Πόσο πιθανό είναι να αποχωρήσει ο Ολυμπιακός από το ελληνικό πρωτάθλημα μπάσκετ; Part2

Στο πρώτο μέρος του κειμένου συζητήσαμε αναλυτικά για το φαινόμενο της «αποστροφής ζημίας», το οποίο και διαχωρίσαμε σαφώς από την αποστροφή κινδύνου που υποστηρίζει η συμβατική οικονομική θεωρία. Με την βοήθεια του παραδείγματος του Διονύση και του Γιώργου, διαπιστώσαμε ότι σε ορισμένες περιπτώσεις ο άνθρωπος όντως απεχθάνεται τον κίνδυνο – σε μερικές όμως τον αποζητά, ειδικά όταν βρίσκεται αντιμέτωπος με δύο πραγματικά άσχημα ενδεχόμενα.

Επιπλέον υπογραμμίσαμε το γεγονός πως τα άτομα σκέφτονται και αποφασίζουν πάντοτε με όρους κέρδους ή ζημίας, ενώ συμφωνήσαμε ότι δεν υπάρχει κατάσταση στην κανονική ζωή δίχως πλεονεκτήματα αλλά και μειονεκτήματα. Σήμερα θα προχωρήσουμε ακόμα περισσότερο την κουβέντα μας, ώστε να εξάγουμε κάποια χρήσιμα συμπεράσματα για την κατάληξη αυτής της ιστορίας.

Θυμηθείτε: υποτίθεται πως είμαστε στελέχη ενός διαφορετικού συλλόγου και προσπαθούμε να προβλέψουμε τις επόμενες κινήσεις του Ολυμπιακού. Ο τελικός μας στόχος είναι να απαντήσουμε στο εξής ερώτημα: πόσο πιθανή θεωρούμε την αποχώρηση των Ερυθρολεύκων από το ελληνικό πρωτάθλημα;

Η θεωρία προοπτικής και ο «λόγος» της αποστροφής ζημίας

Πολλές από τις δυνατότητες επιλογής στη καθημερινή ζωή είναι «μικτές» – υπάρχει κίνδυνος ζημίας και ταυτόχρονη ευκαιρία για σημαντικό κέρδος – και πρέπει να αποφασίσουμε αν θα αποδεχθούμε ή θα απορρίψουμε την επισφαλή προοπτική. Ο Ολυμπιακός βρίσκεται μπροστά σε ένα τέτοιο «δίλλημα» με την υπόθεση της Αδριατικής λίγκας.

Για να το κατανοήσουμε καλύτερα, εξετάστε την ακόλουθη ερώτηση:

• Σας καλούν να συμμετάσχετε σε ένα παιχνίδι στριψίματος κέρματος. Αν έρθουν γράμματα, χάνετε 100 ευρώ. Αν έρθει κορώνα, κερδίζετε 150 ευρώ. Θεωρείτε το παιχνίδι ελκυστικό; Θα δεχόσασταν να παίξετε;

Για να αποκριθείτε, πρέπει να ισορροπήσετε το ψυχολογικό όφελος της απόκτησης 150 ευρώ με το ψυχολογικό κόστος της απώλειας 100 ευρώ. Πως αισθάνεστε για κάτι τέτοιο; Η αναμενόμενη τιμή του παιχνιδιού είναι προφανώς θετική (αφού είστε σε θέση να κερδίσετε περισσότερα (150) από όσα θα χάσετε (100)), παρόλα αυτά πιθανότητα να μην σας αρέσει να παίξετε. Φυσικά δεν είστε οι μόνοι. Σχεδόν κανένας δεν επιθυμεί να συμμετάσχει στο εν λόγω παιχνίδι. Η συντριπτική πλειοψηφία αντιλαμβάνεται τον φόβο της ζημιάς των 100 ευρώ, πολύ πιο έντονα από την ελπίδα κέρδους των 150 ευρώ. Οι ζημιές φαντάζουν μεγαλύτερες από τα κέρδη. Η συγκεκριμένη διαπίστωση, αποτυπώνεται στο παρακάτω γράφημα της θεωρίας προοπτικής.

Δεξιά έχουμε τα κέρδη και αριστερά τις ζημίες. Η καμπύλη ουσιαστικά παρουσιάζει την ψυχολογική τους «αξία». Το βασικό της χαρακτηριστικό είναι ότι έχει σχήμα «S», όμως τα δύο τμήματα της δεν είναι συμμετρικά, μήκος του οριζόντιου άξονα. Η κλίση της μεταβάλλεται απότομα στο σημείο τομής των αξόνων. Η απόκριση στις απώλειες είναι εντονότερη συγκριτικά με τα αντίστοιχα οφέλη. Πρόκειται για την αποστροφή ζημίας.

Για να μετρήσουμε το μέγεθος της, αρκεί να αναρωτηθούμε: ποιο είναι το ελάχιστο κέρδος που απαιτείται ώστε να ισορροπήσουμε την ίση πιθανότητα να χάσουμε 100 ευρώ; Σε πειράματα που διεξήχθησαν, οι περισσότεροι απαντούν 200 ευρώ – τα διπλάσια της απώλειας. Μέσα από πλήθος ερευνών έχει υπολογιστεί, πως ο «λόγος» της αποστροφής ζημίας κυμαίνεται μεταξύ 1,5 και 2,5. Κατά μέσο όρο λοιπόν, στο ανθρώπινο μυαλό οι ζημίες φαντάζουν διπλάσιες από τα κέρδη και τα άτομα αποστρέφονται τη ζημία.

Οι καμπύλες αδιαφορίας και η απόφαση του Ολυμπιακού.

Όλα αυτά ενδεχομένως να μοιάζουν με ιστορίες για αγρίους, οπότε ας δούμε μαζί πως εφαρμόζονται πρακτικά στην περίπτωση των Ερυθρολεύκων (και όχι μόνο). Το επόμενο γράφημα αποτελεί τις περίφημες «καμπύλες αδιαφορίας» της οικονομικής επιστήμης (αγνοήστε τους αριθμούς).

Αναφερόμαστε σε έναν άνθρωπο και δύο αγαθά. Ας υποθέσουμε ότι στον κάθετο άξονα αποτυπώνεται το εισόδημα, ενώ στον οριζόντια οι ημέρες άδειας. Η κάθε καμπύλη συνδέει τους συνδυασμούς των δύο αγαθών που είναι εξίσου επιθυμητά – έχουν την ίδια χρησιμότητα (μια λέξη στα οικονομικά που υποδηλώνει ευτυχία ή ικανοποίηση). Το κυρτό σχήμα καταδεικνύει φθίνουσα οριακή χρησιμότητα – όσο περισσότερη άδεια έχετε, τόσο λιγότερο σας ενδιαφέρει μια επιπλέον μέρα και κάθε επιπρόσθετη ημέρα, έχει ολοένα και μικρότερη αξία από την προηγούμενη. Ομοίως και για το εισόδημα.

Όλα τα σημεία της καμπύλης είναι εξίσου ελκυστικά. Στην κυριολεξία, αδιαφορία σημαίνει ότι δεν σας ενδιαφέρει ποιο σημείο της καμπύλης αντιστοιχεί στην περίπτωση σας και δεν χρειάζεστε κανένα κίνητρο για να μετακινηθείτε από ένα σημείο σε κάποιο άλλο. Ας επιστρέψουμε τώρα στους πρωταγωνιστές του πρώτου μέρους, τον Διονύση και τον Γιώργο.

Έστω λοιπόν ότι οι δύο άνδρες διακρίνονται από τις ίδιες προτιμήσεις και μόλις έπιασαν δουλειά σε μια καινούρια εταιρία. Η επιχείρηση τους αφήνει το δικαίωμα να διαλέξουν μόνοι τους, ποιος θα ανταμειφθεί με αυξημένο εισόδημα και ποιος με παραπάνω ημέρες άδειας. Καθώς αμφότεροι είναι αδιάφοροι, στρίβουν ένα νόμισμα. Μετά από λίγο καιρό, η εταιρία τους προτείνει να εναλλάξουν θέσεις εργασίας, εφόσον το επιθυμούν.

Σύμφωνα με την συμβατική οικονομική θεωρία, οι προτιμήσεις των εργαζομένων παραμένουν σταθερές με την πάροδο του χρόνου – και οι δύο θέσεις είναι εξίσου ελκυστικές και ο Γιώργος με τον Διονύση δεν χρειάζονται κανένα κίνητρο ώστε να τις ανταλλάξουν αμοιβαία. Σε οξεία αντίθεση η θεωρία προοπτικής υποστηρίζει ότι και οι δύο θα αποφασίσουν αναμφίβολα να παραμείνουν ως έχουν. Η αιτία είναι ξανά η αποστροφή ζημίας.

Ο πόνος από την απώλεια του εισοδήματος είναι δυσβάσταχτος για τον Διονύση και η ένταση του, φαντάζει διπλάσια συγκριτικά με τις επιπλέον ημέρες άδειας. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για τον Γιώργο, ο οποίος καλείται να χάσει μεγάλο κομμάτι της άδειας του με αντάλλαγμα έξτρα εισόδημα.

Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι σε γενικές γραμμές οι άνθρωποι απεχθάνονται τις αλλαγές κλίμακας, ειδικά όταν σε αυτές περιλαμβάνονται σημαντικά μειονεκτήματα. Αναπτύσσεται δηλαδή μια μεροληψία, που ευνοεί την υφιστάμενη κατάσταση. Η αποστροφή ζημίας διαδραματίζει βαρύνοντα ρόλο στις επιλογές της καθημερινότητας μας. Αντιπροσωπεύει μια ισχυρή δύναμη συντήρησης, την βαρυτική έλξη που συγκρατεί τις ζωές γύρω από την υφιστάμενη κατάσταση.

Κατά την ταπεινή μου άποψη λοιπόν, ο Ολυμπιακός θα παραμείνει τελικά στο ελληνικό πρωτάθλημα, προσπαθώντας να εξαντλήσει τις πιθανότητες του για ισονομία εντός των τοίχων του. Τα μειονεκτήματα της δυνητικής του μετακόμισης στην Αδριατική, μοιάζουν διπλάσια από τα πιθανά πλεονεκτήματα. Παρόλα αυτά στη συγκεκριμένη περίπτωση και σύμφωνα με την θεωρία παιγνίων, οι Ερυθρόλευκοι διατηρούν τα πάνω χέρι στη διαπραγμάτευση καθώς σε αυτούς ανήκει η πρώτη κίνηση (αποχώρηση από το ντέρμπυ, αίτημα για ξένους διαιτητές). Κατά συνέπεια, η αποστροφή ζημίας ίσως να εξηγεί τρεις ακόμα παραμέτρους της ιστορίας:

• Το γεγονός πως οι κ. Αγγελόπουλοι καθυστέρησαν τόσα πολλά χρόνια να αντιδράσουν δυναμικά, με δεδομένη την πεποίθηση τους ότι η ομάδα αδικείται συστηματικά

• Την κίνηση του Παναθηναϊκού να αποστείλει έγγραφο συμμετοχής στην Αδριατική λίγκα. Αφήνοντας κατά μέρος το κομμάτι των εντυπώσεων, οι ζημίες της αποχώρησης των Πειραιωτών και της ταυτόχρονης μη πραγματοποίησης του σπουδαίου ντέρμπυ των αιωνίων, φαντάζουν μεγαλύτερες (διπλάσιες για την ακρίβεια) από το κέρδος που περιγράφει πως οι Πράσινοι, θα κατακτούν σχεδόν περπατώντας το ελληνικό πρωτάθλημα στον αιώνα τον άπαντα.

• Το ξαφνικό ενδιαφέρον της πολιτείας, η οποία συγκάλεσε την περίφημη σύσκεψη της προηγούμενης Παρασκευής με σκοπό να επιλύσει το ζήτημα.

Και οι τρεις εμπλεκόμενες πλευρές επηρεάζονται από την αποστροφή ζημίας. Ακριβώς για αυτόν τον λόγο και ανεξάρτητα με το αν θα πραγματοποιηθούν οι τελικοί της φετινής Basket League, εκτιμώ ότι το αίτημα του Ολυμπιακού για ξένους διαιτητές θα ικανοποιηθεί έστω και προσωρινά. Η υπεράσπιση της υφιστάμενης κατάστασης αποτελεί νούμερο ένα προτεραιότητα για όλους. Βέβαια η συγκεκριμένη παρτίδα δεν θα κριθεί αποκλειστικά σε μια ζαριά. Οι δύο αιώνιοι έχουν πια συρθεί σε ένα πολύπλοκο παίγνιο ανταγωνιστικότητας, προσπαθώντας κάθε στιγμή να προασπίσουν τα συμφέροντας τους. Ανάλογα με το τι μας επιφυλάσσει το μέλλον, ο Παναθηναϊκός ενδεχομένως να επιχειρήσει την δική του αντεπίθεση σε μακροπρόθεσμο επίπεδο.

MUST READ

Γκος στο «10»: «Τώρα βλέπετε τις πραγματικές δυνατότητές μας»