Αναψε τη φωτιά σου να ψήσεις τη σαρδέλα σου…

«Cada um puxa a brasa à sua sardinha» συνηθίζουν να λένε στην Πορτογαλία. Ο καθένας ανάβει τη δική του φωτιά για να ψήσει τη σαρδέλα του, θα λέγαμε σε ελεύθερη μετάφραση στη γλώσσα μας! Αν και φέτος θα ισχύσει ότι «εκτός από τη σαρδέλα του», κάποιος θα φάει στο τέλος και ολόκληρη την ψαριά…

Δεν έχει ξαναγίνει, οι (θεωρητικά) τρεις διεκδικητές του τίτλου, να στέκονται στην αφετηρία με προπονητές από τη συγκεκριμένη χώρα! Κι αν στη μεταπολιτευτική Ελλάδα το σύνθημα ήταν «Ελλάς – Γαλλία, συμμαχία» (με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και τις επιτυχείς προσπάθειές του, μέσω σκριναρίσματος του Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν, να μας βάλει στην ΕΟΚ και κατόπιν με τη συνεργασία του Ανδρέα Παπανδρέου με τον Φρανσουά Μιτεράν), στην ποδοσφαιρική πραγματικότητα του «τώρα» είναι «Ελλάδα – Πορτογαλία, συμμαχία»…

Την δέσαμε, φαίνεται, άρρηκτα τη μοίρα μας μαζί τους, από το Euro στα γήπεδά τους και την παρουσία -την ίδια περίοδο- του Φερνάντο Σάντος στα μέρη μας. Κι όσα κι αν καταλογίζονταν (εν ζωή) στον αείμνηστο, Μάκη Ψωμιάδη, τούτη του τη συνεισφορά θα την αποτιμήσει και θα την εκτιμήσει η ιστορία…

«Pedro Rui da Mota Vieira Martins», λοιπόν, στα 49 του είναι από πέρσι εδώ, στον πάγκο του Ολυμπιακού. Ηρθε από την Γκιμαράες, μετράει 13ετή καριέρα, όλα αυτά τα χρόνια ως πρώτος προπονητής, τα εννέα κιόλας σε πρώτη κατηγορία και δεν είχε ξαναβγεί από τα σύνορά του…

«José Miguel Azevedo Cardoso», στη συνέχεια, στα 48 του στον πάγκο της ΑΕΚ. Είναι ο μοναδικός «ταξιδεμένος» (Ναντ και Θέλτα οι αποτυχημένες περσινές απόπειρές του, έπειτα από την επιτυχία με την Ρίο Αβε), η εμπειρία του είναι 26ετής, αφού δεν υπήρξε ποτέ ποδοσφαιριστής -κατευθείαν στο προπονητηλίκι-, αλλά μόλις την τελευταία διετία ως πρώτος σε πρώτη κατηγορία…

Και τέλος, «Abel Fernando Moreira Ferreira», η νέα μας προσθήκη, στα 41 του στον πάγκο του ΠΑΟΚ. Ερχεται από την Μπράγκα με οκταετή εμπειρία, αλλά μόνο διετή ως πρώτος προπονητής σε πρώτη κατηγορία και πρωτοβγαίνει από τα σύνορά του…

Μεταξύ του Σάντος και των τριών μονομάχων, έχουν μεσολαβήσει άλλοι 14 συμπατριώτες τους σε μόλις 13 χρόνια, ενώ πριν από τον Φερνάντο μόνο ένας (τέλη δεκαετίας του ’60, αρχές ’70 ο Κορέιρα -Αρης, Προοδευτική, Καλαμαριά)! Αυτοδίκαια, συνεπώς, ο νυν ομοσπονδιακός των Πορτογάλων μπορεί να υπερηφανεύεται ότι, ως άλλος «πιονέρος», άνοιξε νέα επαγγελματική αγορά για τους συμπατριώτες του…

Πεσέιρο, Φερέιρα, Ζαρντίμ, Σα Πίντο, Περέιρα, Μάρκο Σίλβα, Μπέντο και άλλοι «γνωστοί και ακριβοί» μας έκαναν τη χάρη και κάθησαν στους πάγκους μας. Αλλοι με επιτυχία, άλλοι όχι (για να μην θυμηθώ ως και τον Μοράις -κάπου στην Απω Ανατολή, πάντως, εξακολουθεί να βγάζει πλουσιοπάροχα το ψωμί του), αλλά πλέον «ψωνίζουμε» από την Πορτογαλία, όπως συνέβαινε τις προηγούμενες δεκαετίες με την αγορά της τέως Γιουγκοσλαβίας…

Βέβαια, η «πορτογαλική προπονητική επανάσταση», την οποία έτυχε, δια της ευτυχούς συγκυρίας με τον Σάντος, να παρακολουθήσουμε πιο στενά και πιο γρήγορα, απ’ ότι κάνουμε συνήθως με τα υπόλοιπα τεκταινόμενα στην Ευρώπη, έχει ξεκινήσει από τη δεκαετία του ’90, απολύτως οργανωμένα και επιστημονικά, με πανεπιστημιακή συνεργασία της οικείας ομοσπονδίας και πλέον έχει εισαχθεί και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση…

Ευτύχησαν, μάλιστα, στα πρώτα απτά αποτελέσματα αυτού το πρωτοποριακού προγράμματος, να αναδείξουν τον Κεϊρόζ και το «παιδί θαύμα», τον Μουρίνιο, πριν ακολουθήσουν «φουρνιές»! Υπολoγίζεται ότι πλέον το 50% των Πορτογάλων προπονητών είναι ΚΑΙ πολυποίκιλλης ακαδημαϊκής εκπαίδευσης, πέραν των διπλωμάτων της UEFA, ενώ στην Κίνα (και στο τεράστιο ποδοσφαιρικό σχέδιο αυτής της αχανούς χώρας) εργάζονται περί των 30…

Και επανέρχομαι, για να κλείσω, με την παροιμία του ξεκινήματος: Cada um puxa a brasa à sua sardinha! Εμείς εδώ, όμως, ούτε να ψαρέψουμε, ούτε να στήσουμε φωτιά δεν έχουμε μάθει ακόμα. Μόνο να τρώμε τα ετοιμασμένα, πληρώνοντάς τα! Και να τους ρωτάγαμε, κιόλας, πώς και τι, μπας και σιγά σιγά τους αντιγράψουμε; Ούτε αυτό (παρότι οι ερωτήσεις δεν κοστίζουν)…