Το ποδόσφαιρο «καθρεφτίζει» την πολιτική στην Τουρκία

Στο μεγαλύτερο μέρος των 15 ετών που βρίσκεται στην ηγεσία της χώρας, ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, είχε τον δικό του τρόπο να εδραιώνει τη θέση του στην εξουσία. Οπότε στο γεγονός ότι μια νέα ποδοσφαιρική ομάδα την οποία προωθεί με κάθε τρόπο(Μπασακσεχίρ) ηττήθηκε με 2-0 από τη Γαλατασαράι την Κυριακή και «έπεσε» από την πρώτη θέση του πρωταθλήματος, οι αντίπαλοι του αντέδρασαν με μεγάλη χαρά.

Η Μεράλ Ακσενέρ, η υποψήφια της δεξιάς για τις προεδρικές εκλογές έγραψε: «Γαλατασαράι 2–0 Ρετζέπ Ταγίπ Ερντόγαν» σ’ ένα tweet που μάζεψε 8.000 σχόλια, 42.000 retweet και 117.000 like στην τελευταία καταμέτρηση. Ο Τσεμάλ, ένας διακεκριμένος αντιπολιτευόμενος του Ερνοτγάν και φανατικός οπαδός της Γαλατασαράι έγραψε, επίσης, στο twitter: «Αυτή η νίκη είναι σ’ ένα διαφορετικό πρωτάθλημα». Ένας θυμωμένος οπαδός του Τούρκου προέδρου ανέφερε με τη σειρά του: «Ο Ρετζέπ Ταγιπ Ερντογάν θα πετύχει το πραγματικό γκολ στις εκλογές του 2019».

Η σύνθεση και στις δύο πλευρές αντικατοπτρίζει πλήρως την εμβάθυνση της πόλωσης, με την συντηρητικών Ισλαμικών αξιών Μπασακσεχίρ από τη μια πλευρά και τη Γαλατασαράι – μια ομάδα την οποία υποστηρίζουν τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα και η μεσαία τάξη- στην απέναντι πλευρά. Επίσης, την Γαλατασαράι υποστηρίζουν και εκατομμύρια Κούρδοι, γιατί ο φυλακισμένος ηγέτης του Κουρδικού κόμματος (PKK), Αμπντουλάχ Οτσαλάν, είναι φίλαθλος της. Αυτό συμβαίνει διότι – όπως φημολογείται- η αντίθεση του κόκκινου και του κίτρινου χρώματος που φέρει η ομάδα με το πράσινο του γηπέδου συμβολίζει τη σημαία του PKK. Στο τέλος της αναμέτρησης, χιλιάδες οπαδοί της Γαλατασαράι ξεκίνησαν να τραγουδούν «Είμαστε στρατιώτες του Μουσταφά Κεμάλ», κάνοντας αναφορά στον ιδρυτή της μοντέρνας Τουρκίας.

Aν ο ίδιος πυρήνας των ομάδων της αντιπολίτευσης (τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα και οι Κούρδοι), ενωθεί απέναντι στον Ερντογάν στις πρόωρες προεδρικές και βουλευτικές εκλογές θα μπορούσε να τον νικήσει στον πρώτο γύρο τουλάχιστον. Αλλά αυτό είναι ένα μακρινό σενάριο για τώρα.

Το παιχνίδι ήταν εμποτισμένο με πολιτικά μηνύματα από τη στιγμή που ο Ερντογάν δήλωσε πως: «Θέλουμε η Μπασακσεχίρ να διεκδικήσει το πρωτάθλημα στο πρωτάθλημα της πολιτικής, όπως και στο ποδόσφαιρο». Έπειτα επίπληξε τους αξιωματούχους του για το γεγονός ότι δεν κατάφεραν να συγκεντρώσουν  μεγάλο κοινό στα παιχνίδι που γίνονται στο γήπεδο της Μπασακσεχίρ. «Όσο καιρό δεν είμαστε παρόντες σε αυτά τα γήπεδα, θα είμαστε αδύναμοι και στην πολιτική» είπε χαρακτηριστικά ο Ερντογάν.

Η Μπασακσεχίρ ήταν αρχικά μέλος του δημοτικού πρωταθλήματος της Κωνσταντινούπολης, όπου ο Ερντογάν, ο οποίος είχε αγωνιστεί ημι-επαγγελματικά ως επιθετικός.

Το 2014 μετονομάστηκε σε Μπασακσεχρί Medipol και «γέμισε» με χρήματα, τα οποία όπως φημολογείται δόθηκαν από επιχειρηματίες του Ερντογάν. Έπειτα ανέβηκε γρήγορα τις κατηγορίες του τουρκικού ποδοσφαίρου. Ο σύλλογος αυτός από τότε έχει αποκτήσει κάποια μεγάλα ονόματα, όπως ο Αρντά Τουράν, ο οποίος είναι δηλωμένος υποστηρικτής του Ερντογάν.

Η ιδέα του Μπασακσεχίρ – για μια αστική εξάπλωση σε μια περιοχή με τρομερά υψηλή άνοδο στην ευρωπαϊκή πλευρά της Κωνσταντινούπολης- ανήκει στον Ερντογάν, σύμφωνα με την Αϊσέ Τσαβντάρ, μια Τουρκάλα κοινωνιολόγο που έζησε και μελέτησε αυτόν τον τόπο. Όταν ήταν δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης στις αρχές του ’90, ο Ερντογάν οραματίστηκε μια κλειστή κοινότητα όπου ευσεβής Μουσουλμάνοι θα μπορούσαν να ζήσουν τις ζωές τους ελεύθεροι από τον έλεγχο και τους περιορισμούς που είχαν επιβληθεί από τους πανίσχυρους – τότε- στρατηγούς της χώρας. Το να βρεθεί αλκοόλ ήταν πολύ δύσκολο. Η γυναίκες με μαντίλα μπορούσαν να βρουν δουλειές. Πολλοί δρόμοι είχαν τα ονόματα Μουσουλμάνων στοχαστών. Η χώρα έγινε έμβλημα της ανόδου μιας ευσεβούς μεσαίας τάξης που άνθισε υπό το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (APK), ηγέτης του οποίου είναι ο Ερντογάν.

Στο δημοψήφισμα του 2017 σχετικά με την μακροχρόνια πολυπόθητη προεδρία του Ερντογάν, το 54.8% των οπαδών της Μπασακσεχρίρ ψήφισαν υπέρ, αλλά οι αρνητικές ψήφοι υπερίσχυσαν ελάχιστα στην Κωνσταντινούπολη. Το «όχι», το οποίο υπερίσχυσε και στην πρωτεύουσα Άγκυρα, αλλά και στην Προύσα, άλλο ένα «φρούριο» του APK, ήταν μεγάλο πλήγμα για τον Ερντογάν. Σε μια προσπάθεια να αποφύγει ακόμα περισσότερες αποτυχίες, ο Τούρκος πρόεδρος προσπαθεί να καλύψει τα νώτα του πριν από τις τριπλές εκλογές (δημοτικές, κοινοβουλευτικές και προεδρικές) που είναι προγραμματισμένες να διεξαχθούν μέσα στον επόμενο χρόνο. Το να φυλακίζει τους επικριτές του είναι μια μέθοδος. Το να επενδύει στο λαοφιλέστερο άθλημα στην Τουρκία είναι η άλλη.

Παρόλα αυτά, όπως παρατηρεί η Τσαβντάρ, η σχέση του Ερντογάν με την Μπασακσεχίρ έχει «χτυπηθεί» από πολλές απογοητεύσεις. Για παράδειγμα, όταν ο Ερντογάν – που τότε είχε ήδη γίνει πρωθυπουργός- εγκαινίασε το 2011 το μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο στο Μπασακσεχίρ, το οποίο χτίστηκε από ένα επιχειρηματία του APK, εμφανίστηκαν μόνο 2.000 άτομα. «Όταν ρώτησα τον κόσμο γιατί δεν παραβρέθηκε στα εγκαίνια, η απάντηση ήταν «είχε πολύ κρύο»»

Στην προσφώνηση του στο γήπεδο πριν από τον αγώνα, ο Ερντογάν σημείωσε πως οι καιρικές συνθήκες δεν αποτελούν δικαιολογία για τη χαμηλή προσέλευση. «Τα χιόνια, οι άνεμοι, και οι τυφώνες θα σταματήσουν, και οι πιστοί θα σταθούν προσοχή μπροστά στην Μπασακσεχίρ που ξέρω», είπε χαρακτηριστικά. Ακούγοντας το υβρεολόγιο του Ερντογάν πάντως, λίγοι θα μάντευαν ότι η αγαπημένη του ομάδα είναι η Φενερμπαχτσέ, μια από τις τρεις «μεγάλες» της Τουρκίας.