος ΥΠΕΞ, Μεβλούτ Τσαβούσογλου.

Σε δήλωση που μετέδωσε το τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu, ο κ. Τσαβούσογλου επανέλαβε πως η συμφωνία Αθήνας – Καΐρου είναι άκυρη. «Κοιτάξαμε τις συντεταγμένες όμως δεν είδαμε μέχρι τώρα τον χάρτη. Όμως από τις συντεταγμένες παραβιάζει(σ.σ. η συμφωνία) την υφαλοκρηπίδα και τα δικαιώματα της Τουρκίας και της Λιβύης. Μια συμφωνία που παραβιάζει την υφαλοκρηπίδα μας που έχουν δηλώσει στα Ηνωμένα Έθνη για εμάς είναι ανύπαρκτη. Και ο λόγος που φτάσαμε στο σημείο αυτό είναι πως οι χώρες όπως η Ελλάδα, η Κύπρος, το Ισραήλ και η Αίγυπτος προσπαθούν να υπογράψουν συμφωνίες, αγνοώντας την Τουρκία. Εμείς, για να υποστηρίξουμε τα δικαιώματά μας, κάναμε κινήσεις καθώς εκτός από σεισμικές έρευνες συνεχίζουμε τις γεωτρήσεις μας» είπε ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών.

Και πρόσθεσε: «Όπως είπα, η συμφωνία αυτή για εμάς είναι ανύπαρκτη. Κι αυτό θα το αποδείξουμε και θα συνεχίζουμε να το αποδεικνύουμε και στο μέτωπο και στο τραπέζι Θα το δείξουμε και σε αυτούς και σε όλο τον κόσμο.Η Τουρκική Δημοκρατία εντός της υφαλοκρηπίδας της όπως και γύρω από την Κύπρο θα συνεχίσει να υπερασπίζεται με αποφασιστικότητα τα δικαιώματα της και τέτοιες συμφωνίες και συνεργασίες δεν μπορούν να μας βγάλουν από την πορεία μας. Δεν θα επιτρέψουμε κάτι τέτοιο».

Νωρίτερα, με οργισμένη ανακοίνωση αντέδρασε η Άγκυρα στην είδηση της οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ της Ελλάδας και της Αιγύπτου, κάνοντας λόγο για μια «ανύπαρκτη συμφωνία».

«Για εμάς η συμφωνία είναι ανύπαρκτη» αναφέρει η ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, και συμπληρώνει: «Δεν υπάρχει θαλάσσιο σύνορο ανάμεσα στην Ελλάδα και την Αίγυπτο. Για την Τουρκία είναι ανύπαρκτη η δήθεν συμφωνία καθορισμού συνόρων που ανακοινώθηκε πως υπεγράφη σήμερα».

Μάλιστα, η εν λόγω ανακοίνωση υποστηρίζει πως «η δήθεν περιοχή ευθύνης βρίσκεται εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας που έχει δηλωθεί στα Ηνωμένα Έθνη».

Η Αίγυπτος που απεμπόλησε περιοχή 11.500 τετραγωνικών χιλιομέτρων με τη συμφωνία που υπέγραψε με την ελληνοκυπριακή διοίκηση το 2003, τώρα με τη δήθεν συμφωνία που υπέγραψε με την Ελλάδα χάνει περιοχές θαλάσσιας ευθύνης» γράφει η ίδια ανακοίνωση, και συμπληρώνει:

«Με την εν λόγω συμφωνία επιχειρείται να σφετεριστούν και τα δικαιώματα της Λιβύης».