Πώς ξεκίνησε ο θεσμός της Black Friday – Η φρενίτιδα των εκπτώσεων και πως πήγε να τινάξει την οικονομία των ΗΠΑ στον «αέρα»

Η πρώτη καταγεγραμμένη χρήση του όρου «Μαύρη Παρασκευή» δεν σχετιζόταν με τα ψώνια μετά την Ημέρα των Ευχαριστιών, όπου οι Αμερικανοί συρρέουν θεαματικά έξω από τα καταστήματα που προσφέρουν τα προϊόντα τους σε χαμηλές τιμές. Αντ’ αυτού, έφερε μια οικονομική κρίση.

Πιο συγκεκριμένα, αναφέρομαι στην κατάρρευση της αγοράς χρυσού στις «24 Σεπτεμβρίου 1869» στις ΗΠΑ. Εκείνη την περίοδο, οι ΗΠΑ είχαν δύο μορφές νομίσματος, το χρυσό και τα «πράσινα δολάρια». Τα «πράσινα δολάρια», που είναι το χάρτινο χρήμα που χρησιμοποιούμε ακόμα και σήμερα, δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου, που είχε ολοκληρωθεί μόλις 4 χρόνια πριν από το 1869. Πριν από αυτό, τα χρήματα βασίζονταν σε χρυσό και ασήμι, ενώ όλες οι οικονομικές δραστηριότητες στις ΗΠΑ και ο ομοσπονδιακός προϋπολογισμός ήταν συνδεδεμένα με την ποσότητα των πολύτιμων μετάλλων που κυκλοφορούσαν στη χώρα.

Διαβάστε επίσης: Η απόλυτη σύγκριση: Ο «μπομπέρ» Κέιν και το αδιανόητο 50% του Λεβαντόφσκι (pics, vids)

Εκμεταλλευόμενοι αυτό το γεγονός δύο διαβόητοι, αδίστακτοι χρηματιστές της Wall Street, ο Jay Gould και ο Jim Fisk, συνεργάστηκαν για να αγοράσουν όσο περισσότερο χρυσό της χώρας μπορούσαν, ελπίζοντας να εκτοξεύσουν την τιμή του στα ύψη και να τον πουλήσουν με εκπληκτικά κέρδη. Εκείνη την Παρασκευή του Σεπτεμβρίου, η συνωμοσία τους τελικά αποκαλύφθηκε, στέλνοντας έτσι το χρηματιστήριο σε μια ελεύθερη πτώση και χρεοκοπώντας τους πάντες, από τους βαρόνους της Wall Street μέχρι τους αγρότες. Η μέρα ονομάστηκε δικαιολογημένα Black Friday.

Από το χρηματιστήριο στα καταστήματα

Παρότι η Black Friday παλαιότερα ήταν αφορμή λύπης για πολλούς, καθώς παρατηρούσαν την πτώση των μετοχών τους ή τη μείωση των αποταμιεύσεών τους, σήμερα αποτελεί για τους καταναλωτές μια ημέρα χαράς. Ο λόγος είναι οι αμέτρητες προσφορές που προκύπτουν εκείνη την ημέρα – ή ακόμη και την εβδομάδα, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα – σε διάφορα καταστήματα λιανικής.

Ωστόσο, η «Μαύρη Παρασκευή» έγινε ένας όρος που περιγράφει μια αρνητική κατάσταση πριν γίνει η σημερινή ημέρα σύμβολο των οικονομικών αγορών. Πίσω στη δεκαετία του 1950, η αστυνομία της Φιλαδέλφειας χρησιμοποιούσε αυτόν τον όρο για να περιγράψει το χάος που ακολουθούσε την επόμενη μέρα από την Ημέρα των Ευχαριστιών. Τότε, οι δρόμοι γέμιζαν με αγοραστές και τουρίστες από τα προάστια, που κατέκλυζαν την πόλη για το μεγάλο ποδοσφαιρικό παιχνίδι ανάμεσα στον Στρατό και το Ναυτικό που διεξαγόταν κάθε χρόνο εκείνη την ημέρα του Σαββάτου.

Οι αστυνομικοί της Φιλαδέλφειας όχι μόνο δεν μπορούσαν να πάρουν ρεπό την ημέρα αυτή, αλλά έπρεπε να δουλεύουν πολύ μεγάλες βάρδιες για να αντιμετωπίσουν τον επιπλέον κόσμο και την κίνηση. Οι κλέφτες καταστημάτων εκμεταλλεύονταν το αδιαχώρητο που επικρατούσε στα καταστήματα, κλέβοντας εκατοντάδες εμπορεύματα, αυξάνοντας τον πονοκέφαλο των διωκτικών αρχών.

Κάποια στιγμή στα τέλη της δεκαετίας του 1980, ωστόσο, οι λιανοπωλητές βρήκαν έναν τρόπο να επανεφεύρουν τη Μαύρη Παρασκευή και να τη μετατρέψουν σε κάτι που αντανακλούσε θετικά, αντί αρνητικά, αυτούς και τους πελάτες τους. Το αποτέλεσμα ήταν να επικρατήσει η αντίληψη ότι η ημέρα μετά την Ημέρα των Ευχαριστιών σηματοδοτούσε την περίσταση κατά την οποία τα καταστήματα της Αμερικής έβγαζαν επιτέλους κέρδη. Η ιστορία της Μαύρης Παρασκευής καθιερώθηκε, εξαπλώθηκε και μεταμορφώθηκε σε ένα τετραήμερο γεγονός, γεννώντας και άλλες «γιορτές λιανικής πώλησης», όπως το Small Business Saturday/Sunday και η Cyber Monday. Τα καταστήματα άρχισαν να ανοίγουν όλο και νωρίτερα εκείνη την Παρασκευή, ενώ η Ελλάδα που αντέγραψε τον όρο τα τελευταία χρόνια, βλέπει τις επιχειρήσεις της να εφαρμόζουν την εκπτωτική της φιλοσοφία καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας που περιέχει την Black Friday.

Πηγή: athensmagazine.gr