Ετσι άρχισε η ιστορία των… αιωνίως αιωνίων!

Απ’ τη μια, το μεροκάματο, μεροδούλι – μεροφάι, στα πλοία του Μιχαληνού, τον Παπαστράτο, τα ναυπηγία στον κόλπο του Κρεμμυδάρου. Μικρασιάτες κι ανεργία. Κι από την άλλη, ο «ηγεμονισμός» του κοινωνικού, πολιτικού και οικονομικού enfant gate. Με τις λέσχες, τις βιβλιοθήκες και τα θέατρα…

Ένας κόσμος που έψελνε καημούς μέσα απ’ τη γρέτζα χορδή κάποιου παράνομου ρεμπέτικου, αντίκρυ στις οπερέτες του Σακελλαρίδη και τα ταγκό της Δανάης… Ρετσίνα και λικέρ. Αλμύρα και γλυκάδα. Πανωφόρι και ρεντικότα. Πειραιάς κι Αθήνα… Κόσμοι κοντινοί. Μα, άλλοι. Διαφορετικοί. Στη διάρκεια του Μεσοπόλεμου, τούτη η δομική αντιπαράθεση, εκφράστηκε με κάθε τρόπο. Ώσπου κόπιασε και η μπάλα. Ως φορέας, εκφραστής της.

Η ίδρυση του Ολυμπιακού έβρισκε το πειραϊκό ζητούμενο, της «ψυχολογικής αποφόρτισης» ήδη σημαντικά εκπληρωμένο. Πρώτα, ήταν η νίκη της Μικτή επί των Αθηνών τον Οκτώβρη του ’22 (2-1, η ανεπίσημη αρχή του θρυλικού «Κυπέλλου Πόλεων»). Μετά, η κατάκτηση του πανελληνίου Πρωταθλήματος (υπό την ΕΠΣΕ) του ’23 από τον Πειραϊκό Σύνδεσμο. Κατόπιν, τέλη του χρόνου, η δεύτερη νίκη της Μικτής (2-0). Και το ’24 η νέα κατάκτηση του πανελληνίου, απ’ τον Αθλητικό – Ποδοσφαιρικό Σύλλογο Πειραιά. Ένα «τέσσερα στα τέσσερα», που «νομιμοποιούσε» εκείνο το «πρωτεύουσα του ποδοσφαίρου» των πειραϊκών εφημερίδων.

Ένα πράγμα έλειπε: μια ομάδα – έμβλημα (οι αποσχίσεις, οι διαλύσεις και οι βραχύβιες διαδρομές των πειραϊκών σωματείων είχαν εξελιχθεί σε καθεστώς). Το αντίπαλον δέος του «παλαιού» Παναθηναϊκού. Η γέννηση του Ολυμπιακού την έδωσε. Δημιουργώντας ένα αιώνιο ζευγάρι, που (πρωτογενώς) απηχούσε ετούτο ακριβώς: την πάλη των «δυο κόσμων».

ΠΡΩΤΑΘΛΗΤΗΣ ΠΕΙΡΑΙΑ – ΠΡΩΤΑΘΛΗΤΗΣ ΑΘΗΝΩΝ
Η πρώτη ever «σύγκρουση» των δύο… αιωνίως αιωνίων, έμελλε να κοπιάσει εκατόν πέντε ημέρες μετά την «ιδρυτική» 10η Μαρτίου του ’25. Τι μετρούσε ως τότε ο Ολυμπιακός; Λίγα πράγματα. Ένα φιλικό με την ομάδα του γαλλικού καταδρομικού «Jeanne d’ Arc», τέσσερα για το πειραϊκό πρωτάθλημα (με Φαληρικό Σύνδεσμο, Τιτάνα, Νεάπολη, Πειραϊκό Όμιλο) και δύο πρόσφατα φιλικά, στη συμπρωτεύουσα, με Άρη (28/5, 3-1) και Ηρακλή (31/5, 6-1). Σύνολο επτά, μα όλα νικηφόρα…

Τέλη Ιουνίου, το όγδοο ματς στην ιστορία του Ολυμπιακού Σ.Φ.Π., το πρώτο μελάνι στο βαρύ βιβλίο της ιστορίας. Ο Πρωταθλητής Πειραιά και ο Πρωταθλητής Αθηνών. Ελλείψει πανελληνίου Πρωταθλήματος, πήρε αυτόκλητα τον χαρακτήρα «τελικού». Για τον πρώτο στην Ελλάδα…

Το ματς ήταν να πραγματοποιηθεί νωρίτερα («ανεβλήθη δια την 28ην τρέχ.» – «Ελεύθερο Βήμα», φ. 13/6), αλλά κατέληξε την Κυριακή, 28 Ιουνίου, ώρα 17.30 (εντέλει άρχισε 18.15). Στη Λεωφόρο, τότε Περιβόλα, «άνω των τριών χιλιάδων θεατών» («Αθηναϊκή», φ. 29/6).

Φαβορί, εθεωρείτο ο Ολυμπιακός «δεδομένου ότι μέχρι της στιγμής κατείχε το πρωτάθλημα της Ελλάδος, νικήσασα προ ημερών και την εξ ίσου σοβαράν ομάδα του “Αρεως” της Θεσσαλονίκης». («Εμπρός» , φ. 29/6). Μιλήσαμε… Τα περί πρωταθλήματος, αναφέρονται καταχρηστικά. Το πρώτο υπό την ΕΠΟ διεξήχθη μόνο το ’28, ενώ το τελευταίο, υπό την (προγονική) ΕΠΣΕ, ένα χρόνο πριν (1924), με νικητή τον Αθλητικό – Ποδοσφαιρικό Σύνδεσμο Πειραιά (ΑΠΣΠ). Ως «πρόγονος» του Ολυμπιακού, πιθανόν η αναφορά να «έβλεπε» εκεί.

Εν πάση περιπτώσει, τα όποια προγνωστικά αποδείχτηκαν σχετικά. Ισοπαλία, 3-3. Με τον Ολυμπιακό να «γράφει» την πρώτη ευκαιρία (σουτ Γιάννη Ανδριανόπουλου, σε κόρνερ ο Καλογερόπουλος), τον Παναθηναϊκό να προηγείται 1-0 και 3-2, αλλά τους Πειραιώτες να ισοφαρίζουν «ολίγα λεπτά προς της λήξεως» («Αθλητική Επιθεώρηση», τ. Ιουνίου ’25).

«Πεισματώδης και λίαν ενδιαφέρων αγών» («Αθηναϊκή»), για τον οποία τα σωζόμενα στοιχεία, ελάχιστα. Και συχνά, μπερδεμένα. Ενώ, για παράδειγμα, στη εφημερίδα «Εμπρός» αναφέρεται ως σκορ ημιχρόνου 2-1 υπέρ του Παναθηναϊκού, στην «Επιθεώρηση» τούτο καταγράφεται ως σκορ 25λέπτου, προσθέτοντας ότι «το α’ ημίχρονον έληξεν με ισοπάλους τας δύο ομάδας (2-2), του Ολυμπιακού επιτυχόντος περί τα τέλη τούτου το β’ τέρμα». Μοιάζει πειστικότερο.

Οι σκόρερ, πάλι… Κουβέντα! Το δημοσιογραφικό συνήθιο του τότε, δεν το έκρινε απαραίτητο! Διεσώθη, ωστόσο, μια αναφορά του (ιστορικού) Ηλία Λέκκα («71 χρόνια Ολυμπιακός»), σύμφωνα με την οποία το πέναλτι του 1-1 για τον Ολυμπιακό (στο 11’) αξιοποίησε ο Γιώργος Ανδριανόπουλος και του 3-2 για τον Παναθηναϊκό ο Απόστολος Νικολαϊδης (ορισμένοι του πιστώνουν το 1-0, με φάουλ στο 9’, και το 2-1 στο 13’). Το πρώτο, επιβεβαιώνεται και από μια σωζόμενη φωτογραφία του μακαρίτη του Ναουμίδη, που απεικονίζει τον «Ποδάρα», πάνω από την άσπρη βούλα (σε αφιέρωμα του ΑΠΕ σκόρερ και των τριών γκολ του Ολυμπιακού αναφέρονται οι Ανδριανοπουλαίοι).

Τουλάχιστον, η «Επιθεώρηση» διέσωσε τις ενδεκάδες. Για την ακρίβεια, τους 11 του Ολυμπιακού και τους… δέκα των Πρασίνων! «Η ομάς του “Παναθηναϊκού”», βλέπετε, «παριελάμβανε τρεις νέους παίκτας εκ Κων/πόλεως» («Αθηναϊκή», φ. 29/7), περίπτωση Θεοφανίδη. Κάποιου, λοιπόν, δεν έμαθαν το όνομα, δεν το ‘γραψαν! Απλά πράγματα, χωρίς σκοτούρες. Πάντως, άλλες πηγές, δίνουν λύση: Ανδρεάδης…

ΕΝΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ… ΔΙΑΙΤΗΣΙΑ
Οι εντάσεις δεν έλειψαν. Στο γουδί των αιτιών, δεν είναι αφελές, πλην των διαφορών Αθηνών και Πειραιά, να προστεθεί κι αυτό: δεν ήταν ήρεμες οι μέρες. Μόλις τρία 24ωρα νωρίτερα, με το (στρατιωτικό) «Κίνημα της 25ης Ιουνίου» η διακυβέρνηση της χώρας είχε περάσει (απ’ τον Ανδρέα Μιχαλακόπουλο) στα δικτατορικά χέρια του Θεόδωρου Πάγκαλου.

Αφορμή, η διαιτησία! Κλασικά. Έκτοτε, το πρώτο ματς! Το χρονικό: Διαιτητής είχε οριστεί ο Τάσος Καμπουρόπουλος. «Επειδή, όμως (σ.σ. 27’), συνέβη παρεξήγησις, κατ’ απαίτησιν των παικτών του Ολυμπιακού αντικατεστάθη»! («Εμπρός»). Λίγο μετά το «πράσινο» 2-1.

Η «Επιθεώρηση» διαφοροποιείται. Ναι μεν, λέει, Ολυμπιακοί και Καμπουρόπουλος «τα βρήκαν», αλλά «αποχωρεί εγκαταλείπων την διεύθυνσιν του αγώνος, παρά τα κεκανομισμένα και προς γενικήν κατάπληξιν». Μόνος, εκούσια. Επί τούτου, μάλιστα, ασκείται και κριτική. Τόσο απ’ την «Επιθεώρηση» («η Ένωσις των Ποδ. Σωματείων Αθηνών έχει υποχρέωσιν να εξετάση την εν προκειμένω ενέργειαν του διαιτητού»), όσο και από άλλα έντυπα, όπως η «Αθήναι» (φ. 2/7): «Πληροφορούμεθα ότι κατά πάσαν πιθανότητα θα επαναληφθή ο μέγας ποδοσφαιρικός αγών την προσεχή Κυριακήν (σ.σ. «έπαιξε» το ενδεχόμενο, αλλά άκαρπα). Μίαν σύστασιν θέλομεν να κάμωμεν εις τας πρωταθλητρίας ομάδας μας, να προσέξουν πολύ εις τον διορισμόν διαιτητού, προς εκπλήρωσιν της υποχρέωσις έναντι του κοινού και προς το συμφέρον των ίνα μη επαναληφθώσι τα έκτροπα της παρελθούσης Κυριακής».

Ιδού μια έξοχη περιγραφή («Εμπρός»): «Δεν διεξάγοντο μόνον ποδοσφαιρικοί αγώνες, αλλά και αθλητικοί, μποξ κ.λ.π., έξω του στίβου, εις τας τάξεις των… θεατών. Ευτυχώς, τούτους κατώρθωσε να διακόψη η επέμβασι του αστυνόμου. Πειραιείς και Αθηναίοι είχον πιασθή εις τα χέρια εν τη υπερβολική των συμπαθεία δια τας αγωνιζομένας ομάδας».

Εν τέλει, μετά από διακοπή 20 λεπτών (!), το ντέρμπι συνεχίστηκε με νέο, ευκαιριακό, διαιτητή τον Δημόφιλο Χοϊντζόπουλο. Τερματοφύλακα του Απόλλωνα Αθ., που έτυχε να βρίσκεται στο γήπεδο.

Η ΠΡΩΤΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ…
Η κριτική του ματς, «αμφιλεγόμενη». Eνώ στην «Εμπρός» διαβάζουμε καλόλογα («Ο αγών υπήρξε ωραίος και θεαματικώτατος ως εκ της τεχνικής τελειότητος των δύο ομάδων, αίτινες είχον διαθέση τα καλλίτερα αυτών στοιχεία. Αμφότεραι αγωνίζονται με αριστοτεχνικήν δεξιότητα χωρίς καμμίαν άσκοπον κίνησιν και με πολλίν χάριν»), η «Αθλητική Επιθεώρηση» έμοιαζε (πιο) συγκρατημένη: «Γενικώς, κρίνοντες τον αγώνα δεν έχομεν να διατυπώσομεν, οία αναμένομεν ευνοϊκά συμπεράσματα».

Πρωτοποριακή και η αξιολόγηση των παικτών. Πρώτα, του Παναθηναϊκού: «Εσημείωσε ως σύνολον σημαντικήν βελτίωσιν. Σημειούμεν το παιγνίδι του Λ. Πανουργιά ως χαφ δεξιού, τον Νικολαϊδην ως μπακ και του τερματοφύλακος Καλογεροπούλου, επίσης και οι Παντερμαλής και Σ. Ασπρογέρακας εβοήθησαν πολύ καλά».

Μετά, του Ολυμπιακού: «Επέδειξε καλλιτέραν επιθετικήν ενέργειαν οφειλομένην εις την απαράμιλλον γραμμήν της επιθέσεώς της των αδελφών Ανδριανοπούλου (σ.σ. πλην Λεωνίδα, δεν είχε ακόμη ενταχτεί) και του Τ. Λεκού, έσχε όμως μεγάλην ατυχίαν εις τα σουτ. Εκ των παικτών ο Βλάσσης, ο Λεκός, ο Πεζώνης ως χαφ και ο Αλεκάκης ως μπάκ έπαιξαν με μεγάλην θέλησιν. Ο Κλειδουχάκης εις το ύψος του…».

Ενδιαφέρον εμφανίζει και το εξωαγωνιστικό κομμάτι του ιστορικού αγώνα – event. Ήδη, στα pre game ρεπορτάζ διαβάζουμε («Αθηναϊκή») πως «το επί της Λεωφ. Αλεξάνδρας γήπεδον εις ο θέλει τελεσθή ο αγών, επεσκευάσθη ήδη καταλλήλως και θέλει σημαιοστολισθή λόγω του εξαιρετικού του αγώνος». Το πρώην βοσκοτόπι και «λημέρι» του τρελο – Τσακαγιάννη (με το συνήθιο να… αμολάει πέτρες στους περαστικούς!), είχε παραχωρηθεί στον Παναθηναϊκό πρόσφατα (1924), με απόφαση της Εθνοσυνέλευσης. Εξέδρες ακόμη δεν υπήρχαν (η πρώτη, ξύλινη, «σηκώθηκε» το ’28). Ο κόσμος καθόταν περιμετρικά, ακόμη και δίπλα στα δοκάρια, υπολογίζεται, ωστόσο, ότι ο χωρητικότητα ορθίων ξεπερνούσε τις 5.000!

«Τον αγώνα», συνέχιζε, «θα τιμήσουν και αι αρχαί των δύο πόλεων. Προς τούτο ικανή αστυνομική δύναμις διετέθη προς τήρησιν της τάξεως. Ιδιαιτέρα μέριμνα κατεβλήθη δια την εξασφάλισιν επαρκούς συγκοινωνίας δια των τραμ 7, 10, 11, 14 και των αυτοκινήτων Κηφισσίας». Και το πιο εκπληκτικό: «Ξένος κινηματογραφικός οίκος θέλει κινηματογραφήση ολόκληρον τον αγώνα»!
Συνέβη, άραγε; Μάλλον δεν θα το μάθουμε ποτέ…

Info
Kυριακή, 28/6/1925-Γήπ. Λεωφόρου Αλεξάνδρας
Φιλικός Αγώνας
ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΣ-ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ 3-3
Σκόρερ: Άγνωστος, Άγνωστος, Νικολαϊδης (πέν.) – Γ. Ανδριανόπουλος (πέν.), Άγνωστος, Άγνωστος
Διαιτητής: Τ. Καμπουρόπουλος (έως 27’), Δ. Χοϊτζόπουλος (από 27’)
Παναθηναϊκός (Γ. Καλαφάτης): Λ. Καλογερόπουλος, Α. Νικολαϊδης, Π. Περαντάκος, Λ. Πανουργιάς, Θεοφανίδης, Κ. Ανδρίτσος, Σ. Ασπρογέρακας, Χ. Παντερμαλής, Κ. Σιδηρόπουλος, Γ. Γεωργιάδης, Aνδρεάδης.
Ολυμπιακός (Γ. Ανδριανόπουλος): Κ. Κλειδουχάκης, Γ. Αλεκάκης, Β. Βασιλείου, Χ. Πεζώνης, Μ. Λεκκός, Σ. Βλάσσης, Ντίνος, Τ. Λεκκός, Γιώργος, Γιάννης, Βασίλης Ανδριανόπουλος