Ο ρατσισμός, ο φασισμός και το ποδόσφαιρο

Ποδόσφαιρο είσαι, το μαζικότερο άθλημα στον κόσμο είσαι. Χωράς άντρες, χωράς και γυναίκες, χωράς και παιδιά. Χρώματα, θρησκείες, ό,τι θες, ποδόσφαιρο είσαι. Σε ποιον δεν αρέσει; Όποιος το γνωρίσει, πώς γίνεται να μην το αγαπήσει; Κι είναι κατευθείαν αποτύπωση της κοινωνίας -όπως, πολύ εύκολα, η γυναίκα φίλαθλος κάνει μόνο για καλλωπιστικό φυτό, έτσι -πιο σπάνια- μαθαίνουμε ιστορίες ρατσιστικών επιθέσεων σε παίκτες, μαθαίνουμε για ρατσιστικούς θύλακες, για συγκρούσεις μεταξύ οπαδών. Για παίκτες που έχουν υπερασπιστεί αθλιότητες. Ομορφιές, δηλαδή.

Σε αυτά δεν -πρέπει να- χωράνε οπαδικά: Αν είσαι φασίστας, σου απαγορεύεται η θέση οπουδήποτε. Ούτε στο γήπεδο, ούτε πουθενά.

Τα πρώτα ρατσιστικά φαινόμενα ευρείας κλίμακας ξεπήδησαν στην Αγγλία, ιδιαιτέρως μαζικά το 1970, όταν είχε γενικευτεί το φαινόμενο οι οπαδοί να κάνουν ήχους μαϊμούς όποτε μαύρος παίκτης πλησίαζε την μπάλα. Μέχρι και την δεκαετία του ’80, το φαινόμενο θα ΄χει τόσο μαζικοποιεί, που οι οπαδοί της Έβερτον θα πετάξουν μπανάνες στον Τζον Μπαρνς της Λίβερπουλ.

Βέβαια, μιλάμε για μία Αγγλία που επένδυε σημαντικά στην «εισαγωγή» από τις αποικίες, με αποτέλεσμα οι λευκοί Άγγλοι -συνήθως των πιο χαμηλών τάξεων- να δυσαρεστούνται και να ξεσπούν ρατσιστικά. Ξέρετε, αυτό το «έρχονται και μας κλέβουν τις δουλειές», αλλά επί το ποδοσφαιρικότερο.

Το φαινόμενο φυσικά δεν παρέμεινε Αγγλικό. Ναζιστικοί θύλακες οπαδών στην Γερμανία έχουν κατηγορηθεί για επιθέσεις σε μη… άριους παίκτες. Στο συλλογικό ασυνείδητο, που κουβαλά μνήμη, τέτοια κατρακύλα δεν χωρά στο ποδόσφαιρο κι έτσι οι θύλακες δεν κατάφεραν να κακοχαρακτηρίσουν τους συλλόγους, μόνο αποτυπώθηκαν σαν αυτό που είναι: Ένα όχημα πολιτικής στράτευσης οχυρωμένο πίσω από το μαζικότερο άθλημα του κόσμου/ Δεν πήγε καλά το εγχείρημα. Εδώ έρχεται το παράδειγμα των ναζί οπαδών της Ντόρτμουντ. Όταν την δεκαετία του ’90 επιτέθηκαν στον βραζιλιάνο Ζούλιο Σεζάρ, δεν κατάφεραν να αμαυρώσουν την τιμή της ομάδας. σχεδόν 30 χρόνια μετά, η Ντόρτμουντ μας χάρισε ένα από τα πληρέστερα αντιναζιστικά βίντεο που θα μπορούσαμε να περιμένουμε.

Και ποιος μπορεί να ξεχάσει το πανό του ΑΠΟΕΛ στις 17 Νοέμβρη φέτος;

Στα ελληνικά

Η ιδιαιτερότητα του ελληνικού οπαδικού γίγνεσθαι συνδέεται, φυσικά, με την ιστορία του τόπου. Έτσι, στην Ελλάδα θα βρεις προσφυγικά σωματεία, επαρχιακά -που τα ξεπάστρεψε σε μεγάλο βαθμό η χούντα- εργατικά σωματεία, ομάδες με αστικές καταβολές. Κανένα από αυτά δεν κατάφερε να ξεφύγει από τη μάστιγα. Μια μάστιγα που συμπεριλαμβάνει ναζιστικούς θύλακες, ακροδεξιές γκρούπες, μη-πολιτικές (sic) πρωτοβουλίες, που αποφασίζουν να μην πάρουν θέση για συμβάντα εξωφρενικά -όπως η δολοφονία του Παύλου Φύσσα-, μέχρι και κατά μόνας οπαδούς.

Η χαρακτηριστικότερη περίπτωση ήταν εκείνη της ΝΟΠΟ (Ναζιστική Οργάνωση Παναθηναϊκών Οπαδών). Ιδρύεται το 1977, γιγαντώνεται την δεκαετία του ’80. Ανάμεσα στα «πρωτοπαλίκαρα» βρίσκεται ο Παναγιώταρος της Χρυσής Αυγής. Η πλειοψηφία των οπαδών και η διοίκηση της ομάδας βρίσκονται απέναντι, αλλά τα επεισόδια με τον ΠΑΟΚ το 1982 θα είναι και η αρχή του τέλους της ναζιστικής γκρούπας, που θα διαλυθεί λίγο αργότερα.

Για κάθε δημοκράτη φίλαθλο, τα γένια δεν είναι για να τα βλογάς. Ποιος μπορεί να αρνηθεί ότι η ομάδα του δεν έχει έρθει αντιμέτωπη με παρόμοια φαινόμενα; Όχι ίδιας κλίμακας, αλλά ποιοτικά τι αλλάζει; Από τον έναν στου πολλούς, φασίστες, τοξικούς οπαδούς, ποιο γήπεδο δεν έχει φιλοξενήσει;

«Έξω οι φασίστες από τις κερκίδες μας», έγραφαν οι οπαδοί του ΟΦΗ, οι Blue Vayeros συγκρούστηκαν με τους ακροδεξιούς Ταύρους, η Original είχε να αντιμετωπίσει την Getto και κατάφερε να εκδιώξει τον θύλακα από το πέταλο, αλλά χωρίς να τον εξαφανίσει, τώρα ο Ολυμπιακός έχει μια No Politica που θυμάται την… πολιτική της φυσιογνωμία μόνο κατά το δοκούν: Ούτε για τον Φύσσα, ούτε για τον φασισμό στα γήπεδα, ούτε για κοινωνικά ζητήματα που καίνε. Λες και το ποδόσφαιρο είναι ουρανοκατέβατο, λες και δεν αφορά την κοινωνία.

Σε αυτό το γραπτό τα παραδείγματα είναι λίγα και ενδεικτικά – Η ιστορία του ρατσισμού στα γήπεδα δεν χωράει σε ένα μόλις άρθρο, η ιστορία του κάθε συνδέσμου στην Ελλάδα το ίδιο. Θέλει και θα έπρεπε να λάβει χώρο για ξεχωριστή αναφορά.

Όμως, τα προβλήματα υπάρχουν. Κι άμα μπαίνουν κάτω από το χαλί, δεν καθαρίζει το σπίτι. Οι φτηνές δικαιολογίες δεν καθαρίζουν το ποδόσφαιρο. Υποθέτω χωρίς τους ρατσιστές, χωρίς τους φασίστες δεν θα αποδυναμωθεί κανένας σύλλογος -δεν θα λείψουν σε κανέναν. Περισσότερο κακό κάνουν στην τιμή, την αξιοπρέπεια και την ιστορία των συλλόγων.

Και μπροστά στο συναίσθημα που σου χαρίζουν κάτι εμβληματικά πανό που καλωσόρισαν πρόσφυγες, που καταδίκασαν πολέμους, που στήριξαν εξεγέρσεις, μπροστά σε αθλητές που υπερασπίστηκαν δίκαιους αγώνες και σε φίλαθλους που έστειλαν μέσα από το γήπεδο μηνύματα δικαιοσύνης σε όλον τον κόσμο, τι ακριβώς μπορούν να κερδίσουν οι εχθροί των όμορφων πραγμάτων; Εξάλλου, στις κερκίδες σε όλον τον κόσμο κρίνονται ανεπιθύμητοι.

Σε αντίθεση με την κεφαλιά του Ζιντάν στον Ματεράτσι, που θα μείνει για πάντα στις καρδιές μας.